Rusya'nın Navalni'si

Bugüne Vahhabi/Selefi mutlak monarşi Suudi Arabistan karşısında aniden ‘mağdur’ olan ‘modern’ mutlak monarşi Katar’ı yazacaktım. Ancak fikir değiştirdim. Rusya Federasyonu’nda (RF) talihin cilvesi Sovyet sosyalizminden kopuşun kutlandığı 12 Mayıs Rusya Günü vesilesiyle ‘sahaya inen’ muhalifler pek revaçta. Ne ki, olup biteni anlamak kolay değil. Hele de RF’yi Rus muhalefetinin yıldızı Aleksey Navalni’yi parlatmak arzusuyla Batı medyasından izlemenin popüler olduğu bir memlekette…

Son fırtına tıpkı mart ayındaki gibi yine Navalny’nin gösterileriyle koptu. Gençlik kitlesinde tanınırlığı yüzde 45 civarında görünen modern orta sınıfın temsilcisi Navalni, Rusya Günü’nde ülke için hakikaten büyük bir mesele olan ‘yolsuzluk’ gündemiyle destekçilerini sokağa davet etti. Hareketi için momentum yaratmaya çalıştığı aşikâr. Zira gelecek yılki başkanlık seçimlerinde bağımsız Levada merkezi’ne göre oy oranı yüzde 1-2 civarında. Yüzde 5’te görünen KP lideri Zuganov ile yüzde 4’teki Jirinovski gibi ‘dinozorların’ bile altında. Velhasıl Moskova’daki Sakharova Meydanı için yaptığı başvurusuna onay aldı. Bölgesel takipçileri de Vladivostok’tan Kaliningrad’a gösteriler organize etti. Hemen hepsi barışçı geçti. Üçüncü büyük kent Novosibirsk’teki 2 bin civarında katılımcı oldu. Habarovsk’ta 300 kişi vardı ve Lenin Stadyumu’ndaki festivale katkı yaptığı anlaşılıyor.

Ancak Moskova’da işler karıştı. Zira Navalni, pazar akşamı beklenmedik bir hamle ile kiralanan ekipmanlarla ilgili zorlukları gerekçe göstererek Sakharova’daki gösteriyi iptal edip Tverskaya’yı yeni alan ilan etti. Yani kentin ana caddesini. Sorun şu ki o bölgede çok önceden organize edilmiş ‘Vremena i Epokhi’ isimli savaşların yeniden canlandırıldığı festival vardı.

Navalni’nin gerekçesi pek tuhaftı. Zaten pazartesi Sakharova’ya ses sistemleri tesis edilince hikâye daha tuhaflaştı. Kimileri Navalni’nin kararını festival kitlesinden faydalanmaya yordu. Savcılık ikazda bulundu. Neticede Navalni gösteriye erişemeden yerel mahkeme kararıyla yasadışı gösteri düzenlemek ve kamu düzenini bozmak ithamıyla tutuklanıp 30 gün hapse çarptırıldı (mart ayında 15 gün ceza almıştı). Bir şey kaçırmadı. İzinsiz gösteriye 4 bin 500- 5 bin kişi katıldı. Bize aşina kafa göz yarma manzaralarının yaşanmadığı 679 civarında insan gözaltına alındı. Yerel medyaya göre St. Petersburg’la birlikte 1200 gözaltı olurken, hemen hepsi kısa sürede bırakıldı.

Bu arada Amerika’da 1000 kişi gösteri yaptığında ne kadar yer verdiği tartışalacak CNN, izleyicilerine festivale iştirak eden 250 bin ziyaretçiyi (RF çapında 2.5 milyon) Navalny’nin potansiyel destekçileri olarak sundu. Askeri canlandırma törenleri için yerleştirilen kum torbalarının protestocuları engellemek için kurulduğunu yazan Batılı editörler tweet’lerini sildiler. Zaten Navalni’nin misal Müslüman göçmenleri ‘hamamböcekleri’ diye nitelediğini, ‘Ruslar için Rusya’ söylemlerini de yazmıyorlar.

Sovyetler Birliği’nin gömülmesi ve yerini alan RF’yi Batılı liberal demokratik perspektiften eleştirmek çok popüler, farkındayım. Şahsen hâlâ Sovyetler’in arkasından ‘ah ettiğim’ için, bu mirasın tuhaf ve farklı biçimler altında yaşatıldığı RF’deki devlet kapitalizmine bu perspektifle yaklaşmıyorum. Lakin şu iklimde soldan Rusya eleştirisi yapmak ne denli zor. RF, Sovyetler çökmüş olsa da burunun dibinde hâlâ NATO’nun durduğu 146 milyonluk, federal yönetimlerin bulunduğu devasa bir ülke. (10 Mart tarihli ‘Rusya ve değerler meselesi’ başlıklı yazımda olgusal argümanlar ortaya koymuştum. (http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/695236/Rusya_ve_degerler_meselesi.html)

Orada yaşayanlar ve benim gibi ziyaret fırsatı olanlar, elbette perspektifleri uyarınca toplumsal mücadelelere dair daha adil gözlemler aktarabilirler. Kanımca Batı medyasından anlamak pek mümkün değil. Herkesin özgürce yürüyebilmesini dilerken, RF’deki 5 bin kişilik gösterinin niçin Paris’teki çok daha kalabalık gösteri ile aynı perspektifle verilmediğini ise sorgulamakla işe başlayabiliriz.

Ceyda KARAN, 14 Haziran 2017