Tayyareci Fethi Bey'i Hatırladınız Mı?

1887’de, İstanbul, Ayazpaşa’da doğar. 1907 yılında, Bahriye Mektebi’ni bitiren Fethi Bey, mesleğinde gelişebilmek ve ilerleyebilmek için, 1912’de, bir grup havacıyla birlikte, İngiltere Bristol Uçak Fabrikası’na gönderilir. Burada gördüğü tayyare makinistliği ve uçuş öğreniminden dönünce, yüzbaşı rütbesiyle hava kuvvetlerine katılır, çünkü Balkan Harbi başlamıştır. Harp sonrası İstanbul’da, çeşitli gösteri uçuşları da gerçekleştirir. Bu süre içinde, gözlemci Sadık Bey, kendisine yardımcı olur. “Muavenet-i Milliye” adlı uçağıyla, İstanbul ve İskenderiye uçuşlarına başlamıştır bile... Hedefi, İstanbul’dan Kudüs’e, oradan da Kahire’ye ilk kez uçarak gidebilmektir. Bunun, Enver Paşa tarafından verilen bir direktif olduğu biliniyor. Uçak, İstanbul’dan kalkış yapar; bugünkü adıyla Yeşilköy’den... Fakat tarih 3 Mart 1914’ü gösterdiğinde; Konya, Ulukışla, Adana, Humus ve Şam üzerinden İskenderiye’ye uzanan hava yolculuğunu gerçekleştirmek isterken, bugün İsrail sınırlarında olan, Şam’ın Taberiye ilçesi Simiriyye bucağı yakınlarında, hava yolculuğunun son etaplarında, düşmüştür uçağı... İstanbul’a ve Şam’a telgraf çekilir, kaza haber verilir, Şam’dan bir trenle Osmanlı hükümetinin görevlileri bölgeye gelir, cenaze merasimi düzenlenir, Şam’a geri dönülür. Simiriyye köylülerinin o döneme dek uçak görmedikleri biliniyor. Kendisi bir Osmanlı pilotu olarak, Türk havacılık tarihinin ilk şehididir artık... Mezarı, Şam yakınlarındaki Selâhaddin Camii’ndeki Selâhattin Eyyûbî Türbesi’nin yanıbaşındadır. Diğer şehit pilotların da; yüzbaşı Fethi, üsteğmen Nuri, üsteğmen Sadık... Tiberias Gölü’nün güney doğusunda, 1916 yılında, temeli Enver Paşa tarafından atılan bir âbide inşa edilmiştir. Bakımından sorumlu makam, T.C Tel-Aviv Askeri Ataşeliği’dir. Mesele hakkında ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler, havacılık tarihi konusunda ilgili akademisyen Bülent Yılmazer’in çalışmalarına başvurabilirler.

Devam edelim; Fethi Bey’in şahadeti işitildiği an ülke genelinde büyük bir üzüntü yaşanır, adını yaşatabilmek için, Muğla’nın Meğri (Rumca Uzak diyar) beldesine, Fethiye adı verilir. Çok daha sonra, Fethiye’deki antik tiyatronun karşısında bulunan parkın içinde, Fethi Bey için âbide inşa edilir. Hattâ ilgilisi için hatırlatalım ki, Fethiye Belediyesi ile Türk Hava Kurumu Fethiye Şubesi tarafından, 27 Şubat pazartesi günü, âbide önünde tören düzenleneceği duyurulmuştur. THK eğitim uçaklarının, Fethiye Körfezi semalarında gösteri uçuşu yapacağı da...

Dönemin büyüklerinden, Sebilci Hafız Hüseyin Efendi, Fethi Bey’in şahadeti üzerine şöyle bir gazel okur:

Telli turnam gibi çıktın yuvadan,
Dedi o saklar, kötü gözden yaradan,
Dedim saklar, kötü gözden yaradan,
Yine akşam oldu ezan sesi var,
Bülbüllerin güle karşı yeisi var,
Bülbüllerin güle karşı yeisi var,
O yavrumun benden gayri nesi var,
O yavrumun benden gayri nesi var,
Ağla annem, ağlamanın yeridir,
Tayyareden düşen oğul Fethi’dir.
Türk havacılık tarihine kazandırılan bu gazele, taş plak kaydıyla, Fethi Bey için hazırlanan “http://www.tayyareci.com” adresinden ulaşabilirsiniz; taş plağın Emin Fındıklı tarafından Millî Kütüphane’den ödünç olarak alındığı ve teyp kasetine aktarıldığı bildirilmekte...

Afşin SELİM, 26 Şubat 2012