News of Tartışma

TOPLAMA EKONOMİST ‘BAYRAKTAROǦLU’
Benim sayın Memduh Bayraktaroğlu ile neden bu kadar ilgilendiğime kızanlar da var?
Kuru-sıkı atan bir gazeteci olsa ilgilenmezdim.
Ancak bu ‘fenomen’, sözde ‘iktisatçı’, ‘siyasî danışman’, yerine göre ‘siyaset bilimci’, yerine göre ‘kâhin’ olan bu ‘çok bilmiş’ beyefendinin sözlerine inananlar olabilir.
Nitekim, geçenlerde Selçuk Geçer’in bile ‘Ağabey senin bu anlattıkların gerçek bir iktisat dersi niteliğinde’ dediğini gördüm.
O da çıktığı kanallarda, ‘ben zaten iktisatçıyım’ ve ‘hükûmetlere akıl veriyorum, ama anlamıyorlar’ demeye getirdi.
İktisat ...

PARTİ ‘ÜZERİNE’ (4)
Parti ‘üzerine’ yazarken, kuşkusuz ‘siyasal parti’lerden söz ediyoruz.
Ancak ve ne var ki, okuyucuyu bizim ‘politika’ (le politique) ile siyaset (la politique) arasında önemli bir ayırım olduğuna dikkat çektiğimizi anımsayacaktır.
O zaman, bu ‘politika’nın (le politique) ne demek olduğunu biraz daha açmamız gerekecek.
Marx, ‘politik sorun politikanın yerini tutmaz’ (la question politique ne pouvait être politique) diyordu.
Çünkü, ‘üretim tarzı’ kavramına içkin olan ‘sınıf savaşı’nın sadece ‘ekonomik’ ve ‘sosyal’ boyutları yoktur, ama ...

PARTİ ‘ÜZERİNE’ (3)
Parti ‘üzerine’ yazarken, Hikmet Gökalp’in “Parti nedir, at değil deve değil” dediği tümceyi aradım ama bulamadım.
Onun ‘Devlet-Ulus’ başlıklı çeşitli makalelerini içeren kitabına baktım, yine göremedim.
Ama, onun bizim için ‘derin konu’ dediğimiz konulara, ‘at değil deve değil’ diyerek nasıl açıklık getirdiğini bilenlerdenim.
Yeri gelmişken söyleyeyim, Türkiye’nin Cumhuriyet tarihinde yetiştirdiği ‘en büyük bilim adamı’ listesinin, kendi payıma, en başına Hikmet Gökalp’ı koyabilirim.
‘İşçi Partili’ idi.
Hasbelkader ben de aynı dönemde ‘İşçi Partili’ ...

PARTİ ‘ÜZERİNE’ (2)
Siyasal partilerin oluşumu, Batı’da, önce buluşulup tartışılan ‘kulüp’ler biçiminde olmuştur.
Şu farkla ki, İngiltere’de bu ‘aristokratlar’ın kulüpleri olurken, Fransa’da burjuva aydınları ile yoksul halk kesimlerinin buluştukları ‘kahvehane’ler olmaktadır.
Bugün bile korunan Saint-Michel, Saint-Germain ve Mouftard’daki Kafe’ler dünyaca ünlü aydınların uğrak yeri olup, sıradan her yurttaşın girebileceği mekanlardır.
Ki Sorbonne üniversitesinin çevresinde yer almaktadırlar.
Ancak burada ‘politika’ ile ‘siyaset’ arasındaki ayırıma geri dönerek, insanlığın başlangıcından buyana var olup olmadıkları sorusu sorulabilir.
Daha önce ...

PARTİ ‘ÜZERİNE’
Tarafgirlik üzerine yazı dizimizde, Simon Weil’in ‘siyasal partilerin kökü kazınmalıdır’ tezine gönderme yapmıştık.
Hem amansız bir ‘tarafgir’ olacaksınız ama aynı zamanda ‘parti’lerin kökü kazınmalıdır diyeceksiniz.
Bir çelişki ya da doğrudan bir ‘paradox’ mu söz konusudur?
Şimdi önce, pek iyi anlaşılmadığını düşündüğümüz, felsefedeki ‘kendinde’ (en soi) ve ‘kendi için’ (pour soi) ayırımına değinmemiz gerekmektedir.
Buradaki ‘kendi için’ olmak, bencillik ya da keseri hep kendisi için kullanmak ...

