News of Tartışma

ŞU PARA DEDİKLERİ (9)
İşte kafa ve kol emeğinin ayrılması gibi, ilk temel bölünme ortaya çıkmış olacaktır. Ki, Sohn-Rethel’in başyapıtının da başlığını oluşturacaktır: Travail intellectuel et travail manuel -Geistige and körperliche Arbeit, 1970
Ancak henüz ‘değişim’in ortaya çıkması için bir neden yoktur. Kölelik, kabilecilik ya da savaş, toplumların yaşamlarını sürdürmelerine yetmektedir.
Ne zaman ki, Millattan Önce IIIncü ve IInci yüzyıllara gelinir ve ‘ticaret’ bir gereksinme olur, ‘değişim’ ve dolayısıyla ‘soyutlama’ da bir gereklilik/zorunluluk olur.
İki ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (8)
Sohn-Rethel, işe ‘değişimde soyutlama’yla başlayacaktır: iki malın değişimi için bir üçüncü malla karşılaştırılması gerekmektedir. Böylece bu üç malın bir ortak özü (subtance) olmalıdır, ki o da ancak malların somut niteliklerinden ve olası somut kullanımlarından hareketle soyutlama yapılarak bulunabilecektir.
Marx’a göre, iki malın değişimindeki bu ‘üçüncü öge’, içeriğine bakılmaksızın, emek tarafından oluşturulmaktadır: sözkonusu malların üretimi için gerekli basit zaman olarak emek. Ki Marx bunu ‘soyut emek’ diye tanımlamaktadır.
İşte Sohn-Rethel bu noktada ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (7)
Spinoza için “gerçek düşünce kendi nesnelerinden ayrı şeylerdir. Örneğin, çember bir şeydir, çember düşüncesi ayrı bir şey. Çünkü çember düşüncesi, bir merkezi ve çevresi olan bir şey değildir. Vücud düşüncesinin de vücudu yoktur”.
Burada ‘somut nesne’ ile ‘tanıma nesnesi’nin ayrıldığını görüyoruz.
Oysa Marx, “bütünsellik, kavramanın ve düşüncenin bir ürünüdür ama, somutun somut bütünselliği olduğu ölçüde doğrudur” diyecektir.
Yani, “düşünülmüş bütünsellik olarak somut bütünsellik, somutun mantıksal (mentale) tezahürü olarak, gerçekte düşüncenin, (yani) ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (6)
Marksizmi içeriden eleştirerek aşmaya çalışan İtalyan marksistleri (operaïstes ve post-opéraïstes), meta dönemi, içinde ‘teolojik incelikler’ barındırdığı için bir türlü anlaşılmaz ve karşısında elleri havaya kaldırmaktan başka çare kalmamıştır diyen kaz kafalı entellektüellerin uğraşı alanı olarak kalmıştır demektediler.
Onlara göre, artık Voltaire ve La Metrie’lerin ‘pür aklın eleştirisi’nin kavramlarını a priori olarak koyarak ne ‘yaşam’ ve ne de ‘tarih’ incelenebilir. Şimdi daha çok ‘somut’ zamanıdır.
Bu ‘somut’a, sonradan dönmek üzere, bir mim ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (5)
Güncel yaşamımızda, her önüne gelenin ‘düşünce özgürlüğü’nden yana olduğuna ilişkin sözler duyarız.
İddia edelim, bu tür konuşmalar yapanların, hatta bilmem nereden doktoralı olsalar bile, ‘düşünce’ üzerine düşünmüş olabileceklerini kabul etmek zordur.
Düşünce üzerine düşünmek demek, ‘soyutlama gücü’nü kullanabilmek demektir.
Ne var ki, soyutlamanın ‘iyi kullanım’ı (bon usage) olduğu gibi ‘kötü kullanımı’ da (mauvais usage) olabilir.
Alberto Toscano’, “bugün bile davranışlarımızı soyutlamalar yönetiyor” (*) derken; Marx, Grundrisse’de, « En genel soyutlamalar, ancak, ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (4)
Şimdi yavaş yavaş bir ‘bilimsel yöntem’in kuruluşuna yönelebiliriz.
Marx, « Ekonomik biçimlerin çözümlemesi ne mikroskop ve ne de kimyadaki reaksiyonların yardımıyla değil, ama sadece soyutlama gücü aracılığıyla yapılabilir » diyordu.
Nitekim, Suzanne de Brunhoff da Marx’ın para kuramına ikili bir ‘soyutlama’ ile başladığını söylüyordu.
Ancak ‘soyutlama’ bir şey gibi değil ama, bir araç olarak, ekonomik ve toplumsal formasyonun yeniden üretiminin tarihsel devinimi içinde bir ‘ilişki’ gibi düşünülmektedir.
Bu ‘ilişki’nin ‘kurumsallık’ anlamına ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (3)
Dikkat edilirse, sonuçta ‘para’yı, ‘ölçü’ ve aracı’ olmaktan ‘güven’, ‘kesinlik’ ve giderek ‘iman’a dayandıran paracı ekonomistler de, bir anlamda ‘imajinasyon’ yapmaktadırlar.
Ki, gerçekten hemen hemen tüm bilimsel çabaların temelinde ‘soyutlama’ vardır.
Ancak bunun bir ‘bilimsel soyutlama’ olup olmayacağını ileride göreceğiz.
Öncelikle ‘para’nın ‘değer ölçüsü’ ve ‘değişim aracı’ olmasının yanısıra ‘özgül bir talep’ konusu olmasının nedenleri araştırılırken, kendisinden seksen yıl önce Marx tarafından yapılan soyutlamaya benzer biçimde, Keynes de, genel kuramına, “altın, ...

