
Avrupa Birliği (AB), Türkiyenin itirazlarına rağmen bor madenini üremeye olumsuz etkili toksik (zehirli) madde listesine aldı. Karar, Türkiyenin ABye bor ve bor türevleri ihracatının yüzde 70ini olumsuz etkileyecek. Türkiye, ABnin aldığı bu karar üzerine tarihinde ilk kez Dünya Ticaret Örgütünde (DTÖ) dava açmaya hazırlanıyor.
Avrupa Birliği (AB), dünya bor rezervlerinin yüzde 70inden fazlasına sahip olan Türkiyenin itirazlarına rağmen, boru "üremeye olumsuz etkili toksik (zehirli) madde" listesine aldı. Türkiye, ABye bor ihracatının yüzde 70ini olumsuz etkileyecek kararla ilgili Dünya Ticaret Örgütünde (DTÖ) dava açmaya hazırlanıyor. Daha önce 2 kez DTÖ yaptırımlarına maruz kalan Türkiye, ilk kez DTÖye şikayette bulunurken, bunun AB aleyhine olması da ayrıca önem taşıyor. ABnin söz konusu kararı nedeniyle, Türkiyenin AB dışındaki ülkelere ihracatının olumsuz etkilenebileceği belirtiliyor.
İTİRAZLAR YETMEDİ
AB Komisyonu, 2000 yılında, boru söz AB Komisyonu direktifleri kapsamında incelemeye aldı. Teknik İlerleme Komitesi, 16 Şubat 2007de, borik asit ve sodyum boratların, "üremeye olumsuz etkili toksik madde" olarak sınıflandırılmasını öngören bir tavsiye kararı kabul etti. Komisyon çalışmalarını sürekli takip eden Türkiye, bor konusundaki hassasiyetini, hem Gümrük Birliği Ortak Komitesine hem de ikili görüşmelerinde sürekli iletti. Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen ile Çevre ve Orman ile Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanları da AB Komisyonunun ilgili komiserlerine muhatap mektuplar yazdı. Ancak söz konusu girişimler tavsiye kararının alınmasını engellemezken, AB, söz konusu tavsiye kararını, DTÖ Ticarette Teknik Engeller Anlaşmasından kaynaklanan yükümlülükleri çerçevesinde, 4 Mayıs 2007de ilgili komiteye bildirdi.
7 ÜLKE YANIMIZDA
Alınan bildirim üzerine DTM koordinasyonunda Dışişleri Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Eti Maden İşletmeleri ile ilgili diğer kurum ve kuruluşların katılımı ile toplantılar yapılarak, bundan sonra Türkiyenin izleyeceği yol ve yöntemler tartışıldı. Toplantılarda, DTÖ üyelerinin bilgi ve yorumuna sunulan taslak direktife ilişkin "Türkiyenin Yorumu"nun oluşturularak AB Komisyonuna iletilmesi, ayrıca DTÖ Ticarette Teknik Engeller Komitesinde "Önemli Ticari Sorunlar" başlığı altında gündeme getirilmesi kararlaştırıldı. Türkiye, Komitenin geçen yıl temmuz ve kasım, bu yıl mart aylarında yapılan toplantılarında, sınıflandırma kararına ilişkin itiraz ve çekincelerini defalarca vurguladı. Türkiyenin yanı sıra, ABD, Malezya, Avustralya, Arjantin, Şili, Japonya ve Çin de sınıflandırma aleyhinde görüş bildirdi.
15 EYLÜL'DE AÇIKLANDI
ABye işbirliği teklifinde de bulunan Türkiye, bu yıl Şubatta AB Komisyonu ile yaptığı teknik toplantıda, sınıflandırma kararının kabul edilmesi halinde, konuyu DTÖ Anlaşmazlıkların Halli Organına götürmekte kararlı olduğunu kesin bir dille ifade etti. Türkiyenin işbirliği tekliflerine olumlu yaklaşmayan AB komisyonu, "üremeye olumsuz etkili toksik madde" olduğu gerekçesiyle 2 sayılı listede yer almasına ilişkin direktifi, 9 Haziran 2008de kabul etti. ABnin söz konusu kararı, 15 Eylülde Topluluk Resmi Gazetesinde, 20 gün sonra yürürlükte olmak üzere yayımlandı.
TÜRKİYE: KARARIN BİLİMSEL DAYANAĞI YOK
Türkiye, ABnin kararını, "bilimsel temellere dayanmadığı ve ticarette teknik engel oluşturmaya yönelik olduğu" gerekçesi ile DTÖ nezdinde dava etmeye hazırlanıyor. Bir avukatlık firması ile anlaşmalar tamamlanmak üzere. ABnin bu kararı alırken, fareler üzerinde yapılan deneylere dayandığı, farelere doğrudan bor enjekte edildiği belirtilirken, borun doğrudan tüketime sunulan bir madde olmadığına dikkat çekiliyor. Yoğun olarak deterjan, cam, seramik gibi sektörlerde, az miktarda da enerji sektöründe kullanılan ve kullanım alanları giderek genişleyen borun, söz konusu ürünler aracılığı ile insana bulaşmasının mümkün olmadığı vurgulanırken, ABnin, "üye ülkelerde üretilmediği için" söz konusu sınıflandırmayı çok rahatlıkla yapabildiği kaydedildi.
