News of Tartışma

ŞAHSIM DEVLETİ (9) : Liberalizm türleri
Liberalizm denildikte, adı üzerinde ( Fransızca liberté) yani ‘özgürlük’lere gönderme yaptığı apaçıktır.
Nitekim sözlük ya da ansiklopedilerde, ‘özgürlüklerin geliştirilmesini amaçlayan öğreti’ tanımlamasına yer verilmektedir.
Kökenlerine ilişkin olarak ise, örneğin Leo Strauss, antik Yunan düşünürlerine değin gidilebileceğini ileri sürmektedir.
İncelediğimiz konuyla ilgili olarak ise, liberalizm’in Devlet’e kuşkuyla baktığının altını çizmek gerekiyor.
Bir liberal için Devlet, o arada merkezî devlet güvenilmezdir, o nedenle de yönetimin (administration) olabildiğince yaygınlaştırılması gerekmektedir.
Demek ki, ...

ŞAHSIM DEVLETİ (8) : Liberalizm ve Din
‘Modern Devlet’in oluşum sürecinde ‘liberalizm’in baskın olduğu bilinmektedir.
Ne var ki, bu ‘liberalizm’, bugünkü gibi, ‘her niyete göre yenilen’ bir herze olmaktan çok, o günün koşullarında ‘sol’ olarak nitelendirilebilecek bir ‘kavram’ idi.
Ayrıntısına gireceğiz..
Ancak, bu yazı dizisinin ‘néo-patrimonial Devlet’ ya da ‘neo-patrimonial sultanlık’ teriminin bir genel çözümlemesi olarak tasarlanmadığını anımsatmak gerekebilir.
Ki, bu iki ‘moda’ terimin tam Türkçe karşılığının ‘Şahsım Devleti’ olabileceğini ileri sürmüştük.
Ve yine, bu ...

ŞAHSIM DEVLETİ (7)
Birlik ve Bölünmezlik
Her ‘Devrim’in olduğu gibi, Fransız ve Türk Devrimleri’nin de bir ‘politik kültür’ü vardı.
Öyle ki ‘teolojik bir çekirdek’lerinin olduğu bile söylenebilir.
Örneğin, söylenilenlerin aksine, Fransa’da ‘federalizm’ düşüncesi devrim yıllarında ‘ahlâksızlık’ olarak görülebiliyordu (1).
Tüm ‘söylem’lere ‘Birlik ve bölünmezlik’ düşüncesi egemendi.
Emmanuel-Joseph Sieyès (1748-1836), 1791 anayasasına “Her milletvekili sadece seçildiği bölgenin değil ama ‘ulusun tümünü’ temsil eder” maddesini önerirken, klise yemininden esinliyordu.
Yani, nasıl herhangi bir klisede, bir psikopos’un söylediği ...

ŞAHSIM DEVLETİ (6)
Mutlakiyet ve merkeziyetçilik
‘Şahsım Devleti’nin bir ‘mutlakiyet’ özleminin olduğu apaçıktır.
Ancak, çoğu kez yapıldığı üzere, ‘mutlakiyet’ (absolutisme) ile ‘merkezileşme’ (centralisation) terimleri biribirlerine karıştılmaktadır.
Oysa aralarında önemli bir ayırım yapılması gerekmektedir.
Mutlakiyet (absolutisme) siyasal otoritenin egemenliğine gönderme yapmasına karşın, merkezileşme kurumsal etkinliğe (activité institutionnelle) gönderme yapmaktadır.
Dolayısıyla ‘Şahsım Devleti’nin, siyasal otoritesini yerleştirmek için varolan kurumsal yapıyı etksizleştirmeye ve eğer başarabilirse o kurumsal yapıyı ortadan kaldırmaya yönelmesi beklenir.
Böyle bir durumda, ‘Devlet’in merkezileşmesi şöyle ...

ŞAHSIM DEVLETİ (5)
‘Şahsım Devleti’nde kararlar ‘tek merkez’den alınıyor denilmektedir.
Öyleyse ‘Devletin merkezileşme’sinden de sözedilebilir, denilmektedir.
Böylece ‘Şahsım Devleti’ yani neo-patrimonial devlet ile ‘Devletin Merkezileşmesi’ kavramları, çoğu konuda olduğu gibi, biribirine karıştırılmış olmaktadır.
Yani kimi sözde ‘sosyal bilimci’ler, ellerindeki ‘merkez-çevre şablonu’nu, Tarih’i gözardı ederek, tarihsel olgulara uygulamaya çalışmaktadırlar.
Ve oradan, türlü türlü ‘yerinden yönetim’ kuramları türetmeleri beklenmektedir.
Hemen belirtelim ki, ‘Devletin merkezileşmesi’ XIXncu yüzyılın bir olgusudur.
Ve ‘Devlet-Ulus’un ‘olgunluk’ aşamasının bir sonucudur.
Daha önceki yazılarımızda ...

