News of Tartışma

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (10)
Kuşkusuz demokrasi anlayışının da zaman içinde değişebileceği ve değiştiğini yadsıyamayız.
Nitekim Eski Yunan’dan buyana pür biçimsel, hukuksal ya da anayasal bir terim (notion) olarak gelen demokrasi, ancak 19ncu yüzyılda ve ‘sosyal’ kavramının ortaya çıkışıyla birlikte toplumsal bir içerik kazanmıştır.
İlla ‘savaş’ denilmese bile, toplumsal sınıflar arasındaki ‘çelişki’lerin belirginleşmesi demokrasi terimini, denilebilirse eğer, ete kemiğe büründürmüştür denilebilir.
Böylece ‘doğrudan demokrasi’ yerine ‘temsilî demokrasi’ keşfedilmek durumunda kalınmıştır.
Bir başka deyişle, ‘politik rejim’e ‘sosyal’ ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (9)
Cumhuriyet ve Demokrasiyi istek/gereksinme diyalektiği boyutuyla ele alacağımızı söylemiştik.
Ancak, kuramsal çözümlemelerimizi yer yer ‘somut’a dönerek pekiştirmenin yararlı olacağı da açıktır.
O nedenle, son günlerde gerçekleştirilen CHP kurultayını, açıklamalarımız ışığında değerlendirebiliriz.
Neresinden bakılırsa bakılsın, bu kurultayın Demokratik olduğu söylenebilir.
Böylece Demokrasi’nin özünde bir ‘teknik’ olduğu bu örnekle de kanıtlanmış olmaktadır.
Ya da, en azından demokrasinin ancak ve sadece tekniksel yönü ortaya konulmuştur denilebilir.
Ve eğer, söylenildiği gibi, bir ‘değişim’ söz konusu ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (8)
Buraya kadar açıklananlardan hareketle, Cumhuriyet’in ideal bir kavram Demokrasi’nin ise teknik bir kavram olduğu izlenimi edinilebilir.
Ki, bu tür bir yaklaşımın yabana atılmayacağını düşünenlerdeniz.
Ancak Brezilya eski Eğitim Bakanlarından Renato Janine Riberio ile Demokrasi’nin yeniden keşfinden yana olup bu konuda makale ve