Rusya - Türkiye: Büyük Erke (Enerji) Anlaşması?
Gönderilme zamanı: Pzt May 31, 2010 1:46
Rusya - Türkiye: Büyük Erke (Enerji) Anlaşması?
Stratfor Austin, Texas’a yerleşmiş küresel düşünce kuruluşudur.
Rusya Devlet Başkanı Medvedev Mayıs 11-12 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret etti ve -çoğu erke (enerji) kolunda olmak üzere- 25 milyar dolar tutarındaki tasarılar için anlaşma imzaladı. Buna 20 milyar dolar tutarında, 4.8 gigavatlık büyük bir nükleer erke santrali yapımı da dâhil. Medvedev’in ziyareti, Ankara ve Moskova arasında aylarca süren görüşmelerin zirvesiydi. Bu zirvede iki ülke, Avrasya’daki erke akışının geleceği hakkında anlaşmamak için anlaştı diyebiliriz.
Türkiye, Avrupa, Asya ve Orta Doğu arasında kalmış bir ülke olarak, jeopolitik duruşunu, Asya’dan Avrupa’ya geçireceği erke akışı üzerine yapacağı anlaşmalarla güçlendirmek istiyor. Avrupa’nın en önemli doğal gaz kaynağı olan Rusya, Türkiye’nin Avrupa’ya ek süre verip kendisinin saf dışı kalmasını önlemek istiyor.
Bölgede yeniden büyüyen iki güç olan Rusya ve Türkiye'nin, -özellikle Batı’nın yüzünü Türkiye’ye dönerek Moskova’ya uzak durmak istemesi nedeniyle- aralarındaki erke konusu dikenli bir konuya dönüşebilir. Ama Rusya ve Türkiye şu an için bir erke kavgasına girmek istemiyorlar. Bu tarihsel iki rakip arasında hep bir gerginlik bulunuyor; ancak bölgedeki gidişat karşı karşıya gelmelerini engelliyor, onları beraber çalışmaya itiyor.
Azerbaycan Üzerinden Yarışmak
Azerbaycan, uzun zamandır Türkiye’nin Rusya ile görüşmelerinde önemli rol almıştır. Azerbaycan ile Türkiye derin kültürel ve dilsel bağlantılar paylaşıyor; ayrıca Azerbaycan, Bakü – Tiflis – Erzurum hattı için, senede 9 bcm gazı, Gürcistan üzerinden Türkiye’ye aktarıyor. Türkiye de bunu Avrupa’ya sunuyor -ki böylelikle Rusya saf dışı bırakılmış oluyor. Aserbaycan'ın, 2018 için yeni bir Şah Deniz Tasarısı daha var. Bu tasarıyla birlikte yıllık 15 bcm gaz üretimi tasarlanıyor; bunun 12 bcm kadarı dış satım için kullanılabilinir. Türkiye bu gazın kendisine gelmesini istiyor -ki bu sayede dışa satacağı bu gaz ile -Nabucco’da yapmak istediği gibi- Avrupa’ya, Rus gazına karşı sağlam bir seçenek sunabilir. Rusya, izlemsel (stratejik) çıkarları çerçevesinde, Avrupa’yı erkesine muhtaç tutup Nabucco gibi tasarıların bir düş olarak kalmasını istiyor.
[img]http://web.stratfor.com/images/asia/map/041310_Turkey_natural_gas_800.jpg?fn=8816229318[/img]
Rusya'nın bunu engelleme olanağı iki yıl önce doğmuşdu. Türkiye, Azerbaycan’ın en büyük düşmanı Ermenistan ile diplomatik görüşmelere başlamışdı. Azerbaycan, Türkiye’nin bu tutumundan dolayı sarsılmışdı. Türkiye, Karabağ isteklerini yerine getirmediği halde Ermenistan’a şirin gözükmeye calıştı. Rusya, iki dost arasındaki gerginliği fırsat bilerek, Şah Deniz Tasarısı çerçevesindeki fiyatlardan anlaşmak için uğraştı. Böylelikle Türkiye bu tasarıya girmek istese bile, Azerbaycan Rusya’yı seçecekti. Aynı zamanda, Rusya Ermenistan ile ilişkilerini kullanarak, görüşmelerin ilerlemesini engelledi.
