Marshall Planı ve NATO İle İşgal Edilen Türkiye -2

Marshall Planı: CHP İktidarı Dönemi

ABD’nin Türkiye’de demokrasiden önce bir ileri karakol istediği başından beri belli olmuştu. Nitekim ABD’nin önemli yazarlarından Walter Lipman, 1 Nisan 1947 tarihli New York Herald Tribune’de bunu açıkça şöyle dile getirmektedir; “Türkiye ve Yunanistan’ı gerçekten yardıma muhtaç oldukları ya da demokrasi modeli teşkil ettikleri için seçmedik. Bu ülkeleri, Sovyetler Birliği’nin kalbine ve Karadeniz’e açılan stratejik kapılar olduğu için seçtik.”

Amerika ile yapılan 1947 Askeri Yardım ve 1948 Ekonomik İşbirliği anlaşmalarında, taraflardan birinin iç mevzuatının milletlerarası bir anlaşmada esas sayılması fikri yer almaktadır. Bu anlaşmalarla, Türkiye; yardımının Amerikan Kanunu’na bunun ileride yapılacak değişikliklerine ve ek kanunlarına göre yapılmasını kabul etmektedir.

1950 seçimlerinden önce CHP iktidarının Başbakanı Şemsettin Günaltay Amerikan Yardımı hakkında radyodan şöyle konuşmaktaydı; “Memlekete ecnebi sermayesi celbine matuf kanunla hariçten gelecek ve yurdun iktisadi kalkınmasında kullanacak sermayelere transfer imkanı verilmiş olduğu gibi, hususi teşebbüs erbabı tarafından hariçten temin olunacak kredilerinde Amerikan Yardım Planı’na alınması sayesinde memleketimiz için dış kredi bakımından geniş ve çok faydalı bir kalkınma yolu açılmış bulunmaktadır. Devlet Planı’nı hazırlamak üzere de Amerika’dan iki mütehassıs yakında memleketimize gelecektir. “

Türkiye’nin Marshall yardımından yararlanması şu gerekçeyle kabul edilmiştir: Savaştan yıkık çıkan Avrupa’nın gıdaya ve hammaddeye ihtiyacı vardır. Türkiye aldığı yardımlarla tarımı geliştirecek ve Avrupa’nın gıda ve hammadde deposu haline gelecektir. Buna karşılık sanayi mamullerini Avrupa’dan alacaktır. Atatürk döneminde amaç, sanayi ülkesi olmak iken Marshall Yardımı ile amaç Avrupa’nın tarım ülkesi olmaktır.

Marshall Planı: DP İktidarı Dönemi

Cumhurbaşkanı Celal Bayar Washington’da düzenlediği 25 Ocak 1954 tarihli basın toplantısında, şunları söyleyebilmiştir. “Türkiye’ye yapılan iktisadi yardım, zaten yükselmekte olan ekonomik bünyeye, kuvvetli bir müzahir olarak gelmiştir. Türk Milleti’nin satın alma kudretinin artması ve hayat standardının yükselmesiyle, memleket mamul maddeler ve istihlak maddeleri için büyük bir pazar haline gelecektir. Yeni kabul edilen bir kanun, yabancı sermayenin Türkiye’ye en müsait şartlar altında akmasını mümkün kılacaktır. Hülasa denebilir ki Türkiye’de sarf edilen her dolar, mümbit bir toprağa ekilmiş refah ve bereket filizleri verecek bir tohum gibidir.”

Washington’da Başbakan Adnan Menderes de, Nixon’a cevaben yaptığı konuşmada şu dili kullanmıştır. “Biz Amerika’nın dünya rehberliğini hakkıyla yapmakta olan bir memleket olarak her adımını hayranlıkla takip etmekteyiz. Türkiye hadiseleri aynı şekilde görmekle kalmamakta, aynı şekilde tedbirleri almaktan da asla çekinmemektedir. İki memleket arasındaki münasebetler öyle bir dereceye gelmiştir ki başka türlü düşünmeye imkân yoktur. Bu derece birbirilerine bağlı iki memleketin kaderi ancak ebediyen dost ve müttefik olmaktır.“

DP iktidarının sosyal adalet ve ilk sermaye birikimlerini gerçekleştirmek için tarım alanında uyguladığı politika traktör sayısının hızla arttırılması, Ziraat Bankası kredilerinin genişletilmesi ve ürün fiyatlarının yükseltilmesi biçiminde olmuştur.

Marshall Yardımı’ndan sağlanan traktörler krediyle çiftçilere dağıtılmıştır. Böylece 1936 yılında 961, 1948 yılında 1750 olan traktör sayısı 1952 yılında 31.415’e yükselmiş 1955 yılında 40 bini aşmıştır. 1936’da 104, 1948’de 994 olan biçer-döver sayısı 1956 yılında 6 bini geçmiştir. Ziraat Bankası kredilerinde büyük artıklar görülmüştür.

---

Kaynakça:
Doğan Avcıoğlu, Türkiye’nin Düzeni, Bilgi y. İst. Cilt 2, Aralık 1969.

Erol BİLBİLİK, 31 Mayıs 2013
Güncel Meydan