Atom enerjisi ile Diyarbakır'a yolculuk

Yıl 1933…

Dolmabahçe Sarayında alışılagelmiş durağanlığın dışında bir hareketlilik mevcuttu. Çünkü yaptığı devrimlerin ardından memlekette bir ‘’ilim hareketi’’ başlatmak isteyen Gazi Paşa, bazı ilim adamları ile görüşmeler yapıyordu. Bu görüşmeler esnasında Atatürk’ün yakınında bulunan ve kendisi tarafından çok sevilen Ali Hikmet Paşa ile görüşen bir askeri fizikçi; bir projesinin bulunduğunu ve Gazi’ye iletmesi gerektiğini belirtmişti. Projenin ne olduğunu soran Ali Hikmet Paşa’nın aldığı cevap ise çok çarpıcı ve iddialı idi: Atomu parçalamak ve kibrit kutusu hacminde ki bir madde ile trenleri İstanbul’dan Diyarbakır’a götürmek!

Duyduklarına inanmak konusunda zorluk çeken Ali Hikmet Paşa durumu derhal Gazi Paşa’ya bildirmişti. Batı da atom fiziği üzerine çalışmaların yapıldığından haberdar olan Atatürk, bu projeyi duyar duymaz içlerinde Ord.Prof.Dr Salih Murat Uzdilek gibi dünyaca ünlü matematikçi ve fizikçilerinde bulunduğu bir heyet oluşturarak bu rüya projenin bir bilim meclisinde tartışılmasını sağlamıştı.

Toplantı Dolmabahçe Sarayının üst katında bulunan Mavi Salonda yapılmıştı. Görüşler, öngörüler, tezler bir biri ardına sıralanmıştı. Bir kaç saat olarak planlanan toplantı tam 3 gün sürmüştü. Misafirlerinin bilim adamı olmalarından dolayı ayrı bir özen gösteren Gazi, onlara karşı her türlü ikram ve hediyeden kaçınmamıştı. Konu dönüp dolaşıp fiziğin Batı da askeri teknoloji ve tıp alanında nasıl ortaklaşa kullanıldığı konusuna geliyordu. Bu sıkışmalarda ayağa kalkan Ord.Prof.Dr Salih Murat Uzdilek ayağa kalkarak bazı açıklamalarda bulunuyordu.

Dolmabahçe semti bu projenin heyecanı ile pek görülmeyen bir hareketlilik yaşamakta idi. Birçokları memleketin en mühim ilim adamlarının Gazi Paşa’nın sofrasında toplanmasından müspet bir netice çıkacağı ümidinde idiler. Ancak Projeyi Ali Hikmet Paşa’ya sunan askeri fizikçi nedendir bilinmez günler geçtikçe, çekingen bir tavır sergilemeye başlamıştı. Vaziyeti derhal kavrayan Atatürk, kendisini özel bir odaya çekerek burada müspet tekliflerde ve maddi ihsanlarda bulunmuştu. Ancak bu askeri fizikçinin nazı sona ermeyince Gazi Paşa toplantıyı sona erdirmişti. Böylece Gazi’nin rüyası haline gelen; Trenleri atom enerjisi ile İstanbul’dan Diyarbakır’a götürme hayali maalesef gerçekleşmemişti. Fakat memleketin bilim adamlarının bizzat devlet başkanından gördükleri bu ilgi ve alaka onlarda çok güzel hatıralar bırakmıştı.

* * *
Evet, yıl:1933 - Dolmabahçe Sarayında Gazi Paşa önderliğinde Türk bilim adamlarınca Atomu parçalamak ve kibrit kutusu hacminde ki bir madde ile trenleri İstanbul’dan Diyarbakır’a götürmek projesi tartışılmıştı.

Ve yıl:2009

Atom enerjisi ile çalışan trenleri bırakın, gerekli yatırımların gitmediği ve ekonomik olarak geri kalmış olan Diyarbakır ve çevresinde yoğunlaşan terör olaylarını tartışıyoruz. Sonra birde nasibine düşünce fırınından fikir emmeği hiç düşmemiş olan bol unvanlı kıt akıllı liberal proflar çıkıp konuşmaz mı, ’tüm sorunlar ulus devlet sürecinin başından, Atatürk döneminde ki devlet-toplum ilişkilerinden kaynaklanıyor’’ diye…

Ne diyelim, Allah akıl fikir versin…


Fesuphanallah! Fesuphanallah! …

Ozan Arif BODUR, 27 Ağustos 2009