TARAFGİRLİK (4)
Simon Weil ve Raymond Aron’un hocası olan Alain, yaşamın boyunca «(değer) yargısı üzerinde düşündüğüm kadar başka şey düşünmedim» diyecektir.
Çünkü, düşünmek, ‘tartmak’ kadar tartılan şeyin toplum nezdinde de bir ‘ağırlığı olmasını’ sağlayabilmek demektir.
Yani filozof, bilim adamı ya da aydının bir köşede düşünüyor olmasının ne önemi olabilir?
Önemli olan onu toplumun genelinin beğenisine sunmak değil, ama ‘en beğenilir’ olduğunu kanıtlamak demektir.
J.P. Sartre, bu yeni ‘sofist’ yaklaşımı, ‘algı yaratmak’tan başka bir şey olmayan ...

TARAFGİRLİK (3)
Simon Weil’in belirleyici özelliği, kendi ‘tarafgirlik’i konusunda ‘ödünsüz’ olması yani denilebilirse ‘radikal’ olmasıdır.
Düşünsel kaynakları ise, Descartes’ten Kant ve Husserl gibi kendi çağdaşı olan akımlara değin Batı felsefesi ve Bagavad-Gîta gibi Hint kaynakları, Eski Yunan’dan Platon ve Mısır ve Çin kaynaklarına değin Doğu felsefesidir.
Rosa Luxemburg hayranı olan Simon Weil’i, Türkçe’ye çeviren Doğu-Batıcılar, Albert Camus’nün Weil için söylediği “günümüzün en büyük filozofu” sözünü “zamanımızın en büyük ruhu” olarak çevirmişler.
Bir kez daha ‘çeviri’nin ...

TARAFGİRLİK (2)
Tarafgirlik konusunda eğer bir örnek alınacaksa Simon Weil en somut örnektir demiştik.
Ancak Simon Weil’in Türkiye’de pek tanınmadığını da eklemiştik.
Oysa baktım, Felsefe Dersleri, Kişi ve Kutsal, Tanrı Sevgisinin Örtük Biçimleri, Zorunluluk ve İtaat, Allah Aşkı Üzerine, Yerçekimi ve İnayet, Baskı ve Özgürlük, Düşünce Seti, Yerçekimi ve Tanrının Lütfu gibi ‘parça’larının Türkçe’ye çevrildiğini gördüm.
Yani tam da Simon Weil’in ‘anlaşılmaması’ için yapılan çeviriler bunlar.
Simon Weil’i bir mistik ‘İmam’ yapma çabaları da denilebilir. ...

TARAFGİRLİK
Bilim ‘Üzerine’ dizimizde tarihsel materyalizmin bir ‘taraflı bilim’ (science engagé) ve aynı anlama gelmek üzere ‘tarafgir bilimadamları’nca yapıldığına işaret etmiştik.
Söylemeye gerek yok ki, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de, köy kahvehanesinden dünya genelinde isim yapmış üniversitelerimize kadar, çoğu insan bu teze hemen karşı çıkacaklardır.
Peki ama bu karşı çıkanların ‘tarafsız’ olduğu söylenebilir mi?
Sanılabileceğinin aksine bu bir ‘tartışma’ konusu değil ama ‘felsefe’nin ta kendisi olmaktadır.
‘Felsefe’nin kendisi olması demek, ‘bilim’in abc’si olmak demek, ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (20)
Marksizmin ayrıntısına girmeden önce, bir parantez açmak gerekebilir:
Mal’ı mal gibi değil ama üretim sürecini sürükleyen trenin ‘çekicisi’ (marchandise) ya da taşıyıcısı olduğu konusuna bakmayarak, örneğin Türkiye’deki ekonomik gelişmeleri yorumlamaya kalkmanın bir başka ‘mal’lık olduğuna değinelim.
Türkçemizdeki ‘Trene bakar gibi bakmak’ deyimi buradan mı türetilmiştir bilmiyorum, ama eğer öyleyse ‘cuk oturmuş’tur diyebirilim.
Türkiye’deki ‘mal ekonomistler’, sabah akşam yazılı ve görsel basında, sözde üniversitelerde okutulan ‘ekonomi kuram’ına göre yorum yapmakta, ‘üretim ekonomisi’ -müretim ...