News of Tartışma

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (16)
Kant’la birlikte ‘Batı Felsefesi’nde bir ‘kopuş’ yaşandığını söylemiştik.
Öyle ki, ‘Alman idealizmi’ ve hatta, İngiliz ve Fransız ‘aydınlanması’na karşı bir ‘Alman aydınlanması’ döneminin açıldığı bile söylenebilir.
Ancak ve ne var ki, bu ‘aydınlama’ya ‘pozitivizm’in şu ya da bu biçimde eklemlenmesi-entegre edilmesi-içerilmesi sonunda, bugün çok ‘yeni’, ‘post’ ya ‘neo’ denilen tüm akımların doğduğunu görüyoruz.
Kant için, düşünce kategorileri denilen zaman, mekân, zorunluluk, raslantısallık (contingence), nedensellik, varlık ve yokluk gibi tüm ‘mantıksal’ kategoriler bizim ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (15)
Bilimsel yaklaşımda ‘objektiflik’ yani ‘nesnellik’ denilince, kuşkusuz Auguste Compte’la başlayan ‘pozitivizm’ ilk akla gelenler arasında yer almaktadır.
Kant’tan sonra genel düşünce dünyasına bakıldığında ise Hegel’le başlayan bir ‘Alman İdealizmi’ ile Marx’la başlayan ‘Tarihsel Materyalizm’ ya da ‘Diyalektik Materyalizm’ olmak üzere iki ana akımın doğduğunu görüyoruz.
O arada Nietche ve Shpoenhauer gibi görece bağımsız düşünürler de yok değil.
Bununla birlikte Kantçılık’a ‘pozitivizm’in çeşitli biçimlerde ‘integre’ edildiklerini de görüyoruz ki tam da buradan post-Kantien, ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (14)
Kant’la birlikte Batı felsefesinde bir ‘kopuş’ yaşanacaktır.
Özde Kant, metafizik felsefenin yanılgı ve dogmatizmini aşmak için bir ‘eleştirel’ (Criqtique) yaklaşım getirecektir: Critique de la Raison Pure
Dahası, metafizik ve psikolojiden bağımsız bir ‘disiplin’den bile söz edilebilir, ki bu bilme kuramı, ‘etik’, ‘estetik’ ve ‘politik’ alanlarının tümünü kapsamaktadır.
Ve o gün bugündür bir ‘eleştirellik‘(criticisme) yaşamın her alanına yerleşmiş bulunmaktadır.
Daha o günlerde Marx, ‘Kutsal Aile’ başlıklı çalışmasının alt-başlığını ‘Critique de la critique’ koyarak, ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (13)
Diyorduk ki, ‘bilim adamı’ denilen insanın ‘felsefesi’, onun hem ‘dünya görüşü’ ve ‘bakış açısı’ ve hem de ‘ideoloji’si olup, uyguladığı ‘bilimsel yöntem’ de özünde onun ‘ideolojik’ bir yöntemi olmaktadır.
Kuşku yok ki, sözde ‘üniversite’lerimizin değeri kendinden menkul ‘hoca’ları buna hemen karşı çıkacak, ‘efendim biz ilk ağızda ‘objektif’ olmayı öğretiriz’ diyeceklerdir.
Tez-antitez ve ‘sentez’ yaparız diyeceklerdir.
‘Rasyonel’liklerini göklere çıkarabileceklerdir.
Gelin o zaman bu ‘rasyonellik’in tarihine bir bakalım.
Descartes’la başlayan ve Spinoza, Leibniz üzerinden ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (12)
‘Bilim’, ‘Felsefe’, ‘Yöntem’ gibi koca koca lafları etmek kimi okuyucunun dikkatini çekmediği gibi kimileri de hemen Sokrat, Platon, Kant, Hegel, Marx gibi büyük filozofların insan, ahlâk, etik-metik gibi, kesinlikle anlayamayacakları alanlar için ya Google ya da Youtube’de, kerameti kendinden menkul ‘kanaat önderleri’nin ilgili konulardaki yorumlarına bakıyorlar.
Kuşkusuz bu son ‘sosyetal medya’ yayınları içinde, gerçekten yararlı olanları da var.