Nabucco Donduruldu
Ancak bu desteğe karşılık Rusya’nın da bir isteği vardı. Rusya -bu ne kadar Rusya’nın erke gücünü yaralasa da- Azerbaycan’ın doğal gazını Nabucco benzeri tasarılar için istemiyor. Yani tahminlere göre, Rusya Avrupa üzerindeki bu etkinliğini biraz düşürebilir. Buna karşılık, Türkiye’nin arkasına, yani Avrupa’nın şu anki erke kaynağına seçenek olarak gördüğü ülkenin arkasına daha sıkı saklanabilir. Bir Stratfor kaynağına göre, Rusya Nabucco tasarısı için onayını -tasarının geciktirilmesi koşuluyla- vermiş.
Bu kaynağa göre Rusya ile Türkiye, gündeme daha ufak tasarıların getirilmesi için anlaştı. Örneğin Türkiye – Yunanistan – Italya hattı ve Poseidon hattı tasarısı gibi... Bu hat, Azerbaycan’dan gelen gazı Gürcistan üzerinden Türkiye’ye (Bakü – Tiflis – Erzurum hattını kullanarak) sokup buradan Yunanistan ve sonra Italya’ya, Iyonya Denizi altından aktarılmasını öngörüyor.
ITGI-Poseidon tasarısının yıllık sığası (kapasitesi) 11.8 milyar metre küpken, buna karşılık Nabucco tasarısının sığası yıllık 31 milyar metre küp. Bu fark, Rusya’nın ITGI-Poseidon tasarısını onaylamasını sağlıyor. Hatta Rusya bu hattı, Gazprom ile hata bağlantılar kurarak, kendi ihracatı için bile kullanabilir.
ITGI tasarısı, 507 milyon dolar ile Nabucco tasarısından çok daha hesaplı ve ayrıca 2007’deki anlaşmalardan sonra tam hızıyla ilerliyor. Ayrıca EERP (Avrupa Ekonomik Toparlanma Planı) tasarının son kısmı için 126.9 milyon dolar yardım güvencesi sağladı. Türkiye, Azerbaycan doğal gaz kaynaklarının güvencesini alabilirse, AB’den de daha fazla para onayı alabilir.
Azerbaycan’ın İstekleri
Azerbaycan’ın bu konudaki istekleri oldukça anlaşılır. Bakü doğal gazı için iyi bir fiyat ve ayrıca Türkiye’nin, Karabağ sorunu çözülmeden Ermenistan ile görüşmeleri sürdürmemesini istiyor. Türkiye – Ermenistan yakınlaşması belli bir süredir durduğuna göre, Türkiye’nin bu güvenceyi vermekte zorlanması beklenilmiyor.
Örneği Olmayan Anlaşma Yöntemleri?
Rusya’nın Şah Deniz görüşmelerine el atması, izlemsel bir hamleydi. Bu, Medvedev’in Türkiye ziyaretinde kesinleşti. Bu ziyaret sırasında, iki önemli erke anlaşması imzalandı -ki bunlar Rusya ve Türkiye arasında bu ana kadar olmayan büyüklükte bir erke ortaklığını gösteriyor.
İlk anlaşma, Inter RAO önderliğinde bir Rus çokluortaklığın, nükleer santral kurmasını içeriyor. Bu erke santralinin toplam verimi 4.8 gigavat, maliyeti ise 20 milyar dolar olacak. Bu tasarının ne kadar büyük kapsamlı bir tasarı oldugunu ne kadar anlatsak az gelir. Eğer bu santral yapılırsa, Türkiye dünyanın en büyük santrallerinden bir tanesine sahip olacak. Rusya kendisi için bile böyle büyük bir santral kurmadı ve aslında böyle tasarılar için para vermesiyle de tanınmaz.
Ama Stratfor kaynaklarına göre, tasarının birçok noktasında ayrıntılı anlaşmaya varılmış bile. Rusya yüzde 51’lik bir pay ile coğunluk sahibi olacak, kalan pay diğer yatırımcılara satılacak. Örneğin Erdoğan ve AKP’ye yakınlığı ile bilinen AKSA’ya. Santral iki aşamada kurulacak. Önce iki reaktör, sonar iki reaktör daha. Bölge olarak Akkuyu düşünülüyor, kurulumu ise yedi yıl sürecek. Yapım, ancak iki meclisin de onayını aldıktan sonra başlayabilir.
