Türkiye geçtiğimiz ay Fed’e swap işlemi için başvuruda bulunmuştu. Fed, 90 ülkeye swap hattı açıldığını bildirdi ancak Türkiye’nin başvurusuna rağmen henüz swap işlemi başlatmadı. IMF swap hattına dâhil edilmeyen ülkelere kısa vadeli dolar likidite programı hazırlıyor. Peki, swap nedir? Fed, neden halen Türkiye’nin başvurularını kabul etmedi. Türkiye, IMF’den borç alacak mı? İşte detaylar…

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) döviz rezervleri hızla azalıyor. 31 Ocak verilerine göre Merkez Bankası brüt rezervleri, 2 milyar 656 milyon dolar eriyerek 74 milyar 854 milyon dolara düştü. Dolar kıtlığı çeken Türkiye koronavirüs sürecinde ekonomisini canlandırma adına, Fed, IMF ve G-20 ülkelerine swap işlemi için başvuruda bulundu. Koronavirüsle kendini daha çok hissettiren dolar kıtlığı sadece Türkiye’de artmadı, gelişmiş ve gelişen ülkelerde de arttı. Küresel piyasalarda yaklaşık 200 milyarlık dolar borcunun olması, dolar likiditelerini arz etmeyen bankaların piyasadaki dolar akışını azaltması karşısında Fed halihazırda para basarak piyasaya likit dolar pompalıyor. Fed, yaklaşık 6,5 trilyon dolar para basmasıyla eş zamanlı olarak ilk olarak 19 ülkeye swap hattı açtı. 90 ülkenin dâhil edildiği swap hattı anlaşmalarına Türkiye henüz dâhil edilmedi. Dolar kıtlığını en yüksek seviyede çeken Türkiye, swap işlemleri için başvurularını sürdürüyor.

Swap nedir?
Döviz ya da para swapı bir kişi veya kurumun bir başka kurum ya da kişi ile belirlenen bir süre içinde para değiştirmesi, başka bir deyişle takas etmesidir. Süre bitiminde taraflar aldıkları parayı karşı tarafa, anlaşma süresine tekabül eden faiz oranıyla geriye iade ederler.

Swap işlemlerini en çok yapan taraflar merkez bankaları olarak kaydedilir. İki taraf ülkenin merkez bankaları, birbirlerinin paralarına farklı nedenlerle ihtiyaç duyduklarında swap işlemi yapabilirler. ABD Merkez Bankası olan Fed’in başka ülkelerin merkez bankalarına açtığı swap hattı bu şekilde işliyor.

Fed neden halen Türkiye’ye swap hattı açmadı?
Fed gibi swap işlemi yapan bankalar yüksek riskli ülkelerin kurumlarıyla swap işlemi yapmaya çekimser yaklaşır. Koronavirüs ile küresel mücadelede birçok gelişmekte olan ülkeye swap hattı açan Fed, swap hattı işlemlerinin kontrollü bir şekilde yapacağı 90 ülke arasına Türkiye’yi dâhil etmedi. Fed, swap hattı açtığı ülkelerin merkez bankalarının öz kaynaklarını, cari dengelerini, işsizlik ve enflasyon rakamları ile derecelendirme kuruluşlarının notlarını da işleme alıyor.

Fed Meksika’ya swap hattı açarken Türkiye’ye açmadı!
Basit bir karşılaştırma yapmak gerekirse, Fed tarafından swap hattı açılan ülkelerden biri olan Meksika için 2020 IMF tahminleri yüzde -6,6 büyüme iken, Türkiye için yüzde -5,0 oldu. IMF, Meksika’da enflasyonu yüzde 2,7 olarak tahmin ederken, Türkiye’de yüzde 12; Meksika’da cari dengeyi -0,3 olarak tahmin ederken, Türkiye’de 0,4; işsizliği Meksika’da yüzde 5,3 olarak tahmin ederken Türkiye’de yüzde 17,2 olarak tahmin etti. Yani, Türkiye’de gözlemlenen yüksek enflasyon Meksika için tahmin edilmedi, işsizlik Türkiye’de yüzde 17,2 olarak tahmin edilirken Meksika’da yüzde 5,3 şeklinde tahmin edildi. Fed’in swap hattı politikalarına göre Meksika’nın daha düşük riske sahip olması da Fed’in risk algısına ilişkin sinyal veriyor.

IMF swap hattına dâhil edilmeyen ülkeleri kredilendirecek!
Uluslar arası Para Fonu (IMF), Fed’in swap hattına henüz dâhil edilmeyen ülkelere kısa vadeli dolar likidite programı hazırladığını ve geçtiğimiz Perşembe günü de Türkiye ile sıcak temaslarının olduğunu açıkladı. IMF’nin “Rapid Credit Facility (hızlı kredi tesisi)” ne zaman açacağı ve Türkiye’nin mevcut siyasî duruşunda nasıl bir tavır alacağı da Türkiye ekonomisinin kısa, orta ve uzun vadedeki projeksiyonunun önemli bir göstergesi olacağı şeklinde değerlendiriliyor.