AB nereye koşuyor?

Perşembe günkü yazımda; “100 milyar avro yeter mi” başlığıyla İspanya’ya verilecek 100 milyar avroluk yardım paketini sorgulamıştım. Haber bu hafta Pazartesi günü piyasalara yansıdı. İlk gün yaşanan iyimserliğin ardından İspanya 10 yıllık tahvil faizleri tekrar yüzde 7 civarına tırmandı. Bu İspanya’nın avro para birliğine girmeden önceki faiz oranına yakın. Mübarek kurtarma değil batırma paketi sanki!...

100 milyar avro söylentisine rağmen iyimserliğin kısa sürmesi; 1) Piyasaların kurtarma paketlerine olan inancını yitirmesi. 2) Yunanistan tecrübesinde olduğu gibi elinde İspanyol tahvili tutan banka ve fonların bir kısım alacaklarının silineceği korkusu ile satışa geçmelerindendir.

Köşenin takipçileri ezberledi; AB’nin destek paketleri ekonomiyi canlandıramıyor. Durgunluk devam ettikçe, ekonomide gerilim artıyor. Yükselen faizler ve verilen kredilerin geri ödemesinde yaşanan sorunlar bankaların sermaye ihtiyacını tetikliyor. Yunanistan yardım paketini aldığında “yeni paket için 2012 üçüncü çeyreğinde AB kapısını çalarlar” demiştim. İspanya için de durum aynı. Çünkü kurtarma paketleri su alan gemiden su tahliyesinden öte bir işe yaramıyor. Geminin su aldığı deliklerin kapanması gerekiyor.

Para Birliği, hep Almanya’ya çalıştı

Daha önce yazdım; bugün krizde olan ülkelerin tamamı dış ticaret açığından ötürü cari açık veren ülkeler. Yani üretimin yerini ithalat almış. 2001-2008 yılları ortalaması ile Portekiz ve Yunanistan milli gelirlerinin yüzde 9’u civarında açık verirken, İspanya yüzde 6,2, İrlanda yüzde 2,3, İtalya yüzde 0,9 oranında cari açık vermiş. Buna karşılık krize daha dirençli ülkeler, bu dönemde dış ticaret fazlası veren Almanya, Hollanda vb. olmuş. Şimdi bu cari açık verilerini aklınızda tutarak aşağıdaki grafiğe bakın lütfen.

Grafik 1: AB ülkeleri fiyat artış oranları, 1999=100



Grafik avro para birliğine girildiği 1999 yılını 100 kabul ederek, kimi ülkelerde yaşanan fiyat artışlarını gösteriyor. Buna göre 1999 yılından beri Almanya’da kümülatif olarak fiyat artışı yüzde 22 olurken, bu oran Yunanistan’da yüzde 47, İspanya’da yüzde 41, Portekiz’de yüzde 36, İtalya’da yüzde 32 olmuş. Yani bu ülkeler kendi para birimlerini kullanıyor olsalar, Almanya’ya karşı Yunan parası yüzde 25, İspanya parası yüzde 19 aşırı değerli olacaktı. Bir başka anlatımla rekabet ettikleri Almanya karşısında avroya girdiklerinden beri rekabet gücü kayıpları Yunanistan’da yüzde 25, İspanya’da yüzde 19, Portekiz’de yüzde 14, İtalya’da yüzde 10 olmuş. Aynı ülkeler bugün krizde ve aynı ülkeler 2001-2008 yıllarında cari açık veren ülkeler.

Tek çare: tek devletli Avrupa

Almanya’nın daha değerli markı bırakıp avroya geçişle beraber üretim üssü olma özelliğini sağlamlaştırdığı anlaşılıyor. Zaten yüksek teknolojiye dayalı sanayisi bu rol için çok uygundu. Buna karşılık özellikle Güney ülkeleri yavaş yavaş üretimden çekilirken, cari açıklarını finanse etmek ve sanal zenginliği sürdürebilmek için dış finansman olanaklarından çekinmeden faydalanmışlar. Şu anda kamu borcu/milli gelir oranı yüzde 60’tan fazla olan ülkelerin, o fazlalarının toplamı 2,3 trilyon avroya ulaştı. Para akımları ile sağlanan zenginlik tıkandı. Şimdi yukarıda bahsettiğim dengesizlikler ortadan kalkmadan sizce AB para birliği devam edebilir mi? Ederse, iflas durumunda olan bu ülkeler ayağa nasıl kalkacak? Rekabet güçlerini nasıl arttıracaklar?

AB şu anda bu sorulara cevap veremiyor. Çünkü bu soruların cevaplarını teknokratlar veremez. Geçen yazımda da belirttim. Ya AB ortak maliye politikasına geçecek, ulusal egemenlik ortadan kalkacak ve AB tek bir devlet olacak, ya ekonomi politikaları baştan değişecek ve bu süreci Almanya ciddi bir finansman ile destekleyecek veya para birliği devam etmeyecek.

---

Bartu SORAL, 17 Haziran 2012
bartu@bartusoral.com.tr