Çanakkale Cephesi 1. Dünya Savaşında Osmanlı Devleti'nin en başarılı olduğu cephedir. Savaşın en kanlı safhası bu cephede cereyan etmiştir.

Müttefikleri Rusya'yla birleşerek savaşın seyrini lehlerine çevirmek isteyen İngiliz ve Fransız ve savaş gemilerinin Çanakkale Boğazı'ndan geçişlerine 18 Mart 1915'te başarıyla karşı konuldu. İtilaf devletleri donanması ağır kayıplar verince, Gelibolu Yarımadası'na asker çıkarıp kara savaşlarını başlattılar. 25 Nisan 1915'te Arıburnu'na çıkan düşman kuvvetlerini 19. Tümen'e bağlı birliğiyle komuta eden Mustafa Kemal, düşmanı Conkbayırı'nda durdurdu. 28 Nisan 1915'te, 1. Kirte, 6-8 Mayıs 1915'te II. Kirte muharebesi yapılarak düşman çıkarmalarına karşı Yarımada savunuldu. Cephedeki başarıları üzerine 1 Haziran 1915'te Mustafa Kemal albaylığa yükseltildi.

Haziran ayında da çıkarma harekatına karşı başarılı savunma muharebeleri verildi. 21 Haziran 1915 Kerevizdere muharebesi, 28 Haziran 1915'de Zığındere muharebeleri yapıldı. İngiliz birlikleri 6-7 Ağustos 1915'te tekrar taarruz etti. 8-9 Ağustos günü Anafartalar Grup Komutanlığı'na getirilen Mustafa Kemal komutasında Türk ordusu, 9-10 Ağustos 1915'te 1. Anafartalar Zaferi'ni kazandı. Bu zaferi, 17 Ağustos'ta Kireçtepe, 21 Ağustos'ta 2. Anafartalar zaferleri takip etti.

Çanakkale savaşlarında çoğu öğrenim çağında 253 bin Türk subay, er ve erbaşı şehit oldu. Çanakkale'nin geçilemeyeceğini anlayan İngiliz ve Fransızlar arkalarında Türkler kadar kayıp bırakarak 19-20 Aralık 1915'te Anafartalar ve Arıburnu'ndan 8-9 Ocak 1916'da Seddülbahir'den çekildiler.

KRONOLOJİ:
Türkiye'nin geleceğini etkileyen Çanakkale Savaşları'nda elde edilen zafer, Türk Tarihinin yanı sıra Dünya Tarihi'nde de önemli bir yere sahip oldu.

Birinci Dünya Savaşı'nın çıkmasıyla, küresel anlamda; hem siyasal hem de toplumsal bakımdan büyük değişikliklerin yaşanmasına yol açan olaylar şöyle gelişti:


