KRİZ TEĞET Mİ GEÇİYOR,DELİP Mİ GEÇİYOR?
Dr.Noyan UMRUK
Toplum yeni gözaltına alınma operasyonları, Ortadoğu ve Irak'ın kuzeyindeki vb.tarihi gelişmelerin ve yerel seçimlerin, sadaka demokrasisi uygulamalarının sosyo-psikolojik etkisi altında sarsılıp, bir yandan bir yana savrulurken, yangın bacayı sarıyor.
Zaten, kriz öncesi TÜİK verilerine göre işsizlik oranı %13 ü aşmış, hükümet yetkilileri, soruna çözüm bulamayacaklarını açıkça ikrar(kabul) ederek, havlu atmışlardı. Aslında, iş aramaktan vaz geçenler de dahil edildiğinde %18-20'leri bulan bu oran, krizin derinleşeceği açıkça görülen 2009 da acaba hangi boyutlara varacak?
Fabrikalar kapanıyor, işsizlik çığ gibi büyüyor.
Kriz, başta inşaat, tekstil, metal, çimento ve seramik olmak üzere birçok sektörün
çökmesine yol açtı. Tekstilde irili, ufaklı 200'ün üzerinde iş yeri kapandı. Sadece İstanbulda 100 bine yakın, Gaziantepte 30 bin, Bursada 55 bin, Kayseride 10 bin işçi işten çıkartıldı.
Kayserinin uluslar arası ödüllü tekstil firması Katartaş kapandı ve 1000 kişi işten çıkarıldı. Gaziantepin büyük Tekstil markası Elegant 5 fabrikayı kapatmak ve 1800 işçiyi çıkarmak zorunda kaldı. Her ikisinde de sebep, yabancı bankaların vadesinden çok önce kredileri geri istemeleri.
Bursanın ve Türkiyenin sayılı tekstil firmalarından Sönmez Flament ve Nergis Holding üretimlerini durdurdular.Bursa`da 11 ayda 47. 303 kişi işten çıkarıldı. Eylül ayında 3 bin 376 kişinin işsiz kaldı. Ekimde Eylül ayına göre yüzde 65 oranında artarak 5 bin 683`e ulaştı. 3 bin 992 kişi Aralık ayında işten atılmak üzere.
Gebzede Türk Philips, 40 milyon Euro altında cirosu olan fabrikaları kapatma kararı aldı.
Adıyamanda Sanko, iki fabrikasını kapattı, 300 işçiyi işten çıkardı.
TARİŞe bağlı Türkiyenin en büyük iplik fabrikası olan Çiğli İplik Fabrikası kapandı.
.Bilecikte Anatollia Seramik de 6 ay önce 350 kişinin işine son vermiş ve fabrikanın kapısına kilit vurmuştu. Bilecik Eczacıbaşı Yapı Gereçleri San. Tic. A.Ş 220 kişi çıkarıldı. Toprak Seramik- Bozüyük Karo Fabrikası kapatıldı. 569 kişi çıkarıldı. 200 kişinin çıkışı hazırlanıyor. Bilecik Toprak Seramik Gıda San. A.Ş Sağlık Gereçleri Fabrikası kapatıldı 179 kişi çıkarıldı. Bilecik Efes Seramik San Tic. A.Ş kapatıldı 250 kişi çıkarıldı. Bilecik'te 3000den fazla işçi işsiz kaldı.
Adanada Mensa Tekstil Fabrikası 4 aydır çalışanlara maaş ödeyemiyor. 294 işçi süresiz ücretsiz izne ayrıldı.
Otomotiv sektöründe ihracat %35 oranında düştü.Otomotiv Sanayinin devleri olan Toyota, Oyak-Renault, Tofaş üretimlerine ara verdiler, vardiya sayısını düşürdüler.
Bossa 3 vardiya halindeki üretimini 2 vardiyaya düşürdü.
Petro-Kimya devi Petkim sipariş alamamaktan üretimi durdurdu.
Kocaelinde Temmuz ayından bu yana 5 kez üretime ara verilen Ford Otosanda 23 Aralık-12 Ocak tarihleri arasında üretime yeniden ara verilerek işçiler zorunlu izne çıkarılacak. Ülkenin en önemli yedek parça üreticilerinden Federal Mogul, Kasım ayında 850 işçinin 200ünü işten çıkardı. Kalan 650 işçiyi ise 5 Aralık-5 Ocak tarihleri arasında izne çıkardı.
