ŞU ÖRTÜLÜ ÖDENEK MESELESİ...

Dr. Noyan UMRUK

1. Örtülü ödenek nedir?

Devletin, iç ve dış tehditlerin örtülü faaliyetlerine engel olmak üzere;
güvenlik kurumlarının emrine tahsis ettiği, bütçede bu amaçla ayrıldığı açıkca belirtilmiş mali kaynaktır. Genel bütçe içindeki payı çok küçüktür.

2. Yasal mıdır?

Yasaldır. Bütçe kanunlarında; Başbakanlık, Türk Silahlı Kuvvetleri, MİT, Jandarma Genel Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü, Sahil Güvenlik Komutanlığı örtülü ödenek tahsis edildiği açıkça görülür.

3. Nasıl harcanır?

Gizli/örtülü faaliyetlerde kullanıldığı için kime ne kadar, ne maksatla
harcandığı konusunda herhangi bir kayıt tutulmaz. Bu harcamanın doğru ve yerinde yapıldığı tamamen tahsis edilen kurumun başındaki ita amirinin vicdani sorumluluğundador. Bazı ita amirleri, "yasal olarak gerekmediği halde, harcamanın kayıtlarını" özel kasalarda muhafaza ederler. İta amiri görev süresi sonunda bu kayıtlar imha edilir.

4. Bu kayıtlarla ilgili olarak hesap sorulabilir mi? Hukuki sonuç doğurur mu?

Doğurmaz. Tansu Çiller ile ilgili dolandırıcılık davasında, örtülü ödenek harcamaları dava konusu olmuş, ancak mahkeme bu konuda araştırma yapılamayacağına karar vermiştir.
Yargıtay bu kararı onaylamış olup, 'örtülü ödenek ile ilgili harcamaların soruşturulmayacağı' bir hukuk içtihati haline gelmiştir.

5. Örtülü ödenek nereye harcanır?

- devletin istihbarat faaliyetlerine,
- devletin başka bir devletteki istihbari ve gizli faaliyetlerini desteklemekte,
- güvenliğin gerektirdiği, ancak mevcut mevzuata göre alimi uzun süre alan acil durumlarda veya "bilmesi gerekenler dışında" başkalarınca öğrenilmesinde mahzur bulunan malzeme ve teçhizatin alımında

6. Her ülkede örtülü ödenek uygulamasi var mıdır?

Bağımsız her ülkede bu uygulama vardır.

7. Yargıç ve savcılar örtülü ödenek konusunun soruşturulamayacağını bilmezler mi?

Bilirler, bilmeleri gerekir.

8. Devlet adamları örtülü ödeneğin ne olduğunu ve neden gerektiğini bilirler mi?

Evet bilirler. Bilmeyenler de kısa zamanda öğrenirler. (Rahmetli bir Başbakan "devletin örtülü işi olmaz" diye MİT ve istihbarat kuruluşlarının örtülü ödeneğini kesmek istemişti. Ama çok kısa bir süre sonra gerekli ve önemli olduğunu kabullenmişti.)

9. Son söz:

Örtülü ödenek bir yerde "devletin yasal kayıt dışı ödeneği" dir.
Bir zamanlar birisi "kayıt dışının, rüşvetin belgesi olur mu? ...' diye bir laf etmişti.

Birdenbire örtülü ödeneği soruşturma merakının uyanmasına ne denebilir ki?..