
CIA eski üst düzey uzmanı Fuller: Türkiye artık bölgesel bir güç ve ABDnin müttefiki değil
ABDde Merkezi Haber Alma Teşkilatının(CIA) eski üst düzey uzmanlarından ve İslam dünyası üzerine kitaplar yazan Graham Fuller, Türk ve Amerikan dış politikasının Orta Doğudaki çıkarlarının birbirine uymadığını savundu ve "Türkiye, artık bir Amerikan müttefiki değil" iddiasında bulundu.
Washingtonda Jamestown adlı düşünce kuruluşunda düzenlenen "Gürcistandan sonra Türkiye ve Kafkasya" konulu bir konferansın ana konuşmacısı olan Fuller, Jamestownın duyurusunda, "bağımsız yazar, analist, konuşmacı ve Vancouverdaki Simon Fraser Üniversitesinde İslam dünyası ilişkileri tarih profesörü" olarak tanıtıldı.
Fuller, 1982 yılında, CIAin Yakın Doğu ve Güney Asya ulusal istihbarat görevlisi olarak atanmış, 1986 yılında da teşkilatta Ulusal İstihbarat Konseyinin başkan yardımcılığı görevine yükselmişti. İki yıl sonra bu görevi bırakan Fuller, Rand Corporation adlı düşünce kuruluşunda siyaset bilimci olarak görev yaptı.Fuller, konuşmasına, Amerikan politikalarını eleştirerek başladı.
Kendi politikalarının etkilerini tartmadan, karşı tarafı suçlayan, "İslam dünyasında, Rusyada, Çinde, Türkiyede yanlış olan nedir" sorusunu soran bir Amerikan yaklaşımı olduğunu belirten Fuller, "Biz hep başkalarını analiz ediyoruz, ama kendi yaptıklarımızın analiz edilmesini gereksiz görüyoruz. Bunun mutlaka eleştirel olması gerekmiyor. Ancak bir aktör olarak ABDnin rolünün de analizini yapmalıyız" dedi.Dünyada son 7 yılda dünyada milliyetçiliğin, ulusal gururun uyandığını,Batı hegemonyasına, özellikle de Amerikan hegemonyasına karşı bir tutumun hakim olduğunu kaydeden Fuller, uygulanan şiddetin hiçbir şekilde haklı çıkarılamayacağını, ancak 11 Eylül olaylarının da bu hegemonyaya karşı çıkışın ürünü olduğunu söyledi. 11 Eylül olaylarının ABD tarafından, "stratejik bir avantaj yaratmak amacıyla" kullanıldığını da savunan Fuller, şimdi bu politikaların geri tepmesi sürecinin başladığını belirterek, Rusya, Çin, İran,Suriye, Irak, Afganistan, Pakistan, Venezüella ve Küba ile ilişkileri ve ayrıca "İslam dünyasının çoğunluğundaki kızgınlığı" örnek gösterdi.
"ÇOK KUTUPLU DÜNYA DÜZENİ"
Dünyada tek baskın kutup döneminin geçtiğini söyleyen Fuller, "çok kutuplu dünya düzeninin, bugün belki Batı Avrupada bile en baskın tek itici güç olduğunu" ifade etti ve çok kutuplu dünya düzeninin faydasının ise, "bir gücün diğerine karşı kullanılabilmesi" olduğunu belirtti.
Şanghay İşbirliği Teşkilatının, Rusya ve Çini, Orta Asya cumhuriyetlerini bir araya getirdiğini, şimdi Pakistan ve Afganistanın üye veya gözlemci olmak istediğini, Türkiye ve İranın bu teşkilatla ilgilendiğini belirten Fuller, Çinin açık bir biçimde ABDnin tek kutuplu gücünü Avrasyada elde etme arayışında olduğunu savundu.
Fuller, Çinin hiçbir zaman ABDye doğrudan meydan okumayacağını, ancak sesini daha duyulur hale getirmeye çalıştığını söyledi.
"TÜRKİYE, BUGÜN DAHA BAĞIMSIZ DÜŞÜNCEYE SAHİP"
Türkiyenin bugün çok daha bağımsız düşünceye sahip olduğunu belirten Fuller, "yüzyıldır ilk defa Türkiyenin büyük bölgesel güç haline geldiğini" belirtti.Cumhuriyetin ilk elli yılında Türkiyenin, doğusunda veya güneyinde kimse yokmuş gibi davrandığını söyleyen Fuller, "Samimiyetle Türkiye artık bir Amerikan müttefiki değil" dedi. Bunun, iki ülke arasında iyi bir işbirliği ilişkisinin olmadığı anlamına gelmediğini, ancak "müttefik" sözcüğünün ilgisiz olduğunu savundu.
