News of Tartışma

MARX’TA ‘ULUS’ (5)
‘Halkçılık Tipleri’ yazı dizimizin 15nci sayısında, 1° ‘Hareket’ olarak halkçılık, 2° ‘Rejim’ olarak halkçılık, 3° ‘İdeoloji’ olarak halkçılık, 4° ‘Tutum’ olarak halkçılık, 5° ‘Retorik’ olarak halkçılık, 6° ‘Meşruiyet’ olarak halkçılık olmak üzere en az altı tip ‘Halkçılık’tan söz edildiğini yazmıştık.
Bir başka yazımızda ise Marx’ın proleter gruplarını sayarken 17 alt-grubun varlığından söz ettiğini yazmıştık.
Gerçekten ‘betimleme’ düzeyinde, eğer istenirse ciltler dolusu sınıflandırmalar, gruplaştırmalar yapılabilir.
Nitekim Marx için ‘proletarya’nın sosyal olarak bir ‘betimleyici’ ...

MARX’TA ‘ULUS’ (4)
Marx ‘ulusal etni’ (ethno-nationales) gerçekliğini tanımaktaydı. Ancak kimi ‘ulusal etni’ çıkarlarının proletaryanın genel çıkarları söz konusu olduğunda ‘feda’ edilebileceğini de kabul ediyordu.
Nitekim 1848 Devrimi günlerinde, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ile mücadele bağlamında Çek ve Hırvat hareketliliğine, Rus’ların manipüle etmesi dolayısıyla, karşı çıkacaktı.
‘Alman İdeolojisi’nde (1845) olduğu gibi ‘Manifesto’da da (1848) Marx, kendisinden önce ‘keşfedilmiş’ olan sınıf savaşında, proletaryanın motör rolünü ileri sürecekti.
Ancak özellikle de Alman toplumu için, Isabelle Garo’nun dikkat çektiği üzere, ...

1 MAYIS NEDİR NE DEǦİLDİR?
Bir ‘1 Mayıs’ daha gelip geçti.
Bayram mıydı, şenlik mi; ‘işçi bayramı’ mıydı yoksa ‘bahar bayramı’ mı ?
İster istemez, önce Google’a bakılacak ardından çeşitli ülkelerdeki gelişmeler üzerine ‘bilen biri’ne yani ‘danışman’lara sorulacaktı.
Google’da 1 Mayıs’ı kutlayanlar için, “işçi sınıfı”, “sosyalistler”, “komünistler”, “anarşistler” ve “sol gruplar” diye yazıyor.
Buna karşın Türkiye’deki adı “emek ve dayanışma günü” imiş.
Bir de, ‘Fenomen Memduh Bayraktaoğlu’na soralım dedik.
Değil mi ki, Memduh bey Bayraktaroğlu, ...

1 MAYIS ve ÖTESİ
Kimi okurum, ülkede binbir sıkıntı, onbinlerce dert ve yüzbinlerce ‘soytarılık’ varken, kâh ‘Marx’ta Para’ kâh ‘Marx’ta Ulus’ ya da ‘Soyutlama/somutlama’ gibi, pek az kişinin ilgisini çekecek yazılar yazdığımı sanıyor olabilir.
Her ne kadar, yazılarımda, güncele ilişkin kimi ‘ip uçları’ veriyorsam da, kimilerinin gözünden kaçıyor olabilir.
Bugün de 1 Mayıs ve sözde ‘İşçi Bayramı’.
Oysa 1 Mayıs’ın belki de en ‘Ulusal Bayram’ olduğunu ve çoğumuzun ‘İşçi’ ya da ‘emekçi’ derken, aslında ‘Ulus ...

MARX’TA ‘ULUS’ (3)
Aslında Marx’ın bütün çabası, proletarya kavramını, ona ‘politik’ bir işlev yükleyerek, ‘ulusal faktör’ ile ‘sınıf faktörü’nü uzlaştırmaya yöneliktir (1).
Bu da, ‘ulus’un tarihsel maddi bir temeli oluduğunu kabul etmek, ancak tarihsel süreç içinde, üretim biçiminin bir fonksiyonu olarak değişip dönüşebileceği anlamına gelmektedir.
Proles, populace, peuple, nation ve proleterya…
Demek ki, ulus denildiğinde, tarihsel süreç içinde, işte bu sayılan ‘terimler’den herhangi birine denk gelen bir ‘halk’tan söz edildiğinin anlaşılması gerekmektedir.
Rodinson’un da belirttiği ...

