1924'te Atatürk ile Birlikte Rize'ye Gelenler

Tarih böyledir. Bir gün bir belge düşer önünüze ve siz daha önce yazdıklarınızı yeniden yazarsınız.

Atatürk Rize’ye geldiğinde yanında kimler vardı hep merak ederdim. Birlikte çekilmiş fotoğraflar olmalıydı. Konuk edildiği Mataracı Mehmet Efendi’nin evinde O’nun sofrasında oturmuş olanlar, O’nunla tanıştırılanlar, orada konuşulanlar hep kafamda soruydu.

Teşkilatı Mahsusa’nın İstanbul’daki önemli kişilerinden biriydi Mataracı Mehmet Efendi. İşgalci İngilizlerin karakollarını basarak oradan silah ve adam kaçıran Karakol Cemiyeti militanlarına ve Kuvayi Milliyecilere bedava ekmek veriyordu, Atatürk’ün Şişli’deki evinin güvenliğiyle ilgileniyordu, bunlar biliniyor. Teşkilatı Mahsusa’nın kasası Laz İsmail ile arkadaştı. Ki, Laz İsmail para kaynaklarını açıklamamak için “banka soydum” diyecek, sırlarıyla ölüme gidecekti.

1950’lerde girdiğimiz Amerikayla işbirliği politikasının sonucu Mataracı Mehmet Bey’in yeğeni tarafından bu evde çekilen fotoğraflar yakıldı. Ancak ziyaret heyetinde yer alanların başka mekânlarda çekilmiş bazı fotoğraflarına rastlanabiliyordu. Örneğin Tuzcuoğulların bahçesinde çimenlerin üzerinde kimisi ayakta kimisi yerde sohbet halinde bir fotoğraf vardı, yıllar önce internetteydi, şimdi yok. O resim hafızamda kaldı, içinde Atatürk yok diye kaydetmemiştim. O zamanlar dedemin de o heyetin içerisinde var olduğunu bilmiyorum.

Atatürk ile birlikte gelen ziyaret heyetinin içerisinde büyük dedemin amcası Mehmet Arif (Finci) Bey’in de yer aldığını, Portakallık Mahallesindeki evimize kuzenlerini ziyarete geldiğini, hatta bahçemizde büyük portakal ağaçlarının altında yemek yediklerini 85 yaşlarında henüz (Mart 2016) kaybettiğimiz Hayrettin Morgül ağabeyimizden dinlemiştim. Onun annesiyle kuzendi, annesinden dinlemişti.

Atatürk’ün bu ziyaretinde çekilmiş daha önce rastlamadığım bir fotoğraf geçtiğimiz hafta önüme düştü. Fotoğrafta yer alan kişilerin arasında Mehmet Arif dedemiz vardı ve adı yazılmamıştı. Ona tarihten silme cezası verilmişti. Hatta adının önüne Ayıcı lakabı takılarak değersizleştirmeye uğratılmıştı. İngilizleri ve Amerikalıları neden bu kadar çok kızdırdığını artık biliyorum, burada onu anlatmayacağım.

Fotoğrafta Rauf Orbay dedemle yan yanalar. Bu fotoğrafı görür görmez dedemin ve Rauf Orbay’ın bilinen fotoğraflarıyla karşılaştırdım, doğruladım, sonra isimleri düzelterek yeniden fotoğrafladım. Aşağıda bu fotoğrafı göreceksiniz.

Ön sırada ayaktakiler, soldan sağa: Rauf (Orbay) Bey, Mehmet Arif (Finci) Bey), Latife Hanım, M.K.Atatürk, Ali Zırh ve Ziya Hurşit.

Eğitimci-Yazar Mahiye MORGÜL, 10 Mayıs 2016
http://www.mahiye.net
mahiye@gmail.com