News of Tartışma ve Fikir Meydanı

SOYUTLAMA ÜZERİNE
Yeni bir yazı dizisine başlıyorum.
Hemen bu ‘soyutlama’ konusu da nereden çıktı, ülkenin bu kadar sorunu varken kime ne yararı olacak diyenleriniz olacaktır.
Ancak yazı dizisi ilerledikçe, sıradan yurttaştan en ‘çokbilmiş akademisyen’e değin pek çok kişinin, ‘doğrusu bu kadarını düşünememiştim’ diyeceğini öngörebiliriz.
Örnek olsun, uzunca bir süredir Türkiye’de ‘sosyal medya fenomeni’ türü bir ‘olgu’nın yaygınlaştığı ortadadır.
Ama sadece şu ‘fenomen’ sözcüğü ne anlama geliyor diye sorulduğunda, o ‘çok bilmiş akademisyen’ dahil kimsenin düzgün ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (21)
Pascal Engel’in ‘Büyük ve Küçük Cumhuriyetçilik’ başlıklı makalesinde (1), yeni Cumhuriyetçilerden Philip Pettit kadar Quentin Skinner’i anlatan Fransız filozof Jean-Fabien Spitz’e de eleştiriler yönelttiğini anımsatalım.
Şöyle ki, Spitz’in (2) Locke ve Rousseau’nun görüşlerine dayandırdığı Cumhuriyetçilik anlayışını, Philip Pettit’in sadece sistemleştirdiği bile söylenebilir diyor.
İşte bu yeni-Cumhuriyetçiler, özgürlüğün ‘pozitif’ anlayışını geliştirirken, genelde özgürlük anlayışlarına hem baskısız (non-domination) diyebileceğimiz yeni bir tanım önermekte ve hem de herhangi bir karşılıklı-etkileşimin olmayacağı (non-interférence) bir ortam ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (20)
Son yıllarda ‘yeni’ bir Cumhuriyetçilik anlayışı geliştirmek isteyen İrlandalı filozof Philip Pettit’nin özellikle Fransız filozoflarca eleştirilmesinin nedeni, Pettit’in salt politika alanıyla kendisini sınırlandırmadığı ve ‘sosyal metafizik’ alanı dahil olmak üzere, genel olarak ‘düşünce tarihi’ ve ‘etik kuramları’nı birlikte ele almaya çalışmasıdır denilebilir.
Gerçekten de, Pettit, Edmund Husserl’in ‘fenomenoloji’ geleneğinden Lévi-Strauss’un ‘yapısalcı’ yöntemine ve yaratıcı evrimcilik de denilen ve insanı fiziksel, psikolojik ve psişik bileşenlerine ayıran ‘holizm’ yaklaşımından ‘ekümenik’ (oecuménique) bir yöntem ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (19)
Philip Pettit’nin yeni bir cumhuriyetçilik anlayışı geliştirmeye çalıştığından söz ediyorduk.
Öyle ki, bu girişim, ‘sosyal ontoloji’ ile ‘politik kurumsallık’ı belli bir kavşakta buluşturma çabasına dayanmakta idi.
Bir başka deyişle, sosyal düzenlemenin (régulation) ve o arada ekonomik mücadele ve cumhuriyetçi özgürlüğe demokratik bir meşruiyet kazandırma çabasıydı söz konusu olan.
Türkçesiyle, bir tür ‘Cumhuriyet’i Demokrasi ile taçlandırma’ çabasının felsefî altyapısını oluşturmak da denilebilir.
Oysa biliyoruz ki, Cumhuriyet’in (ve Demokrasi’nin) farklı ve çoklu düşünce ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (18)
Cumhuriyet ve Demokrasi alanında yeni çalışmalar yapılıp yeni ‘görüş’ ve ‘tez’ler ileri sürülmektedir diyorduk.
Bu tezlerin bir de ‘ekonomi’ ile bağlantısı yapılmaya çalışılınca, konuyu sınırlandırmak neredeyse olanaksızlaşmaktadır denilebilir.
Nitekim Michel Bellet ve Philippe Solal yönetiminde, “Ekonomi, Cumhuriyetçilik ve Cumhuriyet” başlıklı ortak çalışma (1), ekonomistler olduğu kadar tarihçi ve filozofların da katkılarıyla, antik dönemden günümüze uzanan yeni bir ‘ufuk’ açmaya yöneliktir.
