ERASMUS'UN PROJESİ (1530)
Erasmus filozof, dilbilimci ünlü bir yazardır. Rotterdam'da 28 Ekim 1467 tarihinde doğmuş, Bale'de 11 Temmuz 1536 tarihinde ölmüştür. Latince pek çok yapıtı vardır. Bunlar arasında " Deliliğe Methiye"adlı yapıtı büyük ün kazanmıştır. Erasmus çağdaş Avrupa görüşünün öncülerinden sayılmaktadır.
Erasmus'un ve bundan sonra ele alacağımız Nannius,Cuspinianus ve Georgevits'in Haçlı seferi taslakları, Papa X. Leon'un Macaristan'ın Osmanlılar tarafından fethi nedeniyle bütün hristiyanlık dünyasında imansızlara karşı yaratmak istediği çalkantının yankıları olarak da değerlendirilebilir. Erasmus, konuyla ilgili muhtırasında (1) Türkler'i, "karanlık kökenli barbarlar" olarak nitelendirmişti: " gens barbara, obscurae originis". Bugüne kadar Türkler'e karşı pek çok başarısız savaş verildiği için üzgündü. Türklerin Avrupa'daki fetihlerini şöyle sıralıyordu: " In Ulachos, Vngaros, Germanos incursiones facit, mox in Epirum uersus, Croiam armis capit, Venetis Thessalonicam adimit": imansızların, hristiyanlar arasındaki görüş ayrılıkları nedeniyle Avrupa'yı fethedebilmiş olduklarını, şimdi bu din kardeşlerini boyunduruktan kurtarmak gerektiğini düşünüyordu.
Erasmus, dinin savaşı haklı bulduğu görüşüne karşı çıkmakta, ancak hristyanlığın varlığını sürdürebilmesi için Türkler'i yok etmesi gerektiğine inanmaktadır: " Sic jugulare Turcam, ut existas Christianus, sic dejicere impium, ut exoriatur pius". Erasmus, kutsal savaş için güçlükle toplanan paraları savurganca harcayan hükümdarları ve bakanları sert biçimde eleştirmekte, sadece Macaristan'ı tehdit eden bir savaşla karşı karşıya bulunulduğunu ileri sürenlerin bu görüşlerini çürütmekte ve Papa'ya ve başka Hristiyanlara tabi olmak yerine, Türkler'e bağlı olmayı yeğlemek cesaretini gösterenlere karşı öfkesini dile getirmektedir.Erasmus'a göre Osmanlı imparatorluğu ve Büyük İskender'in imparatorluğu da çok büyüktü ve yenilme sanılırdı; oysa gene de yıkılmıştır. Özetle, Erasmus'un yazdıkları, yeni bir Haçlı seferine davetten çok Türkiye'ye karşı bir iddianame niteliğindedir; ne Hristiyan Hükümdarlar arasında akdedilecek ittifakın esasları, ne de XVI.yüzyıl başlarında çok güçlü olan Osmanlı imparatorluğunun nasıl paylaşılacağı hususu Erasmus tarafından belirtilmemiştir.



(1)Utilissima consultatio de Bello Turcis inferendo et obiter enrarrus Psalmus XXVII per Erasmus Roterdanum opus recens et natum wt aeditum; mektup biçiminde Ornatiss. uiro D. Ioanni Rincko jurisprudentiaa celebri olarak yazılmıştır.; 56 sahife; 17 art 1530 Antverpia apud Michaelem Hilenium.

Türkiye'nin paylaşılması hakkında 100 proje Trandafir G. Djuvara