News of Tartışma

MARX’TA PARA (6)
Görülüyor ki, çok uzun çözümlemeler yapmak çoğu kez belirgin açıklamalar yapmaya yetmemektedir.
Örneğin, para bir kez üretildikten sonra, diğer metalar gibi, artık kendine özgü bir dolanım sürecine girmektedir.
Ricardo’nun birikim sürecini savsaklaması örneğinde olduğu gibi, ekonominin ‘kan’ı (flux social) geçici olarak bir yerlerde kesilebilmekte ve sonradan yeniden akmaya başlamaktadır.
Ancak, Malthus’tan sonra ilk kez Marx’ın paranın birikim ve tasarrufu arasındaki ilişkiyi derinlemesine ele aldığı söylenebilir.
Bununla birlikte, artık kabul edilmelidir ki, para ...

MARX’TA PARA (5)
Birikim aracı (Thésaurisation) olarak Para
Marx’ın da Malthus’tan sonra birikim (thrésor) ve tasarruf (économie) arasında bir ayırım yaptıginı söyleyerek başlayalım. Zaman zaman Türkçe ‘birikim’ mi yoksa ‘tutum’ mu denilmesinin karışıklığa yol açmaması için de, sermaye birikiminden ayrı olan birikim için Fransızca (thésaurisation) sözcüğünü de kullanacağız.
Birikim aracı olarak para, “değer ölçüsü ve saymaca işlevlerinden ayrık olarak” tutulmaktadır diyor Marx (1). Öyle ki, gerçekten (proprement dite) ‘para’ ve ‘para kuramı’nın temel taşıdır da ...

MARX’TA PARA (4)
Demek ki, dolanımdaki para benzerleri (avatars), genel eşdeğer olarak altının değerini ve değer ölçüsü olmak niteliğini sorun etmeyecek, sadece ‘dolanım aracı’ olmak konusunda etkin olacaklardır.
Madeni ya da saymaca olsun, altın, dolanımda yavaş yavaş kendi metalik özünün gölgesi durumuna dönüşecektir.
İşte bu metalik olmaktan uzaklaşmak, altının ‘parasal fiyatı’ ile ‘meta fiyatı’ olmak arasında bir fark yaratmakta, ama halkın gözünde hep aynı şeymiş gibi kalmaktadır.
Dolayısıyla malların gerçek değerinin karşılığı olmadan fiyatları göstermiş ...

MARX’TA PARA (3)
Paranın bütüncül kuramı
Paranın ‘genel kuramı’na giderken, öncelikle paranın özgül formunu bütüncül bir biçimde belirlemek gerekiyor.
Bunun için Marx ardarda gelen şu üç ana başlığı ele alıyor.
1°- ‘Değer ölçüsü’ olarak para: Paranın ‘değer ölçüsü’ ve ‘değişim aracı’ olma özellikleri, ‘form para’ ya da ‘genel eşdeğer’den bağımsız olarak herhangi bir anlam ifade etmezler. Çünkü genel eşdeğer biçiminin elle tutulur biçimi olarak kendilerini sunmazlar. Asıl ilke, demek ki üçünün oluşturduğu zircirlemede ‘form para’nın ...

MARX’TA PARA (2)
Her araştırma alanında olduğu gibi, ‘araştırma nesnesi’ iyi belirlenmedikçe, araştırma konusu da iyi anlaşılamayacaktır.
Nitekim, marksist olanların bile, böylesi bir yanılgıyla yanlış sonuçlara ulaştıkları söylenebilir.
Üretimin kapitalist ilişkisinden ayrı bir ‘parasal ilişki’yi kabul etmek, örneğin ‘para’ ile ‘kredi’ arasındaki ilişkiyi doğru kavrayamamak sonucunu verebilir.
Nitekim Marx’ta, kapitalist üretim biçimi içinde işleyen ‘paranın genel dolanım yasaları’ndan farklı olarak bir özgül parasal dolanım yani ‘kredi’nin dolanımı sözkonusudur.
Öyle ki, ‘emperyalizm kuramı’nın öncüsü sayılan Hilferding’in ...