Karabük'te Demir - çelik sektöründe faaliyet gösteren 22 üretim tesisinin 11 i üretimine ara verdi. 1500 kişi, işten çıkarıldı. Geri kalanlardan 9'u da, 3 vardiya üretimi tek vardiyaya düşürdüler
Aydın'da Jantaş 600 işçiyi işten çıkardı.Manisada Vestel bu yıl içinde 1200 kişi işten attı. Bunların 600ü beyaz yakalılardan. Manisa Organize Sanayi Bölgesinde işten çıkarılan işçi sayısı 2000i buldu. .
Koç Holding kuruluşu Grunding'te 600 kişi, Sabancı Holdinge ait BRİSA Lastik Fabrikasında 64 işçi işten çıkarıldı. 2009 Ocak başına kadar sayının 300 olması bekleniyor.
Uşak Seramik Fabrikasında 100 işçi, Söğüt Seramik 600 kişi, Anatolya Seramik 350 kişi, Akgün Seramik 100 kişi,
Eskişehir Karo Fabrikasında 300 kişi çıkarıldı 200 kişi ücretsiz izne çıkarıldı. Essvit vitrifiyede 120 kişi işten çıkarıldı. Hitit Seramik Fabrikasında 50 kişi işten çıkarıldı. 40 kişiye ücretsiz izin verildi. Çanakkale Seramik 1000 kişi, Ege Seramik San Tic. A.Ş 438 işçi, Batı-Çim Batı Çimento Sanayi A.Ş 38 işçi, Termal Seramik San. Tic. LTD ŞTİ 717 kişi çıkarıldı, 140 kişiye ücretsiz izin verildi. Tamsa Fayans Üretim Dağıtım San. Tic. A.Ş 500 işçi ücretsiz izne çıkarıldı.
Kütahya Porselen Sanayi A.Ş, Karo Seramik Fabrikası, Güral Porselen ve Güral Cam Fabrikasında toplam 1500 kişi çıkarıldı. Kütahyada Seramik fabrikalarının neredeyse tamamı kapanmanın eşiğinde.
Eczacıbaşı Yapı Gereçleri San. Tic. A.Ş 220 kişi çıkarıldı
Karbosan Zımpara Taşı fabrikasında 130 kişi ücretsiz izne çıkarıldı.
Tezcan Galvaniz 340 çalışanının 122sini işten çıkardı.
Tire- Kutsan Oluklu Mukavva ve Kağıt Sanayi A.Ş 45 kişiyi işten çıkardı.
Diğer bir tekstil merkezi İstanbul- Merterde çalışanların sayısı 30 binden 5000e düştü.
Konyada çeşitli işyerlerinde işten çıkarılanların sayısı Kasım sonu itibariyle 3500 kişi oldu.
Niğdede Koyunlu Halı Fabrikasından 400 işçi çıkarıldı. Üç olan vardiya sayısı ikiye düşürüldü.
Medyada yılbaşından bu yana, dört bine yakın basın çalışanı işten çıkarıldı. Sadece Akşam grubunda 350'den fazla çalışan işten çıkarıldı
Sektörün en kârlı bankalarından olan Akbank, ilk 9 aylık net kârını 1.5 milyar YTL olarak açıklamıştı. Buna rağmen 1700 çalışanını işten çıkardı.
Ereğli Demir -Çelik bir süre sonra üretimini durduracağını açıklıyor.
Yoğun sipariş iptalleri ile karşılaşan tersane sektöründe kasım sonu itibarı ile işten çıkarılanların sayısı 1500 civarında. yıl sonuna kadar 10000 i aşacağı değerlendiriliyor.
Ya sendikalı işçiler ?
Görece, sendika şemsiyesi altında daha iyi korunacağı öngörülen sendikalı işçilerden de, Türk-İş verilerine göre Ekim ayı sonuna kadar 24 bini aşkın işçi işini kaybetti. Bu sayının Aralık sonunda 30 bin olması muhtemel. MESS kapsamında 4014 işçi, MESS dışındaki işyerlerinde de 1353 işçi işten çıkarıldı. 4328 işçi de belli sürelerle ücretsiz izne çıkarıldı. Teksif Sendikasına bağlı işyerlerinde son bir yılda 10 bin sendika üyesi işçi işten çıkarıldı.Çimento, toprak ve cam işyerlerinde 8281 işçi işten çıkarıldı, 510 işçi de ücretsiz izne çıkarıldı.
Yurdun her köşesi işsizlik ateşi ile yanıyor... Kayıt dışılık nedeniyle tam ölçümlenemeyen, ancak, krizin başlangıcından bu yana 700000 e ulaştığı değerlendirilen işsizler ordusuna katılımın, yıl sonunda 1 milyonu aşacağı değerlendiriliyor. Şu anda 3-3,5 milyon açık resmi işsiz var. Sorulur ve de duyurulur, bir kriz daha nasıl deler ?
.
.