ŞU PARA DEDİKLERİ (2)
Kapitalist ya da olmayan bir ‘ekonomi’nin ‘para kuramı’nı yapmak başka, tamamen ‘para’ya dayalı bir ekonomideki (économie monétaire) parayı ele almak başkadır demiştik.
O nedenle birinciler Simiand’dan Keynes’e, Friedman’dan Aglietta-Orléan’a değin, neredeyse tüm ‘paracı ekonomist’lerin öylesine sofistike, öylesine karmaşık model ve kuramları vardır ki, mesleği ekonomi olanlar bile net bir kanıya varmakta güçlük çekebilirler.
Bu köşenin okurları nasıl anyalabilsinler, değil mi ama?
Oysa, bizce ‘bilim’in en belirgin özelliği konuyu ‘en yalın biçimiyle’ ...

ŞU PARA DEDİKLERİ
Konuyla ilgili olarak birkaç dikkat çekici yazının ardından, artık ‘para’ konusuna girebiliriz.
Neden para ve ne işimize yarayacak diye sorulabilir.
Denildiği üzere, eğer son söylenecek olanı başlangıçta söyleyecek olursak, en genel haliyle içinde yaşadığımız ‘ekonomik sistemi’, iktidarların ‘ekonomi politikaları’nı, gelişmiş ülkelerin ülkemiz üzerindeki ‘baskı politikaları’nı ve Robert Boyer’in deyimiyle “bir çırpıda dünyayı anlamamıza yarayan bir araç’ olduğu için...
Kuşkusuz ne paranın ‘tarihi’ ve ne de en sofistike ‘para politikaları’nı özetleyecek değiliz.
Ki ...

FETİŞİZMİN FES’İ
Bugün 30 Ağustos Zafer Bayramı. Türkiye’de ‘Ordu’su dahil ‘Devlet’ ve onu ele geçirmiş olan ‘Siyaset’, kendilerini temsil eden ‘Fes’lerini havaya atarak sözde kutlamalar yapmaktadırlar. Oysa bu ‘Fes’in başına geçirildiği gövde yani ‘Halk’, gerçek bir ‘fetiş’ olan bu ‘Fes’in fetişizminden kurtulmadıkça bu kutlamaların ‘zaferin anlam’ıyla zerre ilişkisi yoktur.
***
İşte bu yazıda fetişizmin ‘Fes’inde sözedeceğiz.
Ya da Marx’ın kendi deyimiyle en önemli iki ‘buluş’u olan a- emeğin ‘kullanım değeri’ ve ‘değişim değeri’ olarak çifte ...