“GENELGEYLE İNKILÂP OLMAZ!”

1924 ilkbahar aylarında idi. Erzurum ve Pasinler’de depremde birçok köy yıkılmıştı. Atatürk, yıkılan köyleri bizzat görmek için Pasinler’e gelmişti.

Zarar gören o civar köylerinin halkı Pasinler’e toplanmıştı. Rahmetli Atatürk de zarar gören halkla görüşmek için okulun önündeki meydanlığın bir köşesinde emrindekilerle birlikte oturmuştu.

O zaman Pasinler’in ihtiyar bir kaymakamı, genç bir yazı işleri kâtibi vardı. ATA, önce kaymakamla yapılacak işler üzerinde görüştü, sonra etrafını çeviren halkın içinden ihtiyar bir köylüyü çağırdı:

- Depremden çok zarar gördün mü baba? diye sordu.

Bu ani ve beklenmedik soru karşısında ihtiyar şaşırdı, kollarını göğsüne bağladı, boynunu büktü; bir şeyler söylemek istedi. Ata, ihtiyarın şüphesini görünce, tekrar sordu:

- Hükûmet sana kaç lira verse zararını karşılayabilirsin?

İhtiyar, yöre şivesiyle:

- Valle padişeh bilir! dedi.

Atatürk gülümsedi, ihtiyarın ne demek istediğini tamamen anlamıştı. Yumuşak bir sesle:

- Baba, padişah yok! Onları siz kaldırmadınız mı? Söyle bakalım, zararın ne?

İhtiyar tekrar etti:

- Padişah bilir.

Bu cevap karşısında Atatürk’ün yüzünün hatları aniden değişti. Kaşlarını çattı ve kaymakama döndü:

- Siz daha inkılâbı yaymamışsınız! dedi.

Bir anda dona kalan kaymakamın imdadına yetişmek ister gibi genç yazı işleri kâtibi öne atıldı. Ve görevini başarmış insanlara özgü bir ağırbaşlılıkla:

- Köylere genelge yolladık Paşam, dedi.

Atatürk’ün fırtınalı yüzü daha çok karıştı:

- Oğlum, dedi, genelgeyle inkılâp olmaz !


(Hilmi Yücebaş, “Atatürk’ün Nükteleri-Fıkraları-Hatıraları”, Kültür Kitabevi, İstanbul, 1983)