News of Tartışma ve Fikir Meydanı

HAKEME RAĞMEN
‘Hakeme rağmen’ diye bir futbol deyişi vardır ya; 31 Mart yerel seçimlerinde, halkımız ‘hakeme rağmen’ önemli bir başarıya imza atmış bulunuyor.
Anandolu Ajansı’nı saymıyorum; çünkü onlar, yani bu Binali ve arkasını dayadığı adamın Türkiye ve Anadolu’ya, Cumhuriyet ve Devlet’e ilişkin ne varsa dejenere ettiğini bildiğim için, AA’dan da ‘Anadolu’ adının çıkarılmasını düşünüyorum.
Futbola dönersek, pek sevdiğim bir spor dalı sayılmaz.
Ancak, Marsilya’nın Berlusconi’nin takımını yendiği maç geliyor gözümün önüne.
Herifler fotbol değil sanki ...

FITRAT ve FITRATÇILAR
Ahmad Ibn Hanbal (780- 855)’a göre fıtrat yazgı (prédestination)’dan başka bir şey değildir.
Özbek Sulamī al-Tirmidhī (824-892)’ye göre, doğuştan (innée) gelen ‘doğal zekâ’ (intelligence naturelle) olup, insanın yanıt bulmak için ‘kalbi’ni dinlemesi yetmektedir.
Böylece bir kesim, teolog dememek için tinsel düşünürlerin diyelim, fıtratı bir epistemolojik sistem oluşturabilmenin temeline koyduklarını söyleyebiliriz. Kuşkusuz burada araştırılan bilgi ‘Tanrı’yı tanımaya yönelik olacaktır.
Ne var ki, fıtratı bir dine fiziksel olarak ait olarak görme anlamında sibgha olarak ...

POLİTİKA’NIN P’Sİ
Herif ne diyor ; - « o Eski Türkiye’de kaldı ».
Öbür herif ne diyor; - “Yasa var, anayasa var. Hukuk-mukuk var. Bu yapılanlar bunlara sığmıyor” falan.
İkisinin de ayakları havada.
Felsefeydi, bilimdi bunlar için Kaf dağının ardında.
Birincisi, ne kadar dinci görünürse görünsün, pragmatik, ampirik ve değer yoksunu.
Her ne kadar, “o eski Türkiye’de kaldı” derken, bir ‘görececilik’ de uygulamıyor değil.
İkincisi de, ne kadar ‘pozitif hukuk’u savunursa savunsun, tarihsel bir ‘görececilik’ ...

TİPSİZ ‘İDEAL TİPLER’ ÜZERİNE
Her erken kalkan, Max Weber’in Devlet’i “şiddet tekelini elinde bulunduran”dır tanımlamasına sarılır.
Az daha okumuşları ise onun ‘İdeal tip’ kavramında keramet ararlar diyebilirim.
Max Weber’in 1959 yılında Fransızca’ya çevrilen “Bilge ve Politikacı” (Le Savant et le Politique Plon 10/18, Paris, 1959. Introduction par Raymond ARON) çalışmasında, bilimadamlığı (bilgelik) ile politikacılık arasındaki ayırımı ele almaktadır.
Bir parantez açarak, buradaki politikanın, uygulama anlamında ‘politika’, yani (La Politique) değil felsefî anlamda (Le Politique) olduğunun ...

TOLUMSAL BİLİMLERİN PÜR MELALİ

Gorg Simmel sosyolojinin ‘kurucular’ı arasında sayılmaktadır. Ona göre insan ve topluma yönelik ne varsa, toplumsal yaşamın ‘ilişkisel’liğinin (relationnelle) doğasında yeralmaktadır.
Fransızca ‘relationnel’ sözcüğü Almanca’da ‘Wechselwirkung’ sözcüğünün çevrisi olmakla birlikte, tam karşılığı değildir. Eğer daha yakın bir tanımlama aranacak olursa, Christian PAPILLOUD’nın önerdiği değişim etkisi (1). terimi kullanılabilir. Öyle ki, bir çekim ve itki deviniminde, hem etkileme hem de etkilenme (değişme) birlikte olacaktır, ki ardından değişmişliğin ...

