AH ŞU BALONLAR (II)… EN BABA BALON…
Dr. Noyan UMRUK
Geçen hafta dünyanın en baba balonunun ne menem bir balon olduğundan bahsetmiştik: Küresel balon.

Dış ticaretindeki devasa açık nedeni ile ABD’nin II. Dünya savası sonrası Bretton Woods anlaşması ile ihdas edilen altın karşılığı dolar esasından 1971 yılında tek taraflı olarak cayıverip, sıkıştıkça ha babam, de babam trilyonlarca dolar basmasıyla şiştikçe şişen bu balon artık dünyanın baş belası…(1)

Yarattıkları balonun daha fazla şişirilirse patlayacağının, işin karşılıksız dolar basarak daha uzun süre devam ettirilemeyeceğinin nihayet farkına varan FED(Amerikan Merkez Bankası), çareyi, tahvil alımlarını yani piyasaya para saçmayı yavaş yavaş azaltmakta buldu.

Ne var ki; böyle bir tercihin ima edilmesi dahi YP(Yükselen Pazar) ülkelerinden sermaye(sıcak para) çıkışına yol açarak, piyasalarını derinden sarsıyor. Uzmanlar bu durumdan en çok etkilenecek ülkeler olarak “BIITS” diye nitelenen beş ülkeyi, yani başta Türkiye olmak Brezilya, Hindistan, Endonezya ve Güney Afrika’yı sayıyorlar.

Paracıklar dünyasında yeni arayışlar…

Doların dünya rezerv para birimi olarak Bretton Woods’tan bu yana süre gelen etkinliği, ABD’de patlayan ve gayri ahlaki nitelikleriyle "şebeke suyuna kanalizasyon karıştıran" finansal kriz, dolar ekseninde öngörülen ekonomik hegemonyayı iyice tartışma sürecine sokmakta.
Bu süreç ülkeleri yeni arayışlara, birlikteliklere yönlendirmekte. Süreç bir taraftan yeni güç dengeleri arayışlarına, diğer yandan da finans kapital oyunlarına karşı çeşitli ülkelerin mukabil stratejiler oluşturmalarına neden oluyor.

Örneğin;

* Maastrich Anlaşmasıyla devreye giren Euro (Avro) sonra,

*Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Katar, Umman ve Bahreyn’in 1 Ocak 2010'dan itibaren El Halici adı verilen bir ortak para birimini hedefledikleri izlenmekte,

* Latin Amerika‘nın kendi ekonomik alanı içinde gittikçe gelişen bir yapılanma içinde olduğu bilinmekte. Bolivya’da yapılan Amerika için Bolivar İttifakı Örgütü (ALBA) zirvesinde alınan kararla, Venezuela, Ekvador, Bolivya, Dominik Cumhuriyeti, ve Nikaragua gibi Latin Amerika ve Karayip ülkeleri arasındaki ticaretin ortak para birimi ‘Sucre‘ ile yapılması öngörülmekte,

* Arjantin Çin’den 10 milyar dolar karşılığı 70 milyar yuan alarak, bu ülke ile ticaretini bu para birimi ile yürüteceğini, ayrıca Çin Brezilya ile ticaretinin Yuan üzerinden yapılacağını beyan etti,

* Rusya Federasyonu, Kazakistan, Beyaz Rusya, Kırgızistan, Tacikistan'ın "Avrasya Ortak Para Birimi" ne geçiş çalışmaları yaptıkları ve yine aynı ülkelerin gümrük birliğine gittikleri, ayrıca RF, Kazakistan ve Ukrayna’nın aralarında buğday birliği oluşturacakları basına yansıdı,

*Ayrıca, Çin Avrasya-Pasifik alanı için yeni bir para birimi öngörmekte,

* Haziran 2009 ayı ortalarında “BRİC” Brezilya, RF, Hindistan ve Çin’in iştiraki ile yapılan ekonomik zirvede, dolar yerine ikame edilecek yeni bir para birimi için çalışmalara başlanması hususunda görüş birliğine varıldı.

Sonuç:

Ülkelerin rezerv para konumundaki yaklaşımları, çeşitli ülkelerin değişik para birimleri üzerinden ticaretlerini geliştirme çabalarını yaygınlaştırması, FED’in zaten eskiden olduğu gibi sadece para basarak finansal çözümler üretmesini imkânsız kılabilecek.

Şu anda uluslararası ekonomik sistem 5 ayrı uzvu, 5 ayrı yaşam destek ünitesine bağlanmış umarsız bir hasta gibi… Buna karşı arayışlar devam ederken henüz eşgüdümlenmiş köklü ve tutarlı bir çözüm gözükmüyor ortada. Global şaşkınlık yaşanıyor...

Ya Türkiye…Haftaya…

(1) Umruk; “Ah şu balonlar… İbo’nun dost balonları”, Aydınlık G., 08.12.2013

AYDINLIK G,15.08.2013