Bor nedir:
Periyodik tabloda B simgesiyle gösterilen, atom numarası 5, atom ağırlığı 10.81, yoğunluğu 2.84 gr/cm3, ergime noktası 2300 derece ve kaynama noktası 2550 derece olan, metalle ametal arası yarı iletken özelliklere sahip bir elementtir. Genellikle doğada başka elementlerle bileşikler halinde bulunur. Tabiatta yaklaşık 230 çeşit bor minerali var.
BORLU ÜRÜNÜN ÜZERİNE KURUKAFA İŞARETİ
ABnin kararı nedeniyle, bor ihracat pazarının yüzde 50 olumsuz etkilenmesi ve en az yıllık 50 milyon dolar ihracatta kayıp yaşanmasının söz konusu olduğu belirtilirken, ABnin kararının "ikincil ve psikolojik etkilerinin" daha fazla olacağına işaret ediliyor. Buna göre, ülkelerin AB direktifini ulusal mevzuatlarına yansıtmasına bağlı olarak bu etkiler görülecek. Direktif uyarınca, bor ve türevleri, içeriğinde yüzde 5.5ten fazla bor ve türevleri bulunan ürünlerin ihracatında ambalajın üzerinde "üreme sağlığı üzerinde etkili toksik madde" ibaresi, kurukafa ve çapraz kemik işaretleri, belli semboller bulunacak. Ayrıca, kozmetik gibi ürünlerde de içeriğinde yüzde 5.5ten fazla bor türevi kullanımı yasaklanıyor. Uzmanlar, bu işaretleri koymanın ilk aşamada ihracatı doğrudan olumsuz etkilemese bile, tüketici tercihlerini olumsuz etkileyebileceğine dikkat çekiliyor. Bu işaretler nedeniyle tüketicilerin, içinde bor ve türevleri bulunan ürünleri almaktan imtina edebileceğini, bunun da sanayicilerin tercihini, dolayısıyla da Türkiyenin ihracatını olumsuz etkileyebileceğini anlatan yetkililer, ABnin özellikle çevre ve insan sağlığı konusunda aldığı kararların diğer ülkeler tarafından da örnek alındığını belirterek, söz konusu kararın etkisinin çok daha geniş çaplı olacağını vurguladılar. Türkiyenin bor ve türevleri ihraç ettiği ülkeler, ABnin çekinceleri nedeniyle, ABye ihracatlarının olumsuz etkilenmemesi nedeniyle, bu ürünleri kullanmaktan vazgeçebilecek.
DÜNYA REZERVİNİN YÜZDE 72'Sİ TÜRKİYE'DE
Dünyada 4 milyar ton bor rezervi var, bunun yüzde 72si Türkiyede. Ama Türkiye dahil yıllık tüketim 4 milyon ton. Bor kimyasallarının yüzde 95i cam, seramik ve deterjan sektörüne satılıyor. Bu yıl, 500-600 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesi beklenen bor ihracatının 130-140 milyon doları ABye yönelik olacak.
Bor madeni nerelerde kullanılıyor:
Piyade tüfeği, tabanca, top, tank üretiminde.
Zırhlı araçların zırhlarını güçlendirici seramik plaklarda.
BNCT kanser tedavisinde.
ABD ordusu tarafından kullanılan hayalet uçaklarda.
Kobra helikopterlerinin koltuklarında.
Plastiklerde ve sanayi elyafı üretiminde.
Nükleer enerji santrallerinde.
Roket yakıtlarında.
Otomobil yakıtı olarak.
Bazı kozmetik ürünlerinde.
TÜRKİYE İLK KEZ DTÖ'DE ŞİKAYETÇİ
AVRUPA Birliğinin (AB), aldığı bor madenini sınıflandırma kararı ile "Türkiyenin ticaretini gereksiz ve orantısız kısıtlaması" nedeniyle, ticari menfaatlerin korunması için Dünya Ticaret Örgütünün (DTÖ) Anlaşmazlıkların Halli Organlarına başvurulmasına karar verildi. Böylece şimdiye kadar geçmişte ktoplam 2 kez DTÖ yaptırımlarına maruz kalan Türkiye, ilk kez DTÖye şikayette bulunmuş olacak. bu başvurunun, tam üyeliği hedeflediği AB aleyhine olması da ayrıca önem taşıyor. Türkiye, daha önce, pirinçteki ithalat uygulamaları nedeniyle Avrupa Birliği tarafından, gümrük birliğindeki tekstil kotalarını paylaşması nedeniyle de Hindistan tarafından DTÖye şikayet edilmişti. DTÖye yapılan şikayet başvurusundan sonra, ilk önce uzlaşma yöntemi deneniyor. Görüşmeler sonunda bir uzlaşma olmazsa, panel kuruluyor ve panel sonunda karar veriliyor.
Gazeteport