Türkiye Üzerine Notlar: İlk On Beş Yılda Yapılanlar

Tarih olan olayları burda paylaşabilir, yorumlayabilir ve öğrenebilirsiniz

Türkiye Üzerine Notlar: İlk On Beş Yılda Yapılanlar

İletigönderen Türk-Kan » Cmt Haz 09, 2007 0:32

On Beş Yılda Yapılanlar

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte başlatılan toplumsal ilerleme mücadelesi, 'baş edilmesi güç' yokluklar ve yoksunluklar içinde sürdürülmüştür. Gerçekleştirilmesi istenen her yenilikçi girişim, önce o girişimi yapacak kadroların yetiştirilmesini gerekli kılıyordu. Hemen hiçbir alanda çağdaş eğitim görmüş yetişmiş kadro yoktu. Tarımsal ürünlerden başka bir geliri olamayan ülkede, yüksek öğrenim görmüş ziraat mühendisi sayısı yalnızca 20'ydi. (35) Türk doktor, mühendis, eczacı, diş hekimi, tüccar, bankacı, sanatçı, teknisyen, ekonomist vb. yok denecek kadar azdı.

1912 yılında iç ticaretle uğraşan 18 bin işyerinin; yüzde 49'u Rumlara, yüzde 23'ü Ermenilere, yüzde 19'u levantenlere (Avrupa kökenliler) aitken, yalnızca yüzde 15'i Türklerindi. Zanaatçı dükkanları da dahil olmak üzere, 6500 imalat işyerinin yüzde 79'u Rum ve Ermenilerin, yalnızca yüzde 12'si Türklerindi. İçlerinde doktor, mühendis, tüccar, muhasebecilerin bulunduğu 5300 serbest meslek sahibinin yüzde 68'i Rum ya da Ermeniyken yalnızca yüzde 14'ü Türktü. (36) 1914 yılında, İzmir'de çalışan 95 doktordan yalnızca 7 tanesi Türktü; 43 eczacı içinde hiç Türk yoktu. (37)

İç ve dış ticaret, sanayi, madencilik, mali sermaye kuruluşları ve bankacılık Müslüman ve Türk olmayanların tekelindeydi. İstanbul, İzmir, Trabzon gibi büyük liman kentlerinde ticareti tümüyle azınlıklar denetliyordu. 1922 yılında İstanbul'da; dış ticaretin yalnızca yüzde 4'ü, taşımacı şirketlerin yüzde 3'ü, toptancı mağazalarının yüzde 15'i; (içinde Türk olmayanların da bulunduğu) Müslümanlara aitti. Batı Anadolu'da bulunan küçük-büyük 3300 imalat işyerinin yüzde 73'ü Rumların olup, bu işyerinde çalışan 22 bin işçi ve ustanın yüzde 85'ini azınlıklar oluşturuyordu. (38 ) Yabancı devlet yetkilileri, azınlıkların ülkeyi terk etmesiyle; Türkiye'de ticari faaliyetlerin duracağına, bankaların çalışmayacağına, hatta Türk makinist olmaması nedeniyle demiryolu ulaşımının bile yapılamayacağına inanıyorlardı.

*

1924'de ilk bütçe hazırlandı. Gereksinimlere yanıt veren bir öncelikler programı hazırlandı. Dış borç alınmadı, üstelik Osmanlıdan kalan Duyun-u Umumiye borçları ödendi. Emperyalist devletlerin kışkırttığı ve Dersim ayrı tutulursa 1930 yılına dek süren gerici ve kürtçü ayaklanmalar, küçük devlet bütçesinden büyük paylar harcanarak bastırıldı. Güvenlik harcamalarının önemli yer tutmasına karşın, düzenli büyüme sağlanarak, yeni bir ekonomik düzen kuruldu.