MARX’TA PARA
Marx kapitalist üretim incelemesine, belirli toplumsal ilişkileri bağrında taşıyan meta üretimi, onların değişim ve dolanımı çözümlemesiyle başlıyor.
Para, ilk bakışta kapitalist belirlenmenin dışında tutuluyormuş gibi görünmektedir.
Oysa klasik ekonomistler ve özellikle Ricardo çözümlemesine, mal üretiminin toplumsal koşullarından hareketle, belli bir ölçü (étalon) malla başlıyordu.
Tam da bu nedenle, Schumpeter, Marx’ın para kuramının Ricardo’nun gerisinde kalacağını söyleyecektir (*).
Kaldı ki, kimi marksistler bile, Marx’ta paranın ‘bilimsel’ bir tanımından çok, onun toplumsal ilişkiler ile özel ...

DUYURU-YORUM
Değerli okuyucu,
Türkiye’nin yakın tarihindeki iki uğursuz ‘12 Eylül’ün ardından, yarından itibaren yeni bir yazı dizisine başlıyorum.
Başlığı ‘Marx’ta Para’.
Türk okuyucusunun bilmediği ya da tamamen yanlış bildiği iki sözcük.
Biri, duyulduğunda tüyleri diken diken eden, ancak kesinlikle belirteyim ki doksan milyonluk Türkiye’de doksan kişinin bile gerçekten tanıyamadığı bir kişi.
Ya da, hakkında ne duymuş ne okumuşsa, baştan sona çarpıtma, baştan sona eksik, baştan sona yanlış olan biri.
Diğeri, yatağa her girip gözler kapatılığında ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (12)
Sonh-Rethel’e benzer eleştirileri Moishe Postone’un da yaptığını, ancak onu ayrı bir başlıkta ele alacağımızı belirtelim.
Ancak şu kadarı söylenmelidir ki, Moishe Postone, daha anlaşılır bir biçimde, toplumsal ilişkilerin sadece kapitalist üretim tarzında bizzat emeğin kendisi üzerine temellendiğini ileri sürmektedir.
Kendi kör dinamizmi üzerinde de denilebilir.
Kapitalist olmayan toplumlarda ise, emek, yaşamın başka katmanlarında bilinçli kararların nesnesi olabilmektedir.(*)
Marx’ta, ürünlere ‘değer nesnelliği’ veren, yani onların değerini belirleyen ‘soyut emek’ten başkası değildir.
Sohn-Rethel ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (11)
Her ne kadar 70’li yıllarda, ve özellikle Almanya’da, Sohn-Rethel’in tezleri çok tartışılmış ise de, onun ekonomi politiğin eleştirisine yaptığı katkıyı yadsımak olanaklı değildir.
Bilme kuramına gelince, ‘gerçek soyutlama’nın epistemoloji alanına girmediğine ilişkin savlar da yok değildir (*).
Her şeyden önce şu sorunun yanıtına bakmak gerekir: gerçekten Sohn-Rethel meta soyutlamasının kökenini üretim alanından değişim alanına kaydırmış mıdır?
Çok daha önemlisi, bu toplumsal soyutlamanın yol açtığı kötülüklerin kalkması ya da kaldırılması nasıl olacaktır? ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (10)
Soyut düşünceye Eski Yunan filozoflarının katkısını, sıradan bir mantıksal işlem olarak değil ama paranın dolanımı sayesinde, bir apaçıklığın soyutlaması olarak görmektedir Sohn-Rethel.
Ve bunun insanlık tarihine bir katkı olmanın ötesinde, belirgin bir toplumsal-ekonomik faktör olarak değerlendirmektedir.
Alselm Jappe ise, bunu ‘yansıma kuramı’nın daha titiz bir varsiyonu olarak değerlendirecek ve onun ‘değişim’de ≪ fondement mystique d'une forma formans sans origine≫ görülmemesi için çabaladığını ileri sürecektir.
Kuşkusuz, filozofların kendi kavramlarının kökeninde ne yattığını ...