CHP'nin İdeolojisi ve Kemalizm…

Kemalizmi altı ilkenin alt alta sıralanmasından oluşan bir dogma sananlar, akıllarına geleni söylüyorlar. Hem de kimisi bilim adına, kimisi de siyasal deneyimleri adına.

“Altı oku unutup sıfırdan başlamadan CHP büyüyemez” diyenler var.

“Milliyetçilik sosyal demokrasiyle bağdaşmaz” diyenler var.

“Halkçılık gericiliktir” diyenler var.

“Devleti kutsallaştıranlar solcu olamaz” diyenler var.

CHP’nin yeniden doğuşunu umutla bekleyenler ise bu yanlışlıklar komedisi içinde şaşkınlar. Bunları söyleyenleri, ya isimlerine ya da isimlerinin başındaki unvanlarına bakarak ciddiye alıyorlar.

Bu savların sahiplerinin kimisi iyi niyetli, kimisi değil. Ama aralarında ortak bir nokta bulunduğuna kuşku yok.

Hepsi de Kemalizmi ancak General Evren kadar anlamışlar!..

* * *

Kemalizmin altı oku gökten zembille inmedi.

Laiklik, milliyetçilik ve cumhuriyetçilik, Fransız Devrimi’nin etkisini yansıtıyordu; halkçılık, devrimcilik ve devletçilik de Soyvet Devrimi’nin… Ama bu kavramlara verilen içerikler esnekti, tartışılmaz kalıplar değildi. Türkiye’nin koşullarının ürünüydü ve o koşullara bağlı olarak zamanla değişebiliyordu.

Yani Kemalizm, bir anlamda liberalizm ve sosyalizmin, geri kalmış ülke koşullarındaki bir senteziydi.

Tıpkı, demokratik sol ya da sosyal demokrasinin de bir liberalizm-sosyalizm sentezi olduğu gibi.

Bu nedenledir ki CHP’nin 70’li yıllarda “demokratik sol” olduğunu programına geçirmesi, aslında bir nitelik değiştirmesinden çok, Kemalizmin değişen koşullar içinde, kendini -ana doğrultusuna uygun olarak- yenilemesinden, geliştirmesinden başka bir anlama gelmiyordu.

CHP’nin “demokratik solcu”luğu. Kemalizmin 1970′lerin koşulları içindeki yorumuydu.

Ve bu değişim, aynı zamanda “Kemalist devrimcilik” anlayışını da yansıtıyordu.

* * *

Avrupa’da solun demokratik kesimini oluşturan partiler uzun yıllar boyu neler istediler?

Verginin gelir düzeyine göre alınması, sekiz saatlik iş günü, ilkokulların ücretsiz olması, belediye etkinliklerinin genişletilmesi, herkese oy hakkı, çalışma koşullarının düzeltilmesi, ücretli yıllık izin, grev ve toplu sözleşme hakkı…

Peki altı oklu bayrağın altındaki parti Türkiye de farklı şeyler mi yaptı?

Atatürk “devlet”i kutsal saydığı için mi örneğin Türk Dil Kurumu’nu, Fransız modelinden bile daha demokratik ve daha bağımsız bir yapıda ve de bir devlet kurumu olarak değil, bir özel kurum olarak oluşturdu?

Kemalizmin -hiçbir zaman özel girişime karşı olmayan- devletçilik anlayışı, sosyal demokrasinin, devletin toplum yararı gerektirdiğinde ekonomiye karışma anlayışından farklı mıdır?

Kemalist ulus ve ulusçuluk anlayışı, hangi Batılı demokratik sol partinin gerisindedir? Dine ve ırka dayalı ulus anlayışını yadsıyan; ulusu, çoğulcu bir kültür sentezinin ürünü sayan bakış açısı mıdır, çağa ve demokrasiye uymayan?

Atatürk’ün “Halkçılık, toplumsal düzenini emeğine, hukukuna dayatmak isteyen bir toplumsal uğraştır” biçiminde özetlediği ok mu acaba bazı beylere batıyor.

Kemalist devrimcilik anlayışının iki yanı vardı: Birincisi, eskimiş kurumların yerine, çağın gereklerine uygun kurumlar koymakla ilgiliydi. İkincisi ise sürekli olarak yeniliklere açık olmayı, değişen koşullara göre değişmeyi, “kalıplaşmamayı” gerektiriyordu.

Yoksa bu “sürekli devrimcilik” anlayışı mıdır “çağdışı” kalmış olan?

* * *

Kemalizmin hiçbir ilkesi, Türkiye’nin ve dünyanın bugünkü koşullarına göre yorumlanmaya kapalı değildir.

O ilkeler, bu yüzyılın gelecek yüzyıla devretmeye hazırlandığı demokratik sol ya da sosyal demokrat sentezi, daha 1920’lerde yakalamış olan bir hareketin onurudur.

CHP, 1980 de bıraktığı noktada kalırsa Kemalist olmaz; altı oku bırakırsa da CHP olmaz!

Ne Kemalizmi ne de CHP’yi içlerine sindirebilenlerin ise CHP’de yerleri olamaz!

Kemalizmsiz bir CHP isteyenlerin, niçin DYP ya da ANAP’ı seçmediklerini anlamakta çok zorlanıyorum.

Kuşkusuz ki Türkiye’de hiç kimse Kemalist olmak zorunda değildir,

Ama CHP de, Kemalizme karşı olanları kendi içine kabul etmek zorunda hiç değildir!..

Prof. Dr. Ahmet Taner KIŞLALI, 2 Ağustos 1992, Cumhuriyet