Fuller, "Kimle müttefiklik, kime karşı müttefik ve ne için" sorularının sorulmasının önemli olduğuna işaret etti.Türk-Amerikan dış politika çıkarlarının birbirine uymadığını belirten Fuller, "Türkiye Suriye ile, İran ile radikal İslamcı gruplarla çalışmak istiyor. Açılım yaratmak, İranı dünyaya getirmek, dünyanın o bölümüyle müzakerede bulunmak istiyor" diye konuştu ve Washingtonın "izolasyon" politikasının farklı çıkarlara işaret ettiğini söyledi.
Türkiyenin, bugün bütün komşularıyla işleyen ilişkileri bulunduğunu ifade eden Fuller, Türk yetkililerinin, Washingtona geldiklerinde söyledikleri "Kötü bir mahallede yaşıyoruz" ifadesini artık kullanmadıklarını kaydetti.Türkiyenin "iyi komşuluk politikasının" yararlı olduğunu belirten Fuller, "Umarım bizim hükümetimiz de bu yaklaşımı benimser" dedi.
"HERKES ABYE ALINMALI"
Tarihte iki büyük düşmanken Türkiye ile Rusyanın, "pürüzsüz, rahat bir çalışma ilişkisi" içinde bulunduğuna işaret eden Fuller, ABDnin ise bölgede,"Rusya ve İrandan Batıya petrol gelmemeli" yönünde kapıları kapatan bir politika izlediğini söyledi.
ABDnin, soğuk savaştan sonra Rusya ile ilişkilerini yanlış yönettiğini ileri süren Fuller, bunun sonucu olarak Kafkasyada donmuş çatışmaların ısınmaya başladığını savundu.Çok geniş bir Avrupa Birliği öneren Fuller, "herkes ABye alınmalı. Hatta Rusya, Orta Asya Cumhuriyetleri bile" dedi. Ancak Fuller, NATOnun genişlemesine karşı çıktı.
Türkiyenin, birçok farklı kimliğinin yanı sıra "Orta Doğulu" kimliğini de artık kabul ettiğini söyleyen Fuller, bugün İslam dünyasındaki en büyük krizlerden birinin, terörizme karşı küresel savaşın algılanma şekliyle ortaya çıkarıldığını öne sürdü.
Fuller, bugün İslam dünyasında "Müslüman kimliğinin diğer bütün kimliklerden baskın" olduğunu, çoğunlukla birinci sırada yer aldığını ve bunun Batının tutumuyla ve 11 Eylülden sonraki politikalarla alevlendiğini söyledi ve "Bundan kaçınmamız gerek" dedi.Fuller, Suriye gibi ülkelerin ise Türkiyeden, Müslüman, NATO üyesi, ABüyesi olmak ve gerekirse Washington politikalarına karşı çıkmanın bir arada olabileceği mesajını aldığını ve "Belki Türkiye, dünyaya yaklaşmanın bir yolu olabilir" diye düşündüğünü kaydetti."Amerika, birçok uluslararası realiteyi umursamadı" diyen Fuller, "Çok kutuplu dünya düzeninde hepimiz kuvvetler ayrımına inanıyoruz.
Microsoft harika bir şirket, ama onun bütün internet işlerini yürütmesini istemiyorsunuz" ifadesini kullandı. Graham Fuller, "demokratikleşme ve insan haklarına halen inandığını, ancak bir noktada değişim geçirdiğini" belirterek şunları söyledi:"Ben insan hakları ve demokrasinin ilerletilmesinde Washingtonın bir mekanizma olduğunu düşünmüyorum. Washington, düşmanlarımızı cezalandırmak için demokrasi dağıtır gibi algılanıyor. Demokrasiyi hiç dostlarımıza vermeyi düşünmüyoruz. Ama Rusya ve Çini suçlamak için kullanıyoruz. Bu da bizim güvenilirliğimizi kaybetmemize neden oluyor.
Lübnan seçimini reddediyoruz, son Pakistan seçimi hoşumuza gitmiyor. Ama o zaman da güvenilirliğimiz kalmıyor.Kiraz toplar gibi seçiciyiz. Hoşlanmadığımız yerde reddediyoruz. Süper güçler,küçük ülkelere değer enjekte etmemeli."Fuller, ABDnin kendi eylemlerini incelemesi ve eylemlerinin sonuçlarını değerlendirmesi gerektiğini konuşmasında ısrarla vurguladı.
