News of Tartışma

MARX’TA PARA (10)
‘Para-sermaye’nin başlangıçta, metalik para, kredi senedi, değerli kâğıt vb biçiminde olmasının önemi yoktur.
Tek koşul “ sermaye olarak para (argent) biçiminde avans edilmiş olmasıdır” (1).
Bununla birlikte, avans edilecek miktarın “sanayi sermayesinin dolanım sürecine” uygun olması, yani daha önce (Livre premier, chap III) açıklanan, genel yasalar tarafından belirlenen miktara uyması gerekmektedir. Bir başka deyişle, metaların genel dolanım içindeki gelişmelerini izleyebilmelidir.
Eğer M belirli bir miktar olarak varsayılırsa, avans edilecek para miktarı, veri ...

MARX’TA PARA (9)
Para ve semayenin çevrimi
Kapital’in II.cilt birinci bölümünde kapitalin dolanım süreci şöyle formüle edilebilir (1):
I A-M ... P ... M’ -A’ para-sermaye çevrimi
Il P . . . C ... P. üretken sermaye çevrimi
III C t... P(M ') meta-para çevrimi
Burada (P) üretim, (Ct) ise toplam dolanım sürecini göstermektedir.
Birinci çevrim, para-sermaye çevrimi olup, üç çevrimin ortak ‘sermaye devinimi’ni göstermektedir. Yani, “değerin değerlenme”, (A)nın (A’) olma süreci.
Sürecin başında, ‘sermayenin ...

MARX’TA PARA (8)
Para ve Kapitalizm
Marx’ın parasal ekonominin tümü için geçerli bir kuram kurmak istemesi, bu kuramın, öylece, kapitalizmin çözümlemesine yardımcı olacağı ve ardından sadece onu eleştirmek için değil, ama elde edilecek verilerle Kapital’in (yani sermaye’nin) bir bütün olarak ‘ne’ olduğunu ortaya koymak içindir.
Oysa paranın, önceden belirlenmiş olması kapitalist olguların parasal kuramını vermeye yetmemekte, para kuramının tüm etkisi sadece finansman yönüne olmaktadır (1).
Yani, para kuramının kapitalist üretim kuramına eklemlenmesi, kapitalizmin finansman koşullarının ...

MARX’TA PARA (7)
Marx’ın kapitalist ekonomiye içkin ‘birikim kuramı’, sanıldığının aksine, ‘para kuramı’nı yok saymamakta, tersine tüm ekonomik etkilerin, özneler arasındaki ‘parasal ilişkiler’den çıkarıbileceğini ileri sürmektedir.
Öyleyse, bütün bu ekonomik etkilerin, paranın sosyal ve politik etkilerini kapsayıp kapsamadığına yakından bakmak gerekmektedir.
Toplumsal güç olarak Para
Marx, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı’da, paraya sahip olmanın bir ‘güç kaynağı’ ve öncelikle de ‘politik’ bir güç elde etmek olduğunu söylemektedir.
Gerçekten de, tarihsel olarak, mutlak monarşilerin “genel eşdeğer gücü ...

MARX’TA PARA (6)
Görülüyor ki, çok uzun çözümlemeler yapmak çoğu kez belirgin açıklamalar yapmaya yetmemektedir.
Örneğin, para bir kez üretildikten sonra, diğer metalar gibi, artık kendine özgü bir dolanım sürecine girmektedir.
Ricardo’nun birikim sürecini savsaklaması örneğinde olduğu gibi, ekonominin ‘kan’ı (flux social) geçici olarak bir yerlerde kesilebilmekte ve sonradan yeniden akmaya başlamaktadır.
Ancak, Malthus’tan sonra ilk kez Marx’ın paranın birikim ve tasarrufu arasındaki ilişkiyi derinlemesine ele aldığı söylenebilir.
Bununla birlikte, artık kabul edilmelidir ki, para ...

