1. yüz (Toplam 1 yüz)

Unutturulmuş Katliam: ABD'nin Kızıl Yaz'ı!

İletiGönderilme zamanı: Pzt Eki 21, 2019 12:01
gönderen Oğuz Kağan
Unutturulmuş Katliam: ABD'nin Kızıl Yaz'ı!

Savaştan dönen siyahlar kahraman olarak karşılanmayı bekliyorlardı; ama öyle olmadı.

Mustafa Kemal Erdemol / Bi Dünya Haber

Ne anma günü düzenleniyor hakkında ne de ders kitaplarında söz ediliyor. ABD resmi tarihin yok saydığı korkunç bir sosyal felaketti oysa. 1919’un hem yazında hem de sonbaharında yaşanmış en büyük siyah-beyaz çatışmasıydı. Bu korkunç ırkçı şiddet, çok kan döküldüğü için Kızıl Yaz diye adlandırıldı. Üzerinden tam yüz yıl geçti. Sessizlikle geçiştirilmiş bir yüz yıl.

Öyle bir şiddet dalgasıydı ki, ABD’nin neredeyse her yerinde, Elaine, Arkansas gibi küçük kasabalarında, Annapolis, Maryland, Syracuse, New York gibi orta büyüklükte, Washington, Şikago gibi büyük kentlerinde yaşandı. Binlerce Afrikalı siyah kadın, erkek, çocuk, beyaz çetelerce dövüldü, vuruldu, yakılarak öldürüldü. Binlercesi evlerinden, işlerinden oldular. En korkuncu linçlerdi. Zaten ABD’de 1889- 1919 arası 50’si kadın olmak üzere tam 3 bin siyah linç edilmişti. İlerici, solcu Amerikan tarihçileri yeni yeni söz etmeye başladılar Kızıl Yaz’dan. Üzerinde daha çok konuşulacak elbette.

I. Dünya Savaşı’nda savaşan binlerce Afrika kökenli Amerikalı, savaş bitiminde ABD’ye döndüklerinde birer kahraman gibi karşılanacaklarını düşünüyorlardı. Oysa sokaklarda ırkçı tacizlerle küfürlerle karşılaştılar. Hatta öyle ki yüzlerine tükürüldüğü de oluyordu anlatılanlara göre. Harry Haywood, “Özgürlük Mücadelesinde Siyah Bolşevik’ adlı otobiyografisinde ABD’li ırkçılar için “Düşmanlarımız Almanlar değildi, düşmanlarımız ABD’de idi” der.

KOMÜNİST OLARAK GÖRÜLDÜLER

1917 Ekim Devrimi’nin saldığı korku büyüktür. ABD’de hükümeti de, FBI başta olmak üzere tüm istihbarat örgütleri de özellikle siyahları hep “komünist”, “anarşist” olarak gördü. Mart 1919’da ABD Başkanı Woodrow Wilson, “Yurtdışından dönen Amerikalı siyah, Bolşevizmi Amerika’ya aktarmada en büyük araçtır” dememiş miydi? Mayıs 1919’da, ilk ciddi ırkçı olaylar baş gösterdi. 1916’da kırsal kesimlerden büyük kentlere doğru bir siyah göçü başlamıştı malum. New York’a, Şikago’ya, Detroit’e, Cleveland’a gelmişti çoğu. Hatta Şikago’da siyahlar politikada da görünür olmuşlardı. Bu durum, bir çok etnik grup içerisinde rekabete yol açtı haliyle. Bazı sendikalar siyahları üye yapmamak gibi utanç verici tutumlar aldılar.

Bir de siyah sharecroppers’lar (maraba) vardı. Bunlar, Afrika kökenli Amerikalı pamuk üreticileriydi, iyi de para kazanıyorlardı. Savaştan sonra herkes giysiye ihtiyaç duyuyordu, pamuk fiyatları hızla yükselmişti. Siyah sharecroppers’lar ilk kez ev, arazi, otomobil satın alabiliyorlardı.

Siyah karşıtlığının yükselmesi 1909’da kurulmuş olan NAACP’nin (Renkli İnsanların Gelişimi Ulusal Birliği) yeniden güç kazanmasına yol açtı. NAACP 100 bin üzerinde yeni üye kazanmıştı. Mahkemelerde siyahların haklarını arıyor, hatta Kongre’de bile koalisyonlar kurulmasında etkili olabiliyordu. NAACP’nin mesajı basitti: “Biz Amerikan vatandaşıyız. Bizi sevmek zorunda değilsiniz ama bize diğer herkesle aynı hakları vermek zorundasınız.”

Bu kimi çevrelerce radikal bir mesaj olarak kabul edildi. New York’ta patlayan ırkçı şiddet Memphis, Tennessee, Philadelphia, Charleston, Güney Carolina, Baltimore, New Orleans, Wilmington, Delaware, Omaha, Nebraska, New London, Connecticut, Bisbee, Arizona; Longview, Teksas, Knoxville, Tennessee; Norfolk, Virginia ve Georgia’ya kadar yayıldı.

YALANLA YAYILAN LİNÇ

Washington’daki beyaz çeteler, siyah erkeklerin beyaz kadınlara saldırdığı yalanıyla siyahlara saldırıya geçtiler. Arkansas’da Elaine’de bir siyah saldırıya uğradı. Bazen siyahların da üstün geldiği oldu bu çatışmalarda. Örneğin Carrie Johnson, 17 yaşındaydı, evinin yatak odasına giren beyaz bir polisi vurdu. Savunmasını nefsi müdaafa üzerine kurdu, cinayetten yargılanmaktan kurtuldu.

Buna benzer çok olay kayıtlıdır. Kızıl Yaz boyunca ABD’de 200 siyah öldürüldü. Kızıl Yaz’da ırkçı şiddete karşı verilen mücadele, yeni bir aktivizm dönemi de başlattı tabii. Onlarca yıl sonra ırk eşitliği mücadelesini üstlenecek olan bugün de hâlâ eşit haklar için mücadele eden liderler neslini etkiledi.

ABD’de ırkçı şiddet elbette 1919’da başlamadı ya da bitmedi. 1917’de Doğu St Louis, Illinois’de 25 siyahın öldürüldüğü, Florida’da siyahların yoğun olduğu bir kasabanın yıkıldığı, 1923’te de Gülağacı katliamının yaşandığı biliniyor. Bu altı yıl boyunca sürmüş olan ırkçı şiddet sonucu en az 1222 siyah hayatını kaybetti. Ama Kızıl Yaz, çok daha korkunç bir şiddet dönemiydi. Unutulmamalı.

Cumhuriyet Pazar

Cumhuriyet, 21 Ekim 2019