BAKIŞ/GÖRÜŞ/GÖRÜNÜŞ (VII)
Denilebilir ki, Türkiye’nin içinde bulunduğu şu karmaşık ortamda, Rus düşünürlerinin görüşlerini özetlemenin ne yararı var?
Bakmayı bilmeden ‘görüş’ geliştirenlerin böyle bir sorusu olabilir ancak.
Sıradan, ve basın yayın kurumlarında hergün yazan sıradanlar da dahil olmak üzere tüm sıradanların sorusu da denilebilir.
Pavyon fedaisi gibi hergün sağa sola saldıran sıradanlar da dahil..
Örnek olsun, Avrupa Parlamentosu Türkiye’yle ilişkilerin ‘askıya alınması’ önerisinde bulundu değil mi?
19. yüzyıl sonlarına doğru, Moskova’daki Slav Derneği başkanı Ivan Aksakov da tıpkı Danilevski gibi Avrupa(lılar)’ın ne Slavların birleşmesi ve ne de Avrupa’yla ‘işbirliği’ yapmaması için ‘tüm güçleriyle’ çalıştıklarını söylemekteydi.
Daha ileride Lenin’e de geleceğiz, Çin’e gidip Mao’ya da bakacağız.
Ancak yukarıdaki sorudaki anlayış kıtlığını aşabilmek için, denilebilir ki, Avrupa’nın Slavlar ve Rusya için söyledikleri, belki de ondan çok daha ‘katmerli’ olarak Türkiye ve Türkler için düşünülmekteydi.
‘Ortak Pazar’ tartışmalarının yapıldığı dönemde, ‘Onlar ortak biz pazar’ diyenleri, şimdi saygıyla anmak gerekmemekte midir?
Tüm üniversitelerde bir AET, AT, AB ile ilişkilerin ‘uyum’ ve ‘uydurulması’ üzerine bolca ‘profesör’ yetiştirilmiş olmasına ne denli kahredilse yerinde midir değil midir?
Avrupa’nın tarihini bilmeden, kültürünü kahveyi höpürdetmeden içmek ya da kalçaları daha aşağıdan oynatmanın ötesinde, bilim ve felsefesi gereği gibi kavranılabildi mi acaba?
‘Altı kaval üstü şişhane’ mi denir ‘Şişhane’den ötesi Kasımpaşa’mı, bilinmez; yine dörtbir koldan bir ‘AB’ savunusu ya da yergisi sardı ortalığı.
İşte, bu toz-duman içinde dahi, bu toz-dumanın ‘kökeni’ üzerine yazıyorum.
O haklı ya da bu yanlış gibi ‘peşin hüküm’ ya da ‘önyargı’ların ötesinde, önce acaba bu konularda ‘ne’ denilmiş?
Önce bunlara bakılacak.
O nedenle, aldırmadan anlatmaya devam ediyoruz.
Slavcıların Asyası: Asya Kaderimizdir
Mikhail Pogodin (Petrovich- 1800-1875), “Biz İngilizlerin başarısını istiyoruz, diyecektir; istiyoruz ki İngilizler Hindistan’daki konumlarını tamamen sağlamlaştırsınlar (...) Diğer Avrupa Devletleri de benzer biçimde başarılı olsunlar (...) [Ki] biz de tüm dikkatimizi Asya’ya çevirebilelim (...) Çünkü Asya bizim alınyazımızdır (prédestiné)” (1)
“Manifest Destiny” başlıklı yazımızda verdiğimiz şemaya geri dönersek; önemli jeostratjistlerin ‘bakış ve görüş’lerinde şu özellikleri buluyoruz:
Mommsen→ Mahan gibi düşünürler, Doğu-Batı karşıtlığında daha çok ‘nüfus/uygarlık’ (II) etkisini; Kapp→Ratzel gibi düşünenler de ‘Alanın baskın politik gücünü’ (I) kabul ediyorlar.

I- Alanın baskın politik rolü
II- Nüfus/uygarlık (Doğu/Batı karşıtlığı) ilişkisi
III- Toprak/Okyanus ikiliği
IIIa- Deniz gücünün üstünlüğü
IIIb- Kara gücünün üstünlüğü
IV- Kıta/Devlet, pan-bölgecilik, büyük alan
V- Yaşam alanı

Şemanın tümünü değil, ama incelediğimiz konu bakımından, Kjellen ve Haushöfer gibi, klasik Alman jeopolitiğine bakıldığında ise; Kıta (anakara), Devlet, pan-bölge veya büyük alan (IV) da dahil olmak üzere, somut değil ama soyut, kültürel özlü informel özelliklerin öne çıktığını görüyoruz.
Ve yine yukarıda, Pan-Slavizmin, (Pan-Türkizm değil ama) Osmanlıcılık gibi Alman İdealizmi (idéolojisi)’nden etkilendiğine değinmiştik.
Burada, konumuz açısından vurgulanması gereken, her ne kadar başka etmenleri de gözönünde bulundursa da, bugün Alexandre Douguine’in önderlik ettiği Avrasyacılık akımının da kültürel ayırımı daha bir öne çıkardığıdır. Giderek ‘geosophie’ denilen bir ‘disiplin’i önermiş olmasıdır.
Peki ama, şu kültür/uygarlık anlayışları arasındaki fark nedir?
İşte, şemanın sağ kesimininde yeralan düşünürler ve özellikle Kjellen’in, Batıcılık anlayışıdan ayrılan kimi terim, deyim ve kavramlarını aşağıdaki tablodan izleyebiliriz:
Batı Anlayışı____________ Kjellen’ci anlayış_____________
Edinilmiş (acquis) → Oluş (devenir)
Mekanizma /mekanik → Organizma /organik
Doğa → Tarih
Ölüm → Yaşam
Descartes/Newton → Goethe
Liberalizm/ Kontrat kuramları→ Devlet
Demokrasi → Sezarizm
İngiliz Ekonomi Politiği → Alman Ekonomi Politiği (F.Lıst)
Açlık → Şehadet
Uygarlık (Kültürün en son aşaması) Kültür
Yasa (loi) → Biçim (forme)
Rakam/kavram → Sembol/imaj
Para → Kan
Genişleme (expansion) → Yönelme (Orientation)
Kimlilkleme (identification)→ Temsil (Représentation)
Alan (espace) → Zaman
Sistematik → Fizyonomik
Yasa (Loi) → Yazgı (Kader- (destin)

Burada sözedilen kimi sözcük, deyim ve terimler olduğu kadar kavram ve kuramlara da geçmiş yazılarımızda değinmiştik.
Demek ki, herbiri yeniden ele alınmak ve üzerinde düşünülmek durumundadır.
Değil mi ki, ‘Yeni bir Dünya’ya yöneliyoruz (2).
(Sürecek)
Habip Hamza Erdem
(1) Aktaran N. V. Riasanovski, Russia and Asia. Two Nineteenth Century Russian Views, in California Slavic Studies, 1960, pp:178-179. Gérard Dussouy, a. g.e. T.I. s.262
(2) Bu yönelişin, Türkiye’de varolan Devlet, Hükûmet ve Ordu ‘kafasıyla’ ve en azından şu anda yürütülen biçimiyle bir ilgisi yok. Daha açık yazmamak için, kendimi zorluyorum. Yine de yanlış anlaşılmaması için not düşülmesinde yarar var.