1. yüz (Toplam 1 yüz)

Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakâyık’ın yeni neşirleri... / Ahmet SEVGİ

İletiGönderilme zamanı: Çrş Mar 23, 2016 14:40
gönderen Balasagun
Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakâyık’ın yeni neşirleri...


Resim
Türkler Müslüman olduktan sonra birçok müesseselerini olduğu gibi edebiyatlarını da İslâmî bir dünya görüşüyle yeniden oluşturdular. O dönemlerden günümüze maalesef sadece iki eser ulaşmıştır: Kutadgu Bilig ve Atabetü’l-Hakâyık...

Her iki eseri de Reşit Rahmeti Arat edebiyat tarihimize kazandırmıştı. Söz konusu eserler Ayşegül Çakan tarafından tekrar yayımlanmıştır ki yazımızda bu emek mahsulü çalışmayı kısaca tanıtmak istiyoruz.

1- Kutadgu Bilig, Çeviren: Ayşegül Çakan, İş Bankası Kültür Yayınları, İst. 2015.

2- Atabetü’l-Hakâyık, Çeviren: Ayşegül Çakan, İş Bankası Kültür Yayınları, İst. 2016.

Ayşegül Çakan, Kutadgu Bilig’i hazırlarken takip ettiği yöntemi şöyle açıklıyor: “Eser Fergana nüshasının tıpkıbasımındaki özgün metin esas alınarak günümüz diline manzum olarak çevrildi. Aruz ölçüsüyle yazılmış olan metin, serbest vezinle, uyaklı, dizelerin ses değerleri ve söz dizimine uygunluk gözetilerek günümüz Türkçesine aktarıldı.”

Eklemelerle beraber 6645 beyitlik bir eser olan ve insanları dünya ve ahirette saadete eriştirmeye yarayan bilgi demek olan Kutadgu Bilig’i bazıları siyasetnâme, bazıları da şehnâme-i Türkî olarak niteler. Bence Kutadgu Bilig bir hikmetler kitabıdır. Hükümdarın (Kün-togdı) adaleti, vezirin (Ay-toldı) de saadeti temsil etmesi bu konuda sanırım bir ipucu verecektir.

Şimdi sizlere Kutadgu Bilig’den, insanı mutluluğa eriştiren vasıfların anlatıldığı birkaç cümle ve Ayşegül Çakan’ın onu nasıl şiirselleştirdiğini gösteren karşılaştırmalı bir örnek sunuyorum:

Ey asil tabiatlı, her iki dünyada insanlara faydalı olan şey, iyilik yapmaktır. İkincisi hayâ, üçüncüsü doğruluktur. İnsan bu üç şey ile saadet güneşine erer. İyilik yapan kimseyi herkes sever, dürüst tabiatlı olan insan başköşeye çıkar. Her türlü densizliğe hayâ mani olur; hayâsızlık insan için çok fena bir hastalıktır. Yumuşak huylu olan ve doğru hareket eden insanın her iki dünyada günü kutlu olur. Doğruluk, hayâ ve iyi hareket, bu üçü kimde birleşirse, o insan mesut olur. (Kutadgu Bilig, Beyit: 1659-1664, Çeviren: Reşit Rahmeti Arat.)

İki günlük dünyada insana yararlı olan
İyilik yapmaktır ey soylu insan
İkincisi edep, üçüncüsü doğruluktur
Bu üç şeyle insan kut güneşini bulur
Tavrı iyi olanı bütün halk sever
Tavrı doğru olan başköşeye ağar
Bütün densizliklere edep engel olur
Edepsizlik insan için kötü bir hastalıktır
Bir de tavrı ılımlı ve doğru insanın
Her iki dünyada günü kutlu olur
Doğruluk, edep ve bu iyi tavır
Üçü kimde toplanırsa o sevinç bulur

(Kutadgu Bilig, Beyit:1659-1664, Çeviren: Ayşegül Çakan.)

Aynı metodla bir örnek de “Atabetü’l-Hakâyık”tan verelim:

İnsan bilgisi ile tanınır, bilgisiz hayatta iken, kaybolmuş sayılır. Bilgili adam ölür, (fakat) adı kalır, bilgisiz sağ iken, adı ölür. (Atabetü’l-Hakâyık, Beyit: 47-48, Çeviren: Reşit Rahmeti Arat.)

İnsan bilgiyle insan olmuştur
Bilgisiz diriyken yitik sayılır
Bilgili er öldü, adı ölmedi
Bilgisizsen ölmeden adın ölür.

(Atabetü’l-Haykâyık, Beyit: 47-48, Çeviren: Ayşegül Çakan)

İslâmî Türk edebiyatının ilk eserleri olan “Kutadgu Bilig” ve “Atabetü’l-Hakâyık”ı serbest vezinle dilimize aktaran Ayşegül Çakan’ı bu emek mahsulü çalışmasından dolayı tebrik ediyorum. Allah sa’yini meşkur eylesin...

Ahmet SEVGİ, 23 Mart 2016
ahsevgi@selcuk.edu.tr