MARX’TA ‘ULUS’ (2)
Anımsanacağı üzere, ulus ve yurttaşlık konusu, Avrupa Birliği’ne yeni katılımlar ve bir anlamda ‘somut enternasyonalizm’ bağlamında alevlenmiş ve Türkiye’de de oldukça tartışılmıştı.
Bu somut enternasyonalizm, kapitalizmin uluslararasılaşmasında gelinen aşamayla ilgili olup, ekonomik sistem ya da daha genel olarak ‘üretim biçimi’yle onun sosyal örgütlenmesi olarak ‘halk’, ‘ulus’ ve ‘yurttaş’ tanımında da yeni bir ‘denge’ veya yeni bir ‘regülasyon’ arayışını gerektirmekteydi.
Dikkat edilirse, kapitalizm ve onun yeni biçimlenişlerini, sadece ‘ekonomik sistem’ bağlamında değil ama ...

MARX’TA ‘ULUS’
Mehmet Ali Güller’in, Tele1’de, İlker Başbuğ ile yapacakları ‘analiz/sentez programı’nın ilk konusu ‘yükselen’(!) milliyetçilik olmuş ve konuyla ilgili üç yazı yazmıştım.
Değil mi ki, bu ‘analiz/sentez programı’, milliyetçilik konusunda bir tartışmanın açılması, böylece ‘bilgi’mizin tazelenmesi ve yanlış bilgilerin ayıklanmasına yönelik olacaktı; biz de kendi köşemizden, karınca kararınca katkı yapalım demiştik.
Ne var ki, bu programı İlker Başbuğ’un bir başına götürmesini beklemek, tartışma yerine, konuyu ‘Türk milliyetçiliği’ ve ya da ‘Atatürk Milliyetçiliği’ ile sınırlamak ...

SANDIK ve SİLAH
“Yeni bir ‘Bahar’” başlıklı yazımda, “1848 ‘Halkların Baharı’ günlerinde yapılmış Louis Marie Bosredon’un bir karikatüründe, yurttaşın bir elinde ‘oy pusulası’ diğerinde tüfeğinin olduğunu görüyoruz. İlginç olan, yurttaşın, oy’unu ‘dış güçler’, tüfeğini ise ‘iç düşmanlar’a karşı kullanacağını söylemesidir.” diye yazmıştım.
Oysa ‘Demokrasi oyunu’nda, tüfeğin ‘dış güçler’, oy pusulasının da iç ‘temsilciler’ için kullanılacağı anlatılmaktadır diye eklemiştim.
Gerçekten de, karikatürü çizen sanatçı, ‘Genel oy’ yani bugünkü anlamda tüm yurttaşların birer oy hakkı almasını, uygarlık ...

MİLLİYETÇİLİK ve İLKER BAŞBUǦ (3)
Gördük ki, milliyetçilik konusuna öznel ve nesnel yaklaşım yerine; Ulus’a bir yandan, ‘hukuksal’ olarak evrensel, enternasyonalist yaklaşım; diğer yandan kan, kültür ve ecdat bağlamında ‘organik’ bir yaklaşım söz konusu olabilmektedir.
Millet yerine ‘Ulus’ kavramının kullanılması ise, sıradan bir ‘sözcük’ün değişik bir kullanımından çok, Cumhuriyet anlayışı ile birlikte o eski sözcüğün kavramsal bir nitelik kazanmasındandır.
Kellerman’ın ‘Vive la Nation!’ (Yaşasın Ulus!) diyerek, büyük harfle başlayan ve Fransız halkına bir ‘yücelik’ yükleyen ...

MİLLİYETÇİLİK ve İLKER BAŞBUǦ (2)
Türkiye’de nasıl siyasal partiler konusunda Maurice Duverger, Ekonomi konusunda Paul Samuelson, her iki alanda Raymond Aron ve sosyoloji konusunda Max Weber gibi ‘tek adam’ların görüşleri yerleşmiş ise, ‘Milliyetçilik’ konusunda da Ernest Renan’ın görüşleri temel olarak alınmaktadır.
Her ne kadar günümüzde ‘Anglo-sakson sosyolojisi’nin en sıradan yazarlarına gönderme yapılıyorsa da, okunup yazılanların çoğu incelenen konu ‘üzerine’ olup, ‘hakkında’ derinlemesine bir incelemenin yapıldığını söylemek zordur.
Renan’ın 1882 yılında Sorbonne’da yaptığı konuşma metni otuz ...