News of Tartışma

SOYUTLAMA ÜZERİNE (9)
Yabancılaşmayı ‘blok’ ya da ‘birim’ olarak ele almanın sakıncalı bir yaklaşım olduğunu söylemiştik.
Çünkü yabancılaşma hem çeşitlidir ve hem de çok-işlevlidir.
Kavramı diyalektik yani onu olumsuzu ile birlikte (désaliénation) ele almamız da yeterli olmayabilir. Nitekim Hegel’de yabancılaşma spekülatif olarak, felsefe içinde, düşünülmekte idi, oysa Marx onu ve onun ortadan kalkmasını tarihsel olgu (fait historique) olarak ele aldı.
Örnek olarak, insan etkinlik ve ilişkilerinin, fetişleştirilmeleri sonucunda şeyler olarak ortaya çıktığını göstermeye çalıştı: para, ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (8)
Marx, 1843 yılında kaleme aldığı ‘Hegelci hukukun eleştirisi’ (Critique du droit hégelien) çalışmasında, ‘somut’un geçen yazıda açıklanan biçimde ‘soyutlama’sının en hoyrat bir ampirizme düşmek olduğunu yazacaktır.
Örneğin Hegelci Devlet, somut tarihsel Devlet’in ‘soyutlama’sının, doruğu ya da eski bir deyimle feriştahı olmaktadır.
Bununla birlikte, sivil toplum ile özel çıkarlar arasında artan çelişkileri barındırmaktan geri kalmamaktadır.
Böylece ‘soyutlama’nın temeli, ne kendi belirlenmelerini ve ne de kendi devinimini açıklayabilmekte ve kendi içeriğinden koparılmış bir ‘biçim’e ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (7)
Somut (veri)/soyut/ (düşünülmüş) somut biçiminde yürüyen soyutlama çevrimi, yani nominalist yaklaşımın iki aşaması (moment) vardır:
Birinci aşmada, kendisini gösteren somutluk, ilk anda somutun ‘özü’ymüş gibi anlaşılmaktadır.
Hegel’in verdiği örnekten hareketle, soyut ve evrensel ‘meyve’ kavramının onlarca ve hatta yüzlerce ‘somut meyve’nin hiçbirinin somut karşılığı olmadığı halde, sadece onların olumsuzlaması (negation) olarak onlar arasındaki soyut ilişkiyi kuran bir bağ olduğu söylenebilecektir.
Nitekim Althusser, “Somut meyveyi üretenin, meyvenin (genel) kavramı değil, tersine soyut meyve ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (6)
İyi ya da ‘gerçek soyutlama’nın doğrudan bir ‘öz’ ya da ‘gerçek’in (vrai) kendisi olduğu söylenemez.
O sadece, ‘soyut’un sabitlenmiş ve ayrılmış bir ‘önerme’sinin belirlenmesi olup, ancak gerçeğin yine soyut bir ‘süreç’ olarak tüm diyalektik süreçle çakışmasıyla sonlanacaktır.
Böylece ‘bilgi anı’na ulaşıldığında, o artık ‘soyutlama’ olmaktan çıkarak ‘tanıma’ ya da ‘bilgi’nin (savoir) kendisi olacaktır.
İşte ‘somut düşünce’ ya da ‘düşüncenin somutlaşması’nın gerçekleştirilmesi demek tam da bu demektir.
Demek ki, diyalektik bir kavram olan ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (5)
‘Tanımlama’nın önemli olduğunu söylüyorduk.
Çünkü tanımlayabilmek için, her şeyden önce tanımlayacağımız şeyi ‘tanıma’mız gerekmektedir.
Tanıma ise, özde aklın bir ‘meydan okuma’sı, bir ‘merak’ın giderme çabasının sonucudur.
Ancak bu meydan okuma (defi), Mısırlıların Nil taşkınlarına meydan okuması, deniz-aşırı keşiflere zorlayan meydan okumalar ve yine düşman uçaklarına karşı koymak için radarın keşfine yol açan zorunluluklar karşısındaki gibi meydan okumalar olabilirler.
Öyle ki, kimilerince ‘şüphe’ye dayandırılan tanıma merakı, olsa olsa aklın meydan okumasının bir alt ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (4)
Kavramsallaştırmak hem hayal etmek ve hem de ‘düşüncede gerçekleştirmek’ demektir diyorduk.
Kuşkusuz bunun ‘ham hayal kurmak’ demek olmadığı açıktır.
Tersine, duyumlarla elde ettiğimiz (algıladığımız) verileri parçalarına ayırmak, gerekirse yerlerini değiştirmek ve somutu karakterize eden niteliklerini belirlemeye çalışmak demektir.
İşte ‘çözümleme’ (analiz) denilen süreç bundan başkası değildir.
Yani soyutlama ‘çözümleme’ yapmakla başlar diyebiliriz.
Ya da, somutun soyuta, yani ‘anlak’a çıkarılması denilebilir ki, bilenen somuttan soyuta/soyuttan somuta sürecinin başlangıcını oluşturmaktadır.
Demek ki, ‘çözümleme’ yapmakla ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (3)
Soyutlama, görünürde olanın gerisinde olanı bulup ortaya çıkarmak (keşfetmek) demektir diyorduk.
Veri somutun özünü ortaya çıkarmak da denilebilir.
Gelişigüzel kullanılan ‘zarf/mazruf’ ikilisi de aslında bu ‘çaba’ için dillendirilmiştir.
Demek ki soyutlamanın, derin felsefî ya da bilimsel ‘çaba’ların ötesinde, günlük yaşamımızda her birimizin başvurduğu bir ‘akıl yürütme’ olduğunu söylemek çok da abartılı olmayabilir.
Kuşkusuz ‘akıl yürütme’yi biliyor ve uygulayabiliyorsak…
Ne var ki, bu kez, eğer ‘akıl yürütme’ bu kadar kolay olsaydı bilimsel yatırım ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE (2)
Bir önceki yazımızda Türkiye’deki ‘sosyal medya fenomenleri’nden hareketle fenomen terimini açıklamaya çalışmıştık.
Yeri geldiğinde bu konuya yeniden dönebiliriz.
Bugün ise, genel olarak bilim ve özelde sosyal bilimlerde ‘tanım’ ve ‘tanımlama’ konusuna kısaca değineceğiz.
Kuşkusuz İBB Başkanı’nın ‘tanımlama’ yerine ‘tarifleme’ gibi ne idüğü belirsiz bir sözcük kullandığına işaret ederek, bilimsel tanımlamanın nasıl olduğuna bakalım.
Şimdi dün akşam Tele 1’deki 18 Dakika programında Emre Kongar ile Merdan Yanardağ arasındaki tartışmadan bir örnek alabiliriz.
Merdan ...

SOYUTLAMA ÜZERİNE
Yeni bir yazı dizisine başlıyorum.
Hemen bu ‘soyutlama’ konusu da nereden çıktı, ülkenin bu kadar sorunu varken kime ne yararı olacak diyenleriniz olacaktır.
Ancak yazı dizisi ilerledikçe, sıradan yurttaştan en ‘çokbilmiş akademisyen’e değin pek çok kişinin, ‘doğrusu bu kadarını düşünememiştim’ diyeceğini öngörebiliriz.
Örnek olsun, uzunca bir süredir Türkiye’de ‘sosyal medya fenomeni’ türü bir ‘olgu’nın yaygınlaştığı ortadadır.
Ama sadece şu ‘fenomen’ sözcüğü ne anlama geliyor diye sorulduğunda, o ‘çok bilmiş akademisyen’ dahil kimsenin düzgün ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (21)
Pascal Engel’in ‘Büyük ve Küçük Cumhuriyetçilik’ başlıklı makalesinde (1), yeni Cumhuriyetçilerden Philip Pettit kadar Quentin Skinner’i anlatan Fransız filozof Jean-Fabien Spitz’e de eleştiriler yönelttiğini anımsatalım.
Şöyle ki, Spitz’in (2) Locke ve Rousseau’nun görüşlerine dayandırdığı Cumhuriyetçilik anlayışını, Philip Pettit’in sadece sistemleştirdiği bile söylenebilir diyor.
İşte bu yeni-Cumhuriyetçiler, özgürlüğün ‘pozitif’ anlayışını geliştirirken, genelde özgürlük anlayışlarına hem baskısız (non-domination) diyebileceğimiz yeni bir tanım önermekte ve hem de herhangi bir karşılıklı-etkileşimin olmayacağı (non-interférence) bir ortam ...