Türkiye bir seferde yüksek miktarda para harcamak yerine, TEDAŞ'ın ilk 15 yıl santraldan çıkacak erkeyi satın alması için anlaştı. Bu 15 senelik güvenceyi Rusya kredi bulunması icin kullanacak. Bakım çalışmaları ve santral denetimi Rusya’nın olacak. Yine de 20 milyar dolar çok büyük bir rakam ve STRATFOR bu tasarının gercekleşmesine kuşkuyla bakıyor. Ama eğer gerçeklesirse, bu Rusya’nın yatırımlarında bir dönüm noktası olur. O andan sonra, Rusya’nın izlemsel erke politikasında -amaçları için- gelecek yatırımlarının neler olacağı hakkında sorular ortaya çıkacaktır.
Diger anlaşma Rusya ile Türkiye arasındaki petrol hattı üzerine. Bu hattı, Türk ortaklığı Çalık Enerji (AKP hükümetine yakınlığı ile biliniyor) ve İtalyan ortaklığı ENI yapacak. Günlük kapsamı 1.2 milyon ile 1.4 milyon barrel arasında. Hattın maliyeti 3 milyar dolar ve STRATFOR kaynaklarına göre bunun büyük bir bölümünü Çalık Enerji üstlenecek. Bu hattın amacı tankların Boğaz'dan geçme zorunluluğunu ortadan kaldırmak ve aralığı kısaltmak. Türkiye şu anda erkesinin yüzde 60’ını Rusya’dan sağlıyor ve bu hattın etkinliğe geçmesinden sonra bu bağımlılık daha da büyüyecek.
Hic Bir Şey Kesin Değil
STRATFOR tüm bu gelişmelerin sonrasını izleyecek. Tüm bu karmaşık anlaşmalar ve çıkar konuları çerçevesinde, şimdilik Rusya ile Türkiye’nin ortak çalışacağı gözüküyor.
Özgün Metin:
[mod=Uyarıcı]Çeviriler, GüncelMeydan.com'un kaynak gösterilmesi koşuluyla, başka sitelerde yayınlanabilir.[/mod]
Stratfor Austin, Texas’a yerleşmiş küresel düşünce kuruluşudur.
Rusya Devlet Başkanı Medvedev Mayıs 11-12 tarihleri arasında Türkiye’yi ziyaret etti ve -çoğu erke (enerji) kolunda olmak üzere- 25 milyar dolar tutarındaki tasarılar için anlaşma imzaladı. Buna 20 milyar dolar tutarında, 4.8 gigavatlık büyük bir nükleer erke santrali yapımı da dâhil. Medvedev’in ziyareti, Ankara ve Moskova arasında aylarca süren görüşmelerin zirvesiydi. Bu zirvede iki ülke, Avrasya’daki erke akışının geleceği hakkında anlaşmamak için anlaştı diyebiliriz.
Türkiye, Avrupa, Asya ve Orta Doğu arasında kalmış bir ülke olarak, jeopolitik duruşunu, Asya’dan Avrupa’ya geçireceği erke akışı üzerine yapacağı anlaşmalarla güçlendirmek istiyor. Avrupa’nın en önemli doğal gaz kaynağı olan Rusya, Türkiye’nin Avrupa’ya ek süre verip kendisinin saf dışı kalmasını önlemek istiyor.
Bölgede yeniden büyüyen iki güç olan Rusya ve Türkiye'nin, -özellikle Batı’nın yüzünü Türkiye’ye dönerek Moskova’ya uzak durmak istemesi nedeniyle- aralarındaki erke konusu dikenli bir konuya dönüşebilir. Ama Rusya ve Türkiye şu an için bir erke kavgasına girmek istemiyorlar. Bu tarihsel iki rakip arasında hep bir gerginlik bulunuyor; ancak bölgedeki gidişat karşı karşıya gelmelerini engelliyor, onları beraber çalışmaya itiyor.