Başlangıç döneminin bu iç karartıcı koşullarına karşın büyük bir istek ve kararlılıkla devrimlere girişildi. Yapılan iş, sıradan bir ekonomik kalkınma girişimi değil, çok başka bir şeydi. Teknolojik üstünlüğü Batı'ya kaptırarak geride kalan Türkler, çağdaş zamana yetişip Batı'yı yakalamak için, tüm ulusça devrimci bir atılım içine girmişti. Cumhuriyet'i kuranlar, onu geliştirip güçlendirmeye ve toplumsal gönencini yükseltmeye kararlıydılar. Bu bir uygarlık özlemiydi. Hikmet Bayur'un 1939'da yaptığı değerlendirmeye göre, Cumhuriyetin 15 yılda başardıkları, 'Osmanlı İmparatorluğunun büyüklük devrinde' gerçekleştirdiği zaferlerden çok daha büyüktü. (39)

Türk Devrimi'nin, toplumun her alanında gerçekleştirdiği devrimci dönüşümleri ayrı ayrı incelemek, çok geniş bir konudur. Burada, 15 yılda yapılan işleri, yalnızca başlıklarıyla belirtsek bile, önümüze uzun bir liste çıkar:

    - Demokratik bir anayasayla halk egemenliği üzerinde yükselen, yeni bir yönetim biçimi olarak Cumhuriyet yönetimine geçildi

    - Saltanat ve Hilafet kaldırıldı

    - Kapitülasyonlara son verildi

    - Din ve devlet işleri birbirinden ayrıldı, laiklik ilkesi yerleştirildi

    - Köylüye toprak, makina, tohumluk vb. dağıtıldı, tarım okulları, tohum ıslah istasyonları, örnek devlet tarım çiftlikleri kuruldu, Yüksek Ziraat Enstitüsü açıldı, Ziraat Bankası aracılığıyla köylüye kredi olanakları arttırıldı

    - Anadolu'nun içlerini denizlere bağlayan yeni demiryolları yapıldı, yabancıların elindeki demiryolları bedelleri ödenerek kamulaştırıldı

    - Duyun-u Umumiye'nin elindeki petrol, tuz, şeker, kibrit, tütün tekelleri devlet tekeli haline getirildi

    - Üretim ve tüketim kooperatifleri kuruldu, kooperatifçilik teşvik edildi

    - Dış ticaret devletleştirildi

    - Ülkenin sanayileşmesi için KİT'ler kuruldu (Sümerbank, Etibank, TKİ, M.T.A. vb.)

    - Özel sektör teşvik edildi

    - Özellikle liman şehirlerindeki, azınlıklardan oluşan tüccarlara ağır vergiler getirildi

    - 5 yıllık kalkınma planları yapıldı ve uygulandı

    - Şeriat vergisi ÖŞÜR kaldırıldı

    - Tekke ve tarikatlar kapatıldı

    - Eğitim birliği temelinde eğitim parasız hale getirildi ve yaygınlaştınldı

    - Halkın kültürel gelişimi ve örgütlenmesi için halk evleri kuruldu

    - Köy aydınlanması ve toprak sorununu çözme amacıyla köy enstitüleri planlandı, ön uygulamaları yapıldı

    - Millet mektepleri açıldı, okuma-yazma seferberliği ülkenin her yanına yayıldı

    - Fikir ve sanat eserlerini koruma yasası çıkarılarak, tarihsel ve kültürel değerler koruma altına alındı

    - Medeni Kanun kabul edilerek vatandaşlık hakları yerleştirildi

    - Yeni ticaret yasası çıkarıldı, çağdaş ticari kurumlar kuruldu

    - Soyadı Yasası çıkarıldı

    - Ulusal bankacılık geliştirildi, İş Bankası, Emlak Bankası kuruldu

    - Türk Tarih ve Türk Dil kurumları kurularak, ulusal tarihe ve Türkçeye sahip çıkıldı

    - Uluslararası takvim ve saat kabul edildi

    - Kabotaj hakkı ulusallaştırıldı, yerli üretim gümrük korumasına alındı

    - Arapça yazıdan vazgeçildi, latin alfabesi getirildi

    - Toprak yasası çıkarılarak, aşiretlerin bir kısım arazileri kamulaştırıldı ve yoksul köylülere dağıtıldı

    - Kılık kıyafet yasasıyla peçe, çarşaf, sarık, fes vb. kaldırıldı

    - Ağırlık ve mesafe ölçüleri uluslararası standartlara getirildi, okka, dirhem,arşın vb. yerine kg., gr. metre vb. kabul edildi