Ancak biz daha önce sözünü ettiğimiz anglo-sakson gelenekten gelen Philip Pettit’nin ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (17)
Geçen yazıda John Rawls’ın bu ‘ilkel’ diyebileceğimiz ‘hakkaniyet’ anlayışı yerine, tarafsız ve adil bir ‘kamu yönetimi’nin yönlendireceği bir ‘hakkaniyet’ anlayışı önerecektir, demiştik.
Ancak Rima Hawi, her ne kadar Rawls’ın Locke, Kant ve Rousseau’cu ‘Toplumsal Sözleşme’ geleneğinden gelse de, özde bizim ‘kamu yönetimi’ dediğimiz bir ‘otorite’den çok, ‘sosyal adalet’in ilkelerini belirlemeye çalıştığını ve kendinden önceki yorumları ‘kurmaca’ (fixion) olarak değerlendirdiğini ileri sürmektedir (1).
Böylece ‘insan’ yerine ‘birey’i, kendi kuramının ‘köken’ine (position orijinelle) ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (16)
Philippe Raynaud’nun da işaret ettiği üzere, anglo-sakson filozoflardan İngiliz Quentin Skinner ve İrlandalı Philip Pettit’nin başını çektiği yeni bir Cumhuriyetçi politika felsefesi (philosophie politique républicaine) geliştirilmeye çalışılmaktadır (1).
Böylece Cumhuriyet’in ilkelerinden ‘özgürlük’ konusunda yeni bir ‘özgürlükçülük’ yani yeni bir liberalizm anlayışı geliştirilmeye çalışılmaktadır denilebilir.
Philip Pettit’in, sosyal ontoloji alanında heterodoks da diyebileceğimiz (oecuménique) bir yöntem izleyerek, özgürlüğe anlayışsal (compréhensive) bir yaklaşım geliştirmek istediği söylenebilir.
Karikatürize ederek söylenecek olursa, kim nasıl anlıyorsa ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (15)
Bu konuyu, bu yazı dizisi boyunca uzattığımız sanılabilir.
Oysa Cumhuriyet’imizin yüzüncü yılı gibi tarihsel bir dönüm noktasında, ne Cumhuriyet ve ne de kurucu iradesi olan Mustafa Kemal gereği gibi işlenmiştir diyoruz.
O nedenle, sıradan yurttaşlarımız olduğu kadar ve onlardan daha fazla, Cumhuriyet’i anlatmak konumunda olan akademisyen, aydın, entelektüel vb kesimlere de Cumhuriyet’i anlatmak gerektiğini ileri sürüyoruz.
İddia ediyorum, bu konuda söz söyleme yetkinliğine sahip insan (compétent) sayısının Türkiye’de bir elin parmaklarını ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (14)
Liberalizm konusunda Cumhuriyetçi ile Demokrat arasındaki farklılığa değinmiştik.
Yineleyecek olursak, demokrat, liberalizmi ‘her istediğini yapma özgürlüğü’ olarak görmek istemektedir.
Öyle ki, bu ‘her istediğini yapma’ arzusu, eğer yapacaklarına ‘yasa’lar engelse, yasaları değiştirme özgürlüğüne kadar ileri gidebilmektedir.
Türkiye’nin son yirmi yılına damga vuran ‘liberallik’ ve ‘liberal demokratlık’ işte bu anlayışla uygulanmış olup, bu kapsamda iki ‘Anayasa halkoylaması’ ve yüzlerce yasa değiştirilmesi gerçekleştirilmiştir.
Anayasa değişiklikleri dahil, hiçbir, ama hiçbir ‘yasa’, sosyal gereksinmelerin giderilmesine ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (13)
ABD’nin dördüncü başkanı James Madison (1809-1817) “Demokraside halk birleşip kendi kendisini yönetir, Cumhuriyet’te ise halk yine birleşir ama seçtikleri temsilciler ve kamu yöneticilerince yönetilir” diyordu.
Madison’un başında olduğu Parti ise, 1801-1825 aralığında var olan Cumhuriyetçi-Demokrat Parti’dir. (Parti républicain-démocrate/Democratic-republican party)
Ki bugünkü Demokrat Parti’nin anası olup, hem Başkanı ve hem de Kongre’yi denetlemekte idi.
İşte bu Parti’nin Amerikan federal sistemine uygun olmasına karşın, giderek bugünkü Demokrat Parti’ye doğru evrildiği ve aynı dönem ...