Dış İlişkiler Konseyi (CFR) yayın organı Foreign Policy-National Security internet sitesinde 13 Ekim 2014’de yayımlanan “Obama Yönetimin bir Sır Tutamama Sorunu var” başlıklı yazının Türkiye ile ilgili bölümü...

IŞİD’e karşı kurduğu koalisyonu ilan etme heyecanı içinde, ABD ortaklarını daha hazır olmadan ortaya sürüyor
Gopal Ratnam , John Hudson

Türkiye’ye karşı bir yeni diplomatik parlama bir örnek ise ittifak Washington’un dediği kadar sağlam değil.

Son ağız kavgası büyük bir Amerikan hava üssüne ev sahipliği yapan Türkiye’nin, militan grupları bombalamak için ABD savaş uçaklarının buradan Irak ve Suriye’ye uçmalarına izin verecek mi konusunda idi. ABD yetkilileri Pazar günü Ankara’nın yeşil ışık yaktığını söyledi. Bir gün geçmeden Türk yetkilileri, üslerinin terör guruplarına karşı kullanılmasına izin verdiklerini kesin olarak inkâr ettiler.
…
Daha temelden ve daha rahatsız edici bir şey var; belki de Washington ortaklarını yanlış okuyor ve bu kavgada kararlılıklarını olandan fazla görüyor.

Türkiye anlaşmazlığının temelinde, Irak ve Suriye’ye uçacak koalisyonun saldırı ve istihbarat uçaklarının ülkenin hava üslerini kullanması var. Fakat Ankara, bu IŞİD karşıtı koalisyon ortaya çıktığında, aldığı rolü oynama korkusu duyan ilk başkent değildi.
…
En son olay Rice (Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı), Ankara’nın Suudi Arabistan’la birlikte ılımlı Suriye muhaliflerinin eğitiminde üslerinin kullanılmasına razı olduğunu, “Türkiye içindeki tesislerin, Amerika veya diğer koalisyon üyeleri tarafından Irak ve Suriye içindeki harekâtlarda kullanılmasına izin verdiğini” söylemesinin ardından geldi. Türkiye’nin Güneyinde, Akdeniz’den 50 km içerideki İncirlik Hava Üssü ABD Hava Kuvvetleri’nin 39. Hava Filosunu ve 1500 Amerikan askeri personelini barındırıyor ve NATO’nun güney kanadının korunmasında bir kilit noktası.

Devlet haber ajansı Anadolu Ajansı’na göre, Pazartesi günü Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, üsler hakkında böyle bir anlaşma olduğunu yalanladı. Ajans, ABD’nin Türkiye güneyindeki hava üssü hakkında Çavuşoğlunun, ”İncirlik veya diğer herhangi bir konuda bir karar verilmiş değildir” dediği haberini verdi.

Dış İlişkiler Konseyi Ortadoğu Araştırmaları bölümünden Steven Cook, bana göre Obama, IŞİD karşıtı koalisyonu güçlendirmeye hevesli. Bu, “bir anlaşmamız var denmesi Ankara üzerine ek baskı uygulanmasına sebep olmuş olabilir.”
Cook, ABD İncirlik üssünü IŞİD’e karşı saldırılarda kullanmak için istiyor, öte yandan Türkiye buna izin vermekten kaçınıyor; geçmişte olduğu gibi Washington, istihbarat uçuşları için üssün kullanılmasına Türkiye’nin izin vermesini sağlayabilir, diyor.

Beyaz Saray, Rice’ın sözlerinin Türk Hükümeti’nin anlaşmayı yalanması ile çelişkiye düşmediğinde iddialı. Beyaz Saray Ulusal Güvenlik sözcülerinden Bernadette Meehan, Rice’ın herhangi bir üsten bahsetmediğini veya hangi üslerin kullanılacağını söylemediğini ve bu tür ayrıntıların halen görüşüldüğünü söyledi.

Her ne kadar Rice İncirlik adını kullanmadıysa da diğer ABD yöneticileri üssün kullanılımı kritik diyorlar. Associated Press haber ajansına göre, 10 Ekim Colombia ziyaretinde Savunma Bakanı Chuck Hagel, IŞİD’e karşı saldırılarda kullanmak için ABD’nin İncirlik’i bir üs olarak kullanmak istediğini söyledi. Türkiye’nin, İncirlik’in ABD tarafında kullanılmasına razı olup olmadığı sorulduğunda Hagel, “üssü kullanabilmemiz faydalı olurdu; görüşmelerimizin bir bölümünde bu konu da var” demekle yetindi.

ABD-Türkiye ilişkileri on yıl kadar önce, komşu bir ülkeye saldırıyla ilgili askeri bir harekât yüzünden sıkıntılı bir dönemden geçti. 2003’de Türkiye, ABD önderliğindeki koalisyon güçlerinin Saddam Hüseyin’in Irak’ını işgal için kendi topraklarını kullanmasına izin vermedi.

Cook’a göre, 2003 Irak işgalinde Türk parlamentosunun ABD önderliğindeki koalisyonu desteklemeye ve ABD’nin bölgeye karışmasına karşı oy kullanmasının aksine bu defa Türkiye ABD’nin, amaçlar farklı da olsa, bölgede olmasını istiyor.

Türkiye koalisyonun Suriye Cumhurbaşkanı Esad’ı iktidardan uzaklaştırma üzerine odaklanmasını isterken Başkan Obama IŞİD’ın odak noktası olarak tutulmasını ve Bağdat’ın IŞİD’in eline geçmesinin önlenmesini istiyor.