News of Tartışma

SONER POLAT’IN ARDINDAN
Amiral Soner Polat’ın ölümü, çoğu kişi gibi beni de derinden üzdü.
Gerçekten kibar ve canayakın bir kişiliği vardı.
Mesleğinde derin bilgisi olduğu da kesin.
Düşünen ve araştıran bir asker idi.
Ben bilirim havasında değil, tersine sürekli öğrenme arayışında olduğunun yakın tanığıyım.
Almanya’da bir toplantı sonunda ; -paşam güzel şeyler söylediniz ama umarım eleştiriye de açıksınızdır, demiştim.
-Pek tabii demişti, buyurun.
Ben de, konuşmanız sırasında Raymond Aron’dan sözederken ‘büyük düşünür’ dediniz, sanki gerçekten ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (VII)
Kapitalizmin yedinci günahına geldik.
Ancak, kapitalizmin buraya kadar anlatılan özelliklerine, yine Robert Boyer’den bir alıntıyla devam edelim :
« Kapitalizm Tarih yapan özgün bir üretim tarzıdır ».
« sadece bilim alanında değil, ama norm, kurum ve değerler alanında sürekli olarak birikim biçimi keşfetmek zorundadır ».
Oysa, bugüne değin ve genel olarak kapitalizmin sadece ‘ekonomik birikim’ biçimleri keşfettiği ileri sürülmekte idi.
Ve kapitalizmin en çok bilinen özelliği olarak onun ‘devresel bunalımlar’ yarattığı ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (VI)
« Kapitalizm öyle bir sistemdir ki, her yeteneğe göre bir iş bulunabilir » denilegelmiştir.
Ayakkabı boyayıcılığından işportacılığa …
Meslekten mi atıldın, gidip pazarda limon satarak geçmini sağlayabilirsin.
Buna bir de ‘Tanrı her kulun rızkını verir’ palavrasını eklediniz mi, kapitalizmi yık yıkabilirsen.
Tam da bu nedenle kapitalizmin ömrü uzamaktadır denilebilir.
Şimdilerde ise ‘modern’ ve hatta ‘modern ötesi’ bir meslek tipi gelişti : slasheur.
On parmağında on hüner bulunan adam anlamına geliyor.
Bir ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (V)
Öngürülenin tersine kapitalizmin ‘demokrasi düşmanı’ olduğu ortaya çıkmış bulunmaktadır.
Kapitalizmin demokrasinin gelişmesinin de önünü açacağı savının bugün ‘yanlışlanlandığı’ noktaya gelmiş bulunuyoruz.
Amerikalı ekonomist Jonathan Tepper’in sözleriyle ; « rekabet, kapitalizmin özü olmasına karşın, bugün tümden değerini yitirmiş bulunmaktadır ».
Burada, kapitalizmin ekonomik rekabet kavramıyla politik bir kavram olan ‘demokrasi’ arasında ne gibi doğrudan bir ilişki kurulabilir sorusu sorulabilir.
Böylece, ortalıkta, yani sözde üniversitelerin ‘ekonomi bölümlerinde’ okutulan ‘iktisat’ ya da ‘ekonomi’ ile, ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (IV)
Kapitalizmin günahlarının başına ‘kâr hırsı’nı koymak gerekiyor.
Kâr olmayacaksa niye üretim yapılsın denilebilir.
Ancak kazın ayağı öyle değil. Bu kâr hırsı ‘toplum sağlığı’nı değil görmezlikten gelmek, tersine sağlığa zararlı ise bile üretmek biçimi almış bulunmakta.
Türkiye’den gelen yurttaşlarımızın neredeyse tümünün ilaç türleri ve markalarını bildiklerini, hangi ilacın hangi hastalığa iyi geldiğini şaşırarak görüyorum.
Neredeyse herbiri bir uzman doktor !
İlaçların içerdikleri sofistik maddelere kadar sayanları da var.
Oysa, o gereksiz ve ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (III)
Kapitalizmin üçüncü günahı, eşitsizlik yaratmasıdır.
Yani, eşitsizlik insanlığın ‘fıtrat’ından çok, kapitalist sistemin kendi özünden kaynaklanmaktadır.
Özellikle Avrupa için, göreli olarak ‘dengeli’ bir gelişme olduğu söylenegelmektedir.
Oysa, World Inequalty Lab, avril 2019’da belirtildiği üzere, hemen hemen dünyanın tüm ülkelerinde ulaşılabilen verilere dayanarak, genel olarak üretilen değerin % 80’inin, %10’luk bir grubun eline geçtiği görülebilmektedir.
Bu oran geri kalmış ülkelerde, üretilen değerin % 90’ının % 1 ya da 2’lik bir grubun eline geçtiği ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI (II)
Kapitalizmin günahlarını saymadan önce kendisinden sözetmiştik.
Kısaca, sürekli olarak kendisini yenileyen bir yapıya sahip olduğu söylenebilir demiştik.
Ancak her yenilenme bir dönüşümü de beraberinde getiriyor. Yani bir tür ‘metamorfoz’.
Bilenler bilir ; önce ‘merkantil’, sonra ‘ticari’, sonra, ‘sanayi’ (endüstri), sonra ‘emperyalizm’, sonra ‘sanayi ötesi’, ‘post-most’, iletişim-bilişim, bilişim ötesi falan…
Her ne kadar, bilenler bilir diyorsam da, çok az insanın bildiğini de ben biliyorum.
O nedenle, bu yazılanları amatörler ya da bilişim ...

KAPİTALİZMİN YEDİ GÜNAHI
Alternatives Economiques’in Eylül sayısında ‘Kapiatalizmin Yedi Günahı’ adlı bir dosya var ve her günah bir başka yazarca ele alınmış.
Ancak Robert Boyer ile yapılan söyleşiden söz etmeden geçmek olmaz.
Boyer diyor ki, « kapitalizm henüz çok genç ama sonsuz değil ».
Gerçekten de, insanlık tarihine bakıldığında bir Habsboug hanedanı tam altı yüzyıl sürmüş.
Hani şu günümüz Avusturya’sının ‘İmparatorluk’ günleri.
Sonra Osmanlı Hanedanı var. O da altı yüzyıl sürmüş.
Roma İmparatorluğu da yine ...

DEVRİMCİ KEMAL !
1917 yılı Temmuz ayında (N°1, s.11) New York Times’da imzasız bir makale yayımlanıyor.
Başlığı : « Fransız ve Rus Devrimleri : paralellikler ve zıtlıklar »
Yazara göre, diyor E.J.Hopsbawm (*), « Her iki ülkede de ‘egemenler kritik anlarda akıllık edip, konumlarından feragat etmiş olsalar ve gerçek temsili kurumların oluşmasına fırsat verselerdi… asla devrim olmazdı. »
Her ne kadar yazar, iki ülkede de, nihai ve yıkıcı muhalefetin yabancı bir ülkenin kraliçesinden (birinde Marie ...

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ
Her kavramı olduğu gibi, ‘Düşünce Özgürlüğü’ kavramını da yanlış kullanıyoruz.
Çünkü bilmiyoruz.
Geçenlerde Emre Kongar bu konuda yanlış yaptığımızı söyledi.
Doğrusu, dedi, ‘İfade Özgürlüğü’ (liberté d’expression) dür.
Ne var ki, kendisi bu yanlışa dikkat çektiği onsekiz dakikada, ‘ifade özgürlüğü’ yerine onsekiz kez yine ‘düşünce özgürlüğü’ dedi.
İşte ahvalimiz tam da budur.
Descartes (1596-1650)’la birlikte, «düşünmeyi becerebildiğim andan itibaren varolduğum söylenebilir » (Cogito erge sum) formülü genelleşmiş oldu.
Düşünmeyi becerebilmek düşünme bilincine varmak demek. ...