Azerbaycan Üzerinden Yarışmak
Azerbaycan, uzun zamandır Türkiye’nin Rusya ile görüşmelerinde önemli rol almıştır. Azerbaycan ile Türkiye derin kültürel ve dilsel bağlantılar paylaşıyor; ayrıca Azerbaycan, Bakü – Tiflis – Erzurum hattı için, senede 9 bcm gazı, Gürcistan üzerinden Türkiye’ye aktarıyor. Türkiye de bunu Avrupa’ya sunuyor -ki böylelikle Rusya saf dışı bırakılmış oluyor. Aserbaycan'ın, 2018 için yeni bir Şah Deniz Tasarısı daha var. Bu tasarıyla birlikte yıllık 15 bcm gaz üretimi tasarlanıyor; bunun 12 bcm kadarı dış satım için kullanılabilinir. Türkiye bu gazın kendisine gelmesini istiyor -ki bu sayede dışa satacağı bu gaz ile -Nabucco’da yapmak istediği gibi- Avrupa’ya, Rus gazına karşı sağlam bir seçenek sunabilir. Rusya, izlemsel (stratejik) çıkarları çerçevesinde, Avrupa’yı erkesine muhtaç tutup Nabucco gibi tasarıların bir düş olarak kalmasını istiyor.
[img]http://web.stratfor.com/images/asia/map/041310_Turkey_natural_gas_800.jpg?fn=8816229318[/img]
Rusya'nın bunu engelleme olanağı iki yıl önce doğmuşdu. Türkiye, Azerbaycan’ın en büyük düşmanı Ermenistan ile diplomatik görüşmelere başlamışdı. Azerbaycan, Türkiye’nin bu tutumundan dolayı sarsılmışdı. Türkiye, Karabağ isteklerini yerine getirmediği halde Ermenistan’a şirin gözükmeye calıştı. Rusya, iki dost arasındaki gerginliği fırsat bilerek, Şah Deniz Tasarısı çerçevesindeki fiyatlardan anlaşmak için uğraştı. Böylelikle Türkiye bu tasarıya girmek istese bile, Azerbaycan Rusya’yı seçecekti. Aynı zamanda, Rusya Ermenistan ile ilişkilerini kullanarak, görüşmelerin ilerlemesini engelledi.
Nabucco Donduruldu
Ancak bu desteğe karşılık Rusya’nın da bir isteği vardı. Rusya -bu ne kadar Rusya’nın erke gücünü yaralasa da- Azerbaycan’ın doğal gazını Nabucco benzeri tasarılar için istemiyor. Yani tahminlere göre, Rusya Avrupa üzerindeki bu etkinliğini biraz düşürebilir. Buna karşılık, Türkiye’nin arkasına, yani Avrupa’nın şu anki erke kaynağına seçenek olarak gördüğü ülkenin arkasına daha sıkı saklanabilir. Bir Stratfor kaynağına göre, Rusya Nabucco tasarısı için onayını -tasarının geciktirilmesi koşuluyla- vermiş.
Bu kaynağa göre Rusya ile Türkiye, gündeme daha ufak tasarıların getirilmesi için anlaştı. Örneğin Türkiye – Yunanistan – Italya hattı ve Poseidon hattı tasarısı gibi... Bu hat, Azerbaycan’dan gelen gazı Gürcistan üzerinden Türkiye’ye (Bakü – Tiflis – Erzurum hattını kullanarak) sokup buradan Yunanistan ve sonra Italya’ya, Iyonya Denizi altından aktarılmasını öngörüyor.
ITGI-Poseidon tasarısının yıllık sığası (kapasitesi) 11.8 milyar metre küpken, buna karşılık Nabucco tasarısının sığası yıllık 31 milyar metre küp. Bu fark, Rusya’nın ITGI-Poseidon tasarısını onaylamasını sağlıyor. Hatta Rusya bu hattı, Gazprom ile hata bağlantılar kurarak, kendi ihracatı için bile kullanabilir.
ITGI tasarısı, 507 milyon dolar ile Nabucco tasarısından çok daha hesaplı ve ayrıca 2007’deki anlaşmalardan sonra tam hızıyla ilerliyor. Ayrıca EERP (Avrupa Ekonomik Toparlanma Planı) tasarının son kısmı için 126.9 milyon dolar yardım güvencesi sağladı. Türkiye, Azerbaycan doğal gaz kaynaklarının güvencesini alabilirse, AB’den de daha fazla para onayı alabilir.