# 28 Haziran 1914.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu'nun varisi arşidük François Ferdinand ve eşi, Sırp öğrenci Gavrilo Princip
tarafından Saraybosna'da öldürüldü.
# 28 Temmuz 1914.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu, Sırbistan'a savaş ilan etti.
# 31 Temmuz 1914.
Rusya ve Fransa'da seferberlik ilan edildi.
# 2 Ağustos 1914.
Osmanlı Devleti de topraklarında genel seferberlik ve sıkıyönetim ilan etti. Osmanlı Alman ittifakı imzalandı. İttifak uyarınca iki devlet, Avusturya Sırbistan arasındaki anlaşmazlıkta tarafsızlık gösterecekti.
# 3, 4, 5 Ağustos 1914.
Enver Paşa, Başkomutan Vekili oldu ve İngiliz filosunun izlediği Goeben (Yavuz) ve Breslau (Midilli) adlı Alman savaş gemilerinin Osmanlı karasularına gelmesine karar verildi.
# 10, 11 Ağustos 1914.
İki gemi (Goeben ve Breslau), Çanakkale Boğazı'ndan geçerek Marmara'ya girdi.
# 12 Eylül 1914.
Çanakkale Boğazı girişine mayın döşendi.
# 27 Eylül 1914.
Çanakkale Boğazı tamamen kapatıldı.
# 2 Kasım 1914.
İngiltere, Fransa, Rusya, Belçika, Sırbistan, Japonya, Karadağ, Osmanlı İmparatorluğu ile siyasi ilişkilerini kestiklerini açıkladı.
# 29, 30 Ekim 1914.
Alman Amiral Souchon komutasındaki Yavuz ve Midilli, gece Karadeniz'e çıktı ve Odessa ile Sivastopol limanlarını bombaladı.
# 3 Kasım 1914.
Çanakkale Boğazı giriş tahkimatı, 6 düşman zırhlısı tarafından bombalandı.
# 7 Kasım 1914.
Osmanlı İmparatorluğu, İtilaf Devletleri'ne karşı savaş ilan etti.
# 29 Kasım 1914.
Mesudiye Zırhlısı, İngiliz denizaltısı (B11) tarafından Çanakkale Boğazı'nda batırıldı.
# 11 Ocak 1915.
Amiral Carden, İngiltere Deniz Bakanlığı'na, Çanakkale Boğazı'na taarruz için hazırlattığı planı sundu.
# 20 Ocak 1915.
Mustafa Kemal, Tekirdağ'da 19 Fırka Komutanlığı'na atandı ve 2 Şubat'ta tümeni kurmaya başladı.
# 19 Şubat 1915.
İtilaf Devletleri Donanması (12'si İngiliz, 4'ü Fransız olmak üzere 16 muharebe gemisi, 6 muhrip, 14 mayın tarama ve 1 uçak gemisinden oluşuyordu.), Çanakkale Boğazı giriş tabyalarına taarruzu ile İtilaf Devletleri donanmasının Çanakkale Boğazı'na ikinci büyük saldırısı başlatıldı.
# 25 Şubat 1915.
Mustafa Kemal'in kuruluşunu tamamladığı 19. Tümen, Gelibolu Yarımadası'nın doğu kıyısındaki Maydos'ta (Eceabat) görevlendirildi.
# 25 Şubat 1915.
İtilaf Devletleri donanması, Boğaz girişi tabyalarındaki topları tahrip ederek, Boğaz'a girmeye başladı.
# 26 Şubat 1915.
Değirmenburnu Çanakkale Feneri arasında 10. Mayın Hattı oluşturuldu. Seddülbahir ve Kumkale'ye çıkarma başlatıldı.
# 2 Mart 1915.
General Liman Von Sanders, Çanakkale'deki Osmanlı Kara Kuvvetleri Başkomutanlığı'na atandı.
# 4 Mart 1915.
3. Avustralya Tugayı, Mondros'ta limana girdi.
# 5, 6 Mart 1915.
Çamkoyu batısından, HMS Queen Elizabeth gemisinden, Merkez Tahkimatı'nı aşırma biçiminde bombardıman başlatıldı.
# 17 Mart 1915.
Amiral J. de Robeck, İtilaf Devletleri Donanması Komutanlığı görevine başladı.
# 17, 18 Mart 1915.
Nusret Mayın Gemisi, gece elde kalan son 26 mayınını, Boğaz girişindeki Karanlık Koy'a döşedi.
# 18 Mart 1915. ÇANAKKALE DENİZ ZAFERİ.
İtilaf Devletleri donanması, yaklaşık 30 savaş gemisiyle en geniş kapsamlı saldırıyı başlattı. Çanakkale Boğazı tahkimatı 7 saat süreyle ateş altında tutuldu. Nusret Mayın Gemisinin gizlice döşediği mayınlar ve kıyı topçularının etkili ateşi altında, kuvvetinin üçte birini kaybederek geri çekildi. Altı büyük gemiden Bouvet, Irresistible ve Ocean zırhlıları batırıldı, üçü de kullanılmaz hale getirildi.
# 24 Mart 1915.
General Liman Von Sanders, 5. Ordu Komutanlığı'na getirildi. Bu ordunun ihtiyatı, komutanı Kurmay Yarbay Mustafa Kemal olan 19. Fırka tarafından oluşturulacaktı.
# 25 Nisan 1915. ARIBURNU ZAFERİ
İtilaf Devletleri, geniş kapsamlı ilk çıkarmayı başlattılar. Gelibolu ve Çanakkale yarımadalarının Arıburnu, Seddülbahir ve Kumkale gibi yerlerine yapılan çıkarma, 308 savaş ve nakliye gemisi ile gerçekleştirildi. Orda komutanı, Saros'ta olduğundan, Mustafa Kemal, emir beklemeksizin birliklerini harekete geçirdi ve Arıburnu'na çıkıp yarımadanın en kritik tepesi olan Kocaçimen'de ilerleyen İngiliz birliklerini durdurdu ve kıyıya kadar sürdü. İngiliz birlikleri, donanmalarının ateşi sonucu denize dökülmekten kurtuldular ve Arıburnu Zaferi kazanıldı.
# 27 Nisan 1915.
İngiliz denizaltı gemileri, Marmara'da Barbaros zırhlısını batırdılar.
# 2 Mayıs 1915.
3. Kolordu Komutanı Esat (Bilkat) Paşa, Arıburnu cephesine gelerek, Mustafa Kemal ile görüştü.
# 10 Mayıs 1915.
Mustafa Kemal'in çarpışmaları yönettiği yere ''Kemalyeri'' adı verildi.
# 14 Mayıs 1915.
İngiltere Bahriye 1. Lordu Winston Churchill ve Amiral John Arbuthont Fisher, görevlerinden istifa ettiler.
# 1 Haziran 1915.
Atatürk albaylığa yükseltildi.
# 6, 7 Ağustos 1915.
İngilizler, Gelibolu'ya yeni kuvvetler çıkardılar.
# 8 Ağustos 1915.
Mustafa Kemal, Anafartalar Grup Komutanlığı'na getirildi.
# 9 Ağustos 1915.
Mustafa Kemal'in komutasında 1. Anafartalar Savaşı kazanıldı.
# 9 Ağustos 1915.
İtilaf Güçleri, Seddülbahir'i boşalttılar.
# 10 Ağustos 1915.
Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal öncülüğünde geniş kapsamlı Conkbayırı taarruzu başlatıldı.
# 21, 22 Ağustos 1915.
2. Anafartalar Savaşı kazanıldı.
# 17 Ekim 1915.
Çanakkale bölgesinde General Hamilton, komutayı General Birdwood'a devrederek cepheden ayrıldı.
# 19, 20 Aralık 1915.
İtilaf Güçleri, işgal ettikleri siperleri boşaltarak gece Anafartalar, Arıburnu bölgesinden gizlice çekildiler.
# 9 Ocak 1916.
5. Ordu Komutanı Mareşal Liman Von Sanders, Başkomutanlık Vekaleti'ne şu telgrafı çekti: ''Tanrı'ya şükür Gelibolu Yarımadası tamamen düşmandan temizlenmiştir. Diğer ayrıntılar ayrıca sunulacaktır.''
# 17 Ocak 1916.
Mustafa Kemal'e Çanakkale Savaşı'ndaki üstün başarılarından dolayı ''Muharebe Altın Liyakat Madalyası'' verildi.