    - Enerji santralları, barajlar, şeker, çimento ve tekstil fabrikaları kuruldu

    - Hafta tatili Cuma'dan Pazar'a alındı

    - Ordu modernleştirildi

    - Kadın hakları geliştirildi, seçme seçilme ve çalışma hakları getirildi

    - Kültürel gelişme devlet desteğine alındı, Devlet Tiyatro, Bale ve Operası kuruldu

    - Yeni üniversiteler açıldı

    - Büyük adli reformlar yapıldı, seri mahkemeler kapatıldı, çağdaş hukuk kurumları getirildi, mecelle kaldırıdı

    - Defin ve mezarlık işleyişi yeni ve çağdaş kurallara bağlandı

    - Madenler devletleştirildi

    - Ormanlar ve göller kamulaştırıldı ve korumaya alındı

    - Gerici ve ayrılıkçı isyanlar bastırıldı

    - Barışçı dış politika egemen kılındı, özellikle komşu ülkelerle dostça ilişkiler geliştirildi

    - Duyun-u Umumiye borçları düzenli olarak ödendi

    - Karşıhksız para basılmadan, denk bütçe her yıl gerçekleştirildi

    - Halk sağlığı ve kitle sporu geliştirildi, hastaneler, hemşire okulları ve spor tesisleri yapıldı

    - Türk tarihinin ilk nüfus sayımı yapıldı

    - Toprak envanteri çıkarıldı, kadastro örgütü kuruldu

    - Sivil havacılık geliştirildi, uçak sanayi yatırımlarına özel önem verildi

    - İletişim yatırımları yapıldı, Radyo, Telgraf ve Telefon işletmeleri kuruldu, devlet posta örgütü yeniden yapılandırıldı.



(35) "Atatürk Zamanında Türk Ekonomisi" Prof. Dr. Ferudun Ergin, Yaşar Eğitim Kültür Vakfı Yayınları, No:l, Duran Matbaacılık 1977, sf. 21
(36) "The Economic History of Turkey 1800-1914" C.Issowi, Chicago: The University of Chicago Press; Ak: Yahya S.Tezel, "Cumhuriyet Dönemi İktisat Tarihi", Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3.Baskı, İstanbul-1994, sf. 98
[37) "İzmir'de Yunanlıların Son Günleri", B.Umar Bilgi Yayınevi, Ankara-1974,sf.59; ak. Yahya S.Tezel, "Cumhuriyet Dönemi İktisat Tarihi" Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 3.Baskı, İstanbul-1994, sf. 98
(38 ) "Cumhuriyet Dönemi İktisat Tarihi" Yahya S.Tezel, T.Vak.Yurt Yay., 3.Baskı, İstanbul-1994, sf. 98
(39) "Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi" B.Kuruş, Bilgi Y, 1987, sf.19

Kaynak: Resim
En son Türk-Kan tarafından Cmt Haz 09, 2007 1:55 tarihinde düzenlendi, toplamda 1 kez düzenlendi.
Türk Genci, devrimlerin ve cumhuriyetin sahibi ve bekçisidir. Bunların gereğine, doğruluğuna herkesten çok inanmıştır. Yönetim biçimini ve devrimleri benimsemiştir.

Bunları güçsüz düşürecek en küçük ya da en büyük bir kıpırtı ve bir davranış duydu mu, "Bu ülkenin polisi vardır, jandarması vardır, ordusu vardır, adalet örgütü vardır" demeyecektir. Elle, taşla, sopa ve silahla; nesi varsa onunla kendi yapıtını koruyacaktır.
Kullanıcı küçük betizi
Türk-Kan
Kuvva-i Milliye
 
İletiler: 6735
Kayıt: Pzt Şub 19, 2007 20:56

İletigönderen Çetin Taş » Cmt Haz 09, 2007 0:53

Türkan,sağol.Şerefsiz,soysuzlara tokat olacak bilgiler gayet güzel toplanmış ve özetlenmiş.
Kemalistim.Vatanımı her şeyden çok seviyorum.
Kullanıcı küçük betizi
Çetin Taş
Üye
Üye
 
İletiler: 2354
Kayıt: Pzt Şub 19, 2007 22:02


Şu dizine dön: Türk Tarihi

Kİmler çevrİmİçİ

Bu dizini gezen kullanıcılar: Hiç kayıtlı kullanıcı yok ve 2 konuk

x