(Ermeni Soykırımı mı dediniz? Kim yapmış acaba?)

Çoğunlukla Kürtlerin yerleşik olduğu Türkiye’nin Güneydoğusunda, 13. Yüzyıl yapısı, iki yıl önce restore edilip açılan Surp Giragos kilisesi, açıldığından beri Ermenilerin kişiliklerini yeniden keşfettikleri odak noktası oldu.

St. Giragos Ermeni Apostolik kilisesi Türkiye’nin Güneydoğudaki en büyük şehirlerinden biri olan Diyarbakır’ın Sur mahallesinin arka sokaklarında. İki yıl önce restore edilip şimdiki görkemli durumuna getirilmeden önce terkedilmiş bir harabe iken bugün bir zamanlar burada asırlarca yaşamış olan zengin Ermeni toplumunu hatırlatmaya yarıyor.

Kilisenin bakımından sorumlu 60 yaşındaki Armen Demirciyan, gururla, “Benim her şeyim bu; bu bizim tarihimiz, kültürümüz ve mirasımız” diyor. “Bu atalarımızın bize yadigârı. Bir Ermeni olarak kimliğimi burada buluyorum.”

Bu bölgenin Ermeni kökenlilerinin tipik hikayesi Demirciyan’ınki. Osmanlı Türkiye’sinde 1915’de, yüz binlerce Ermeni’nin katledildiği ve sürgüne gönderildiği günlerde dedesi, anneannesi ve dedesinin kardeşleri ölmüş. Ermenistan hükümeti bu olayların bir soykırım olarak tanınması için uluslararası arenada gayret gösteriyor, Türk hükümeti ise bunun soykırım değil, I. Dünya Savaşı’na bağlı olaylar olduğu iddiasında.
…
Demirciyan tamamen bir Kürt olarak büyütüldüğünü anlatıyor. “Bir Kürt olarak, Kürtçe şarkılarla, Kürt gelenekleri ile büyüdüm. Şehrin yaşlılarından biri, babamım ve benim Ermeni olduğumu bana anlatana kadar Ermeni kimliğim hakkında hiçbir şey bilmiyordum. Bu büyük bir şok idi ve kafam çok karışmıştı.”
…
Kürtlerin azınlık hakları için mücadeleleri Ermenilere de bir fırsat verdi. Devlet memuru olduğundan dolayı cezalandırılma korkusuyla ismini vermeyen 25 yaşında bir öğretmen hanım, “Kürtlerin kimlikleri için verdiği mücadele bize de kapıyı açtı” diyor ve ekliyor, “Kürtler kazandıkları hakların aynından bizleri mahrum edemezler.”
…
Öğretmen, kimliğini özgürce açıklayabilmesinin getireceği sorunlar olduğu görüşünde. “Biz Ermeni’yiz dediğimizde aslında Ermeni değiliz, Ermenice dili hakkında hiçbir şey bilmiyoruz, ve Ermeniler bizi dışlıyor.”
“Kürt müyüz? Yaşamımız Kürtler gibi fakat Kürtler bize ayrımcılık yapıyor” diyor öğretmen. “Müslümanlığa içten ilgi gösterdiğimizde de tam olarak kaynaşamıyoruz, onlar tarafından da ayrımcılıkla karşılaşıyoruz. Ne yaparsak yapalım, her zaman ayrımcılıkla karşı karşıyayız.”
…
Şehire ait tabelaları Türkçe, Kürtçe ve Ermenice olarak yaptıran, Ermenice dil kursları ve yazılı eserler hazırlatan Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş, “Türk Devleti yıllar boyu bu bölgede, yalnız Kürtleri değil, bütün diğer toplulukları, dinleri, dilleri bir tek kimliğe dönüştürmeye çalıştı. Biz çok farklılıkların bir arada yaşayabileceğini göstermek istiyoruz” diyor.
…
Bu yıl Ekim’de, bölgede etnik katliamlar için yapılan anma töreninin açılışında Belediye Başkanı Demirbaş, “ataları, yerel Kürtler, adına” katliamlar için özür diledi. St. Giragos kilisesi bakıcısı Demirciyan, Kürtler’in kiliseye gelip, katliamdan dolayı ondan özür dilediklerini söylüyor.

Bir fotoğraf sergisinde Diyarbakır’ın eski Ermeni toplumunu şarap ve nargile içerken gösteren resme bakan gençlerde de aynı duygular var. Onlardan biri, Baran Doğan, “devletin emri altında Kürtlerin, Ermenilere neler yaptığının bilincinde olduğunu” söylüyor. Bir yakın arkadaşının, az zaman önce Ermeni olduğunu itiraf etmesiyle ona daha da fazla yakınlık duyduğunu anlatıyor.

Kaynak: Dorian Jones, 17 Aralık 2013
http://www.eurasianet.org/node/67879