Çanakkale Savaşları'nda 253 bin Türk subay, er ve erbaş şehit oldu.

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f01.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Müttefik bombardımanında patlamayan bir top mermisi.

---

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f02.jpg[/img]
Arıburnu'nda savaşan iki Mehmetcik

---

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f03.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Çanakkale'de savaşan komutanlar: (sağdan itibaren) Hulusi ve Nazmi Bey, Ayaktakiler; Esat Paşa, M.Kemal Bey,Arkadakiler; Kur.Alb.Kannengiesser, (solda) Bozyakalı Wilmer, Kur. Bşk. Fahrettin(Org.Altay), (kalpaklı)Kur. Kemal (Ohri), (yüzününyarısı görünen) Grup Kur. Bşk. İzzettin (Çalışlar)

---

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f04.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Gözetlemede bulunan bir Türk topçu bataryası.

---

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f05.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Siperlerindeki Türk askerleri fotoğraf çektiriyor.

---

---

[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f06.jpg[/img]
Çanakkale destanı
3. Kolordu ve Kuzey Grubunun komutanı Tuğgeneral Esat Paşa Gelibolu Yarımadası'ndaki karargahında
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f07.jpg[/img]
Çanakkale destanı
İngiliz keşif uçakları İskenderiye Limanı'ndan gemilere yükleniyor.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f08.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Müttefik topçu bataryası ateş ederken
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f09.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Majestik Zırhlısı batarken diğer gemilerdeki askerler seyrediyor. (27 Mayıs 1915)
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f10.jpg[/img]
Çanakkale destanı
İngiliz destroyeri ateş ederken.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f11.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Batırılan İngiliz zırhlısı Irresistible.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f12.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Türk askerleri İngiliz keşif uçaklarına ateş ediyor
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f13.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Seddülbahir'deki Türk topçu bataryası
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f15.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Fransız Bouvet zırhlısının batırılması. 18 Mart 1915 (İllustrasyon)
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f16.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Çanakkale'de ele geçirilen İngiliz E-15 denizaltısı
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f17.jpg[/img]
Çanakkale destanı
275 kiloluk (215 okka) top mermisini sırtında taşılan er Edremit-Havranlğ Seyit onbaşı.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f18.jpg[/img]
Çanakkale destanı
İstanbul Tophane'de yapılan top mermileri
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f19.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Türk birlikleri tarafından kullanılan 9.4 inçlik Krupp topu
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f20.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Arıburnu'nda siperlerde bekleyen Türk askerleri
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f22.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Siperlerinde bekleyen Türk askerleri
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f23.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Siperlerinde bekleyen Türk askerleri
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f24.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Hücuma geçme hazırlığındaki Türk askerleri
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f25.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Türk askerleri topları mevzilere taşıyor
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f26.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Kızılay gemisi yaralı Türk askerlerini Çanakkale'den İstanbul'a taşıyor.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f27.jpg[/img]
Çanakkale destanı
İstanbul'da esir tutulan İngiliz askerlerine simit dağıtılıyor.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f28.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Conkbayırı'nda düşmanın terk ettiği bölgeyi inceleyen Türk subayları.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f29.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Gelibolu Yarımadası'ndan çekilen Anzakların kurdukları kendiliğinden patlayan tüfek mekanizması.
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f30.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Topluca kılınan sabah namazı
[img]http://medya.zaman.com.tr/extentions/haberinfotografi/2007-03-16-canakkalesavaslari/img/f31.jpg[/img]
Çanakkale destanı
Mehmet Muzaffer Bey'in arabalara lastik almak için yaptığı sahte para.