Azerbaycan’ın İstekleri
Azerbaycan’ın bu konudaki istekleri oldukça anlaşılır. Bakü doğal gazı için iyi bir fiyat ve ayrıca Türkiye’nin, Karabağ sorunu çözülmeden Ermenistan ile görüşmeleri sürdürmemesini istiyor. Türkiye – Ermenistan yakınlaşması belli bir süredir durduğuna göre, Türkiye’nin bu güvenceyi vermekte zorlanması beklenilmiyor.
Örneği Olmayan Anlaşma Yöntemleri?
Rusya’nın Şah Deniz görüşmelerine el atması, izlemsel bir hamleydi. Bu, Medvedev’in Türkiye ziyaretinde kesinleşti. Bu ziyaret sırasında, iki önemli erke anlaşması imzalandı -ki bunlar Rusya ve Türkiye arasında bu ana kadar olmayan büyüklükte bir erke ortaklığını gösteriyor.
İlk anlaşma, Inter RAO önderliğinde bir Rus çokluortaklığın, nükleer santral kurmasını içeriyor. Bu erke santralinin toplam verimi 4.8 gigavat, maliyeti ise 20 milyar dolar olacak. Bu tasarının ne kadar büyük kapsamlı bir tasarı oldugunu ne kadar anlatsak az gelir. Eğer bu santral yapılırsa, Türkiye dünyanın en büyük santrallerinden bir tanesine sahip olacak. Rusya kendisi için bile böyle büyük bir santral kurmadı ve aslında böyle tasarılar için para vermesiyle de tanınmaz.
Ama Stratfor kaynaklarına göre, tasarının birçok noktasında ayrıntılı anlaşmaya varılmış bile. Rusya yüzde 51’lik bir pay ile coğunluk sahibi olacak, kalan pay diğer yatırımcılara satılacak. Örneğin Erdoğan ve AKP’ye yakınlığı ile bilinen AKSA’ya. Santral iki aşamada kurulacak. Önce iki reaktör, sonar iki reaktör daha. Bölge olarak Akkuyu düşünülüyor, kurulumu ise yedi yıl sürecek. Yapım, ancak iki meclisin de onayını aldıktan sonra başlayabilir.
Türkiye bir seferde yüksek miktarda para harcamak yerine, TEDAŞ'ın ilk 15 yıl santraldan çıkacak erkeyi satın alması için anlaştı. Bu 15 senelik güvenceyi Rusya kredi bulunması icin kullanacak. Bakım çalışmaları ve santral denetimi Rusya’nın olacak. Yine de 20 milyar dolar çok büyük bir rakam ve STRATFOR bu tasarının gercekleşmesine kuşkuyla bakıyor. Ama eğer gerçeklesirse, bu Rusya’nın yatırımlarında bir dönüm noktası olur. O andan sonra, Rusya’nın izlemsel erke politikasında -amaçları için- gelecek yatırımlarının neler olacağı hakkında sorular ortaya çıkacaktır.
Diger anlaşma Rusya ile Türkiye arasındaki petrol hattı üzerine. Bu hattı, Türk ortaklığı Çalık Enerji (AKP hükümetine yakınlığı ile biliniyor) ve İtalyan ortaklığı ENI yapacak. Günlük kapsamı 1.2 milyon ile 1.4 milyon barrel arasında. Hattın maliyeti 3 milyar dolar ve STRATFOR kaynaklarına göre bunun büyük bir bölümünü Çalık Enerji üstlenecek. Bu hattın amacı tankların Boğaz'dan geçme zorunluluğunu ortadan kaldırmak ve aralığı kısaltmak. Türkiye şu anda erkesinin yüzde 60’ını Rusya’dan sağlıyor ve bu hattın etkinliğe geçmesinden sonra bu bağımlılık daha da büyüyecek.
Hic Bir Şey Kesin Değil
STRATFOR tüm bu gelişmelerin sonrasını izleyecek. Tüm bu karmaşık anlaşmalar ve çıkar konuları çerçevesinde, şimdilik Rusya ile Türkiye’nin ortak çalışacağı gözüküyor.
Özgün Metin:
[mod=Uyarıcı]Çeviriler, GüncelMeydan.com'un kaynak gösterilmesi koşuluyla, başka sitelerde yayınlanabilir.[/mod]