MARX’TA PARA (5)
Birikim aracı (Thésaurisation) olarak Para
Marx’ın da Malthus’tan sonra birikim (thrésor) ve tasarruf (économie) arasında bir ayırım yaptıginı söyleyerek başlayalım. Zaman zaman Türkçe ‘birikim’ mi yoksa ‘tutum’ mu denilmesinin karışıklığa yol açmaması için de, sermaye birikiminden ayrı olan birikim için Fransızca (thésaurisation) sözcüğünü de kullanacağız.
Birikim aracı olarak para, “değer ölçüsü ve saymaca işlevlerinden ayrık olarak” tutulmaktadır diyor Marx (1). Öyle ki, gerçekten (proprement dite) ‘para’ ve ‘para kuramı’nın temel taşıdır da ...

MARX’TA PARA (4)
Demek ki, dolanımdaki para benzerleri (avatars), genel eşdeğer olarak altının değerini ve değer ölçüsü olmak niteliğini sorun etmeyecek, sadece ‘dolanım aracı’ olmak konusunda etkin olacaklardır.
Madeni ya da saymaca olsun, altın, dolanımda yavaş yavaş kendi metalik özünün gölgesi durumuna dönüşecektir.
İşte bu metalik olmaktan uzaklaşmak, altının ‘parasal fiyatı’ ile ‘meta fiyatı’ olmak arasında bir fark yaratmakta, ama halkın gözünde hep aynı şeymiş gibi kalmaktadır.
Dolayısıyla malların gerçek değerinin karşılığı olmadan fiyatları göstermiş ...

MARX’TA PARA (3)
Paranın bütüncül kuramı
Paranın ‘genel kuramı’na giderken, öncelikle paranın özgül formunu bütüncül bir biçimde belirlemek gerekiyor.
Bunun için Marx ardarda gelen şu üç ana başlığı ele alıyor.
1°- ‘Değer ölçüsü’ olarak para: Paranın ‘değer ölçüsü’ ve ‘değişim aracı’ olma özellikleri, ‘form para’ ya da ‘genel eşdeğer’den bağımsız olarak herhangi bir anlam ifade etmezler. Çünkü genel eşdeğer biçiminin elle tutulur biçimi olarak kendilerini sunmazlar. Asıl ilke, demek ki üçünün oluşturduğu zircirlemede ‘form para’nın ...

MARX’TA PARA (2)
Her araştırma alanında olduğu gibi, ‘araştırma nesnesi’ iyi belirlenmedikçe, araştırma konusu da iyi anlaşılamayacaktır.
Nitekim, marksist olanların bile, böylesi bir yanılgıyla yanlış sonuçlara ulaştıkları söylenebilir.
Üretimin kapitalist ilişkisinden ayrı bir ‘parasal ilişki’yi kabul etmek, örneğin ‘para’ ile ‘kredi’ arasındaki ilişkiyi doğru kavrayamamak sonucunu verebilir.
Nitekim Marx’ta, kapitalist üretim biçimi içinde işleyen ‘paranın genel dolanım yasaları’ndan farklı olarak bir özgül parasal dolanım yani ‘kredi’nin dolanımı sözkonusudur.
Öyle ki, ‘emperyalizm kuramı’nın öncüsü sayılan Hilferding’in ...

MARX’TA PARA
Marx kapitalist üretim incelemesine, belirli toplumsal ilişkileri bağrında taşıyan meta üretimi, onların değişim ve dolanımı çözümlemesiyle başlıyor.
Para, ilk bakışta kapitalist belirlenmenin dışında tutuluyormuş gibi görünmektedir.
Oysa klasik ekonomistler ve özellikle Ricardo çözümlemesine, mal üretiminin toplumsal koşullarından hareketle, belli bir ölçü (étalon) malla başlıyordu.
Tam da bu nedenle, Schumpeter, Marx’ın para kuramının Ricardo’nun gerisinde kalacağını söyleyecektir (*).
Kaldı ki, kimi marksistler bile, Marx’ta paranın ‘bilimsel’ bir tanımından çok, onun toplumsal ilişkiler ile özel ...