ŞAHSIM DEVLETİ (4)
Ekonomi politikle ilginenler (‘in bir kesimi diyelim), 1970’li yıllardan itibaren bir ‘informel sektör’ün oluştuğunu duymuş olmalıdırlar.
‘Kayıt dışı’, ‘karaborsa’, ‘stokculuk’ vb terimlerin sıkça kullanıldığı da anılardadır.
Buradan ‘gelişme-karşıtlığı’na (anti-développement) geçildiği de bilinmektedir.
Artık gelişme (ya da kalkınma) yerine ekonomide ‘büyüme’ tılsımlı terim olacaktır.
Kuşkusuz, o arada çürüme (corruption) terimi de ‘ekonomi’ ve ‘politika’ yazınına girecektir.
Ancak 1990’lı yıllardan itibaren ekonomi ve politikadaki bu çalıp-çırpma hastalağı, ‘öz’ olarak kalmak koşuluyla, patrimonializm ile bütünleşerek ...

ŞAHSIM DEVLETİ (3)
Geçen yazıda ‘Devlet nerede?’ diye sorarak, ‘ne yerdedir ne gökte’, ancak ve sadece senin ‘hayal’indedir (imagination) demiştik.
Hiç kuşkum yok, kimi çokbilmiş bu yanıta dudak bükmüştür.
Eğer ‘Devlet ideolojisi’ gibi bir deyim kullanacak olsaydık, bu kez hiç değilse biraz daha dikkat çekmiş olabilecektik.
Burada, Althusser’in ileri sürdüğü ‘genel ideoloji kuramı’ anımsatılabilir.
İdeolojinin bu ‘genel kuramı’ ise Freud’un ‘bilinçaltı’ (inconscient) kuramına dayandırılmaktadır.
Değil mi ki, Althusser, Marx’ın ideolojiyi ‘yansıma’ ya da ‘yanlış bilinç’ ...

ŞAHSIM DEVLETİ (2)
‘Devlet’ deyince, hiç kuşkunuz olmasın, her insanın kafasında farklı bir kavram belirir.
Bir süre önce Reha Muhtar’ın her programda sorduğu gibi ‘nerede bu Devlet?’ diye sorulduğunda, ‘ne yerdedir ne gökte’, ancak ve sadece senin ‘hayal’indedir (imagination) denilebilir.
Tam da bu nedenle, ‘senin Devlet’in, ‘benim Devlet’im, ‘onun Devleti’ gibi bir tanımlama yapılabilir.
Somuta indirgendiğinde ise, biri için Devlet ‘köyün muhtarı’dır, bir diğeri için ‘jandarma komutanı’, bir diğeri için ‘zabıta’, bir diğeri için ‘vergi ...

ŞAHSIM DEVLETİ
Geçen yazımızda ‘mutlakiyet’, ‘merkezî yönetim’, ‘idare’, ‘vilayet’, ‘valilik’, ‘yerel yönetim’, ‘özerklik’ gibi terim, deyim veya kavramların gelişigüzel kullanıldıklarını ileri sürmüştük.
Buraya ‘Devlet’, ‘rejim’, ‘sistem’ kavramlarını da eklemek gerekiyor.
Nitekim ‘Şahsım Devleti’ gibi bir alaturka terim de kullanılmaktadır.
Bu sonuncusuna daha ‘bilimsel’ olarak ‘neopatrimonial sultanizm’ denilmektedir.
Patrimonial sözcüğü, atadan kalma ve varsa sonradan üzerine eklenen mal-mülk, malvarlığı ya da kısaca mamelek anlamına gelen, ‘patrimoine’ sözcüğünden türetilmiştir.
Ancak Batı ülkelerinde bu, daha çok bir toplumun ...

YENİ ANAYASA
Yeniden yeni bir ‘Anayasa’ tartışması başlatılmış oldu.
Biz de yeniden Türkiye’de pek az kişinin ‘Anayasa’nın ne demek olduğunu bilmediğini yazmak durumunda kalıyoruz böylece.
Ancak daha önce yazdıklarımızı, temcit pilavı gibi yineleyecek değiliz.
Çünkü, değil sıradan yurttaşlarımız, İmam Hatip çıkışlı ne kadar Dr, Doçent, Prof varsa, içlerinden bir taneciğinin bile olsun yazdıklarımızı anlayamayacağını biliyoruz.
Şimdi dönüp, biraz daha aklı başında, az-buçuk hukuk-mukuk okumuşlarımızın dikkatine kimi ipuçları sunmak istiyoruz.
Bu da, her konuda olduğu gibi ...