SOYUTLAMA KÜLTÜRÜ ÜZERİNE
Şöyle bir tezle başlanabilir: “En genel soyutlamalar, ancak, en zengin somutun gelişmesinden doğdukları zaman, çoğunluğun yani herkesin ortak malı olurlar. Bireyler, bundan böyle soyutlamaların egemenlikleri altına gireceklerdir”.
Ya peki, somut, somut nerede diyecek olursanız.
Ya da, daha keskin olsun diye; “somut durumun somut çözümlemesi” savı nerede kaldı diyecek olursanız?
İlk bakışta, herkesin, çözümleme yaptıklarını sanan herkesin ve özellikle de önüne mistik bir sıfat ekleyip, ‘bilimsel’ olduklarını savlayan herkesin bu ikinci savın arkasına ...

BİLİM ve İDEOLOJİ
Bilim ve ideoloji ayrırımı ya da dağrusu ayrılmazlığını bu köşe yazısında ayrıntılandırmak zordur.
Yine de, geçen yazıda sözünü ettiğimiz ‘bilimsel ideoloji’ deyimine açıklık getirmeyi deneyebiliriz.
Özde, bu deyimin (notion) bir başına kitap olabilecek konusu vardır.
Yani bunun bir deyim mi yoksa kavram mı olduğu ‘bilim felsefesi’ bağlamında çözümlenebilir.
Ancak, doğa bilimleri dahil her bilimin bir ‘ideolojik geçmişi’ vardır diyerek başlanabilir.
Örneğin, klasik ekonomi politik, bugün ideolojik olarak süren ‘ekonomi bilmi’nin başlangıdır.
Ancak ...

‘DÜŞÜNCE’NİN FESİ
“Düşünce’nin D’si” başlıklı yazımızda, ‘düşünce’ ya da ‘gerçeklik’, demiştik, yani ‘gerçek düşünce’, insanlığın yürüyüşü olarak tarihsel süreç içinde, ancak yersel, zamansal ve antroplolojik olarak ‘farklılık’lar gösterebilir.
Ancak ne var ki, genel olarak ‘İnsanlık’ın ‘ortak özgürleşmesi’ne yönelik olmalıdır.
Peki ama, ‘insanlık’ın ‘ortak özgürleşmesi’ne yönelik yol tek midir?
Yani ‘insanlık’a yönelik tüm söylemler (discours) bir tek ‘çatı’ altında mı toplanmaktadır; söylem farklılığı olmayacak mıdır; ya da o doğrultuda olup olmadığının bir ‘ölçütü’ de var mıdır? ...

OKUMA’NIN O’SU
‘Düşünce’ sözcüğünün Türkçe’mizde rastgele kullanıldığını söylemiştik.
‘Bakış’, ‘görüş’, ‘kanı’ vb..
Fransız düşünür Louis Althusser, özde bir ‘üretim’ olan ‘bilme’yi bilebilmek için, öncelikle ‘bakış’ımız üzerinde etkin olan ‘yanılsama’ların nedenini (La raison de la bévue qui porte sur une vue) bilmek gerekir diyor.
Ogün bugündür, ki neredeyse yarım yüzyıl oldu, Althusser’le birlikte bir ‘okuma’ edebiyatımız oldu.
Televizyon sunucusu, bilgisi kendinden menkul bilgemize soruyor; şu politikacının bu lakırdısını ‘siz nasıl okuyorsunuz’?
O da, ‘bana göre şöyle ...

DÜŞÜNCE’NİN D’Sİ
Güzel Türkçe’mizde, bir ‘düşünce’ sözcüğü var ki, belki yineleme olacak ama, ileri/geri ve bilir/bilmez diyelim, her konuşmada ‘maydonoz misali’ kullanılmaktadır.
Efendim size katılmıyorum ama ‘düşüncenizi savunmanız için’ elimden geleni esirgemem!
Ee bugün hamamı mı gitsem yoksa sinemaya mı diye ‘düşünüyorsanız’, cehenneme kadar yolunuz var demek ‘düşünceye saygısızlık’ mı olur acaba?
Hayır o değil, genelde ‘politik düşünce’den sözediliyor olsun.
O zaman, diyelim ııı.Abdülhamit, oğlanı millî eğitime, kızı millî savunmaya, damadı da millî hazineye ‘bakan’ ...