Ancak Leibniz’de ‘Din’, Spinoza’da ‘Etik’, Kant’ta ‘Subjectivite’, Hegel’de ‘Diyalektik’ ya da Marx’ta ‘Tarihsel Materyalizm’ ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (11)
Tarihsel maddecilik ve diyalektik maddecilik denildiğinde kimi kesimlerin buz kesip, dudak bükeceklerinden emin olarak açıklamalarımızı sürdüreceğiz.
Ta ki, gerçekten bizim bilmediğimiz yerleri de varmış diyecekleri yere kadar.
Örnek olsun, komünist düzende ne ‘piyasa ekonomisi’ olur ne de ‘özel mülkiyet’ diyen ve bunu bir ‘bilgi’ sanan aklıevvel ile bu aklıevvele böyle olduğunu anlatan ‘bilim adamı-aklıevvel’ler, yanılmamaktadırlar.
Doğrudan yalan söylemektedirler.
Daha kibarca söylenecek olursa, en azından bilmemektedirler ve üstelik bilmediklerinin bile ayırdında değildirler.
‘Piyasa’ ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (10)
Onuncu sayıya geldiğimizde, biraz da ‘bilim’in kendisine dönmemeli miyiz?
Yani ‘üzerine’ konuşmak yerine, biraz da ‘altına’ bakmamız gerekmeyecek midir?
Pozitivizmin yaptığı gibi sadece ‘görüngü’yle (phénomène) mi yetineceğiz?
Yani ‘matematik’ benzeri ‘kesinlik’lerle ulaşamayacağımız tonlarca ‘konu’ ve ‘alan’ yok mudur?
Ne yazık ki, bugün üniversitelerde yapıldığı sanılan ‘bilim’ böyle olmanın ötesine geçmemektedir.
Esprit ya da ‘mana’ya ilişkin olanlar ‘ilimciler’e bırakılmış, onlar da Orta-Çağ karanlıklarında, filin hortumunu tutarak işte ‘kuyruk’ burasıdır demektedirler.
İşte bir şey ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (9)
Bilim ‘üzerine’ söz ederken, dokuzuncu sayıda henüz bir ‘bilim tanımı’ vermediğimiz düşünülebilir.
Her bilimin ‘kendine özgü’ bir ‘alanı’ (domaine) ya da ‘nesne’si (objet) olduğu ve kendine özgü terim, deyim ve kavramaları olduğu ve belki de en önemlisi, kendine özgü bir ‘yöntem’i olduğu konusunda herhangi bir ‘fildişi kulesi’nde istemediğiniz kadar bol lâf bulunabilir.
Eğer 90 milyonluk bir ülkede, yaşlı ve çocuklar hariç 57 milyon insan ‘instagram’ ya da ‘sosyal medya’ denilen ‘sosyetal medya’yı ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (8)
‘Bilim’ ve ‘bilinç’ sözcüklerinin Türkçe’de olduğu gibi diğer dillerde aynı kökten geldiğini görüyoruz: Bilmek. [Science/savoir)
‘İnsan’ın kendi bilincine varmasına (otonomi kazanmasına) ise ‘orijinel insan’ demiştik, ki bu özünde bir ‘üretim süreci’ne karşılık gelmektedir.
‘Doğal’ (naturel) insan ise ‘tüketim süreci’ne karşılık gelmektedir.
İşte tarih boyunca, daha doğrusu Homo Eractus’la birlikte bu ikili düzen (dichotomie) süregelmiştir denilebilir.
Ancak bütün süreçlerde olduğu gibi, insanlık süreci de eşzamanlı (synchronique) ve artzamanlı (diachronique) bir biçimde işlemektedir.
Ki ...

BİLİM ‘ÜZERİNE’ (7)
Diğerlerinde olduğu gibi, bu yazı dizimizde de geçen her sözcük ya da terimin genel okuyucu kitlesinde, kendi kodlanış biçim ve düzeyine göre bir ‘anlam’ı olabilecektir.
Örneğin ‘ahlâk’ denildiğinde, saymaya bile gerek yok, onlarca tanım (daha doğrusu betimleme) yapılabilir.
Yabancı dillerden geçen ‘moral’ sözcüğüne bakalım.
Kuşkusuz anglo-sakson geleneğine uygun ‘morel’ diye de dillendirilen bu sözcüğü, en azından ‘bugün moralim bozuk’ ya da ‘güne iyi bir moralle başlıyoruz’ türü tümcelerde kullanmak pek dikkatimizi çekmeyebilir. ...