News of Tartışma

SOYUTLAMA ÜZERİNE (18)
Jenerik ya da belirsiz yani ‘kötü soyutlama’ ile spesifik ve belirgin yani ‘iyi soyutlama’ arasındaki ayırım üzerine kimi ön açıklamalar yapageldik.
Bu ayırımı Aristo’ya kadar götürdüğümüz zaman, kökenlerinin geçen yazıda sözünü ettiğimiz ‘enteleşi’ ya da ‘enteleşia’ ile ‘energeia’ (enerjia) arasındaki ayırıma kadar gittiğini söyleyebiliriz.
Örneğin Aristo’da ‘eylemlilik’ hali, ana rahmine düşen çocuğun gelişme süreci olarak (energeia) terimiyle dile getirilirken, insan olarak gelişmesini tamamlaması (enteleşia) terimiyle açıklanıyordu, ki, iki terim arasında bir yöneşim ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (17)
Türkçe’de ‘algılama yeteneği’ ve ya da ‘zekâ’ sözcükleriyle karşıladığımız ‘intellect’ sözcüğünün Fransızca’daki diğer karşılıkları ‘açık görüşlülük’ (clairvoyance) ‘tanıma’ (connaissance), ‘ustalık’/’yaratıcılık’ (ingéniosité), ‘bilinç açıklığı/berrak görebilme’ (lucidité), ‘kavrayışlılık’ (perspicacité) ve ‘keskin görüşlülük’ (sagacité) diye sayılabilir.
Kısaca, sadece ‘insan’a özgü olan ve doğru ile yanlışı ayırt edebilmesine olanak veren bir ‘beyinsel işlev’in sonuçlandırılmasıdır denilebilir.
Demek ki bir ‘yetenek potansiyeli’ olup, belli bir sonuç vermesi için ‘çalıştırılması’ ya da ‘işletilmesi’ gerekmektedir.
Türkçe’deki ‘aydın’ terimi ile ‘entelektüel’ ...

SOMUTLAMA
Soyutlama yazı dizimizle uyumlu olsun diye, bu seri dışı yazının başlığını ‘somutlama’ olarak koyuyorum.
Ne de olsa, orada ‘somutun zenginliği’nden söz ediyorduk ve bu ‘zenginlik’ karşısında, düşünme eğitimi almamış insanların doğru dürüst bir tanımlama bile yapamayacağını ileri sürüyorduk.
Şimdi, son bir hafta içinde Türkiye’de olanları, ancak görünürde olan ve daha doğrusu basına yansıdığı kadarıyla ele almaya çalışalım.
İlk bakışta, 13ncü Ağır Ceza Mahkemesi’nin üç üyesinin ‘hukuk’ okuyup ‘yargıç’ oldukları kabul edilmektedir, değil mi?
Türkiye ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (16)
Soyutlamanın Hegel’deki ‘iyi’ ya da daha sonra Marx tarafından ‘gerçek’ soyutlama olarak adlandırılması, kimi zaman ‘bilimsel’ diye de nitelendirilmektedir.
Ne var ki, Marx’ın adının geçmesi hemen Marksizmin politik yönüyle ilişkilendirilip yerleşik bir önyargıyla dışlanmasına yol açabilmektedir.
Dahası bir ‘yöntem’ olarak değil ama Marksizmin ‘mekanist’ yorumu, geçen yüzyılın başında olduğu gibi ‘teleolojik’ boyutlarına da vardırılmaktadır.
Ancak daha sonra, ‘teleoloji’ yerine ve hatta onun karşıtı olarak ‘teleonomi’ terimi icat edilmiştir denilebilir.
Böylece ‘evrim’in kaçınılmaz ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (15)
‘Soyutlama’ ile soyut kavramları ‘fetişleştirme’ arasındaki ayırım üzerinde biraz daha durmamız gerekiyor.
Türkiye’de son askerî başarısızlık üzerine, bir ‘şehit fetişizmi’ yaşanıyor olması konuyu ‘somutlaştırma’mıza yardımcı olabilecek gibi görünüyor.
İsim vererek ilerleyecek olursak; Fatih Altaylı ‘üzülmeyen insan değildir’ demiş.
Oniki askerin öldürülmesine üzülüp üzülmemek bir ‘insanlık’ sorunu değildir, bu bir.
Çünkü her insan, abartılarak söylendiği üzere bir karıncanın ezilmesine bile üzülebilir.
Nitekim bendeniz, köpekleri çok sevmeme ve hali hazırda üç büyük köpeğim olmasına ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (14)
Üretim/tüketim/bölüşüm arasındaki ‘ilişki’yi biraz daha açmamız gerekmektedir.
Burada ‘dil konusu’na ve hatta ‘dil sorunu’na girmemiz gerekecek demektir.
Değil mi ki bütün çabamız anlatmak ve ya da açıklamak olduğu kadar ‘anlaşılır’ biçime getirmektir.
Şimdi üç, beş, on katlı bir apartman düşünelim, ki doğal olarak her kat merdivenle birbirlerine bağlanmış olsun.
Bu durumda, her kat arasında ‘ilişki’ olduğunu söylemek ile, eski dilde ‘irtibat’ olduğunu söylemek arasında dağlar kadar fark olduğu apaçıktır.
Çünkü ‘irtibat’ sözcüğünün, ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (13)
Düşünmeye başlamak, demek ki, doğrudan somuttan hareketle değil, bu somutla ilgili soyut belirlenmelerin, örneğin onlara verilen isimlerin, düşünce yoluyla yeniden-üretimine girişmek demek oluyor.
Bu ‘yeniden-üretim’ kavramı ise, bir başına ele alınabilecek felsefî/tarihsel/bilimsel bir boyut taşımakta olup, ayrı bir yazı dizisinin konusunu oluşturmaktadır.
Böylece düşüncede ‘yeniden üretim’ yoluyla ‘düşüncedeki somut’a ulaşılmaktadır ki, örneğin Marx somutun zenginlik ve dolayısıyla farklı belirlenimlerin ‘birlik’ ya da ‘bütünlük’ünü ekonomi politikteki üretim/tüketim/bölüşümün bütünlüğünü ‘düşüncede’ sağlamaya ‘iyi’ veya ‘bilimsel’ ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (12)
Düşünmeye başlamak için ‘somut’tan değil ama ‘soyut’tan başlamak gerektiğini söylemek, ilk bakışta şaşırtıcı görünebilir.
Değil mi ki, ilk izlenimlerimiz bizim duyu organlarımızla ‘algıladıklarımız’ yani ‘somut’un bizzat ‘görünür’deki biçimidir.
Benim yazılarımı okuyanlar, ‘algılamak’ ile ‘anlamak’ arasındaki ayırıma bıkıp usanmadan dikkat çektiğimi bilirler.
Gerçekten de ‘somut’, düşünmeye başlamak için ilk adımdır, çünkü duyularımızın zihinde oluşturduğu bir ‘sentez süreci’nin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır.
Ancak ‘düşünce’nin başlangıç noktası olamaz, aksi halde genelde olduğu gibi ‘ampirizm’in kucağına ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (11)
Demek ki neymiş ?
Demek ki, klasik ekonomistler denilen ve bugün onların koyduğu kuramsal ilkeleri günümüze uydurmaya çalışan ekonomistlerin kullandıkları ve/ya da ‘uydurdukları kavramlar’ın çoğunu ‘oldukları gibi’ ele almak doğru değilmiş.
‘Kavram kargaşası’ ya da benim ‘kavramlar göçü’ diye ele aldığım yazı dizisinde açıklamaya çalıştığım üzere; bugün, örneğin ‘ulus’ nedir ‘devlet’ nedir, ‘faiz’ nedir, ‘enflasyon’ nedir ve gelişigüzel yinelenen ‘üretim’ nedir gibi sorular karşısında, sözde, herkesin kendine göre bir ‘açıklama’sı ya da ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (10)
Hegelci soyutlamanın Marx tarafından eleştirisinde iki temel ayırımın altının çizilmesi gerekiyor:
Birincisi yönteme ilişkin olup, Hegelci spekülatif mantık ve onun genel formülasyonları yerine ‘özgül nesnenin özgül mantığı’nın konulması;
İkincisi ise, bu özgül nesnenin, her koşulda, bireyler yani reel öznelerin etkinliğine bağlı olması dolayısıyla, onun sadece indirgenemezliğinin söylenebilmesi yoksa istenildi diye tersine çevrilmesinin söz konusu olmamasıdır.
Ne var ki, Marx soyutlamanın daha doğrusu ‘iyi soyutlama’nın sadece ‘zihinsel’ (mental) değil ama ‘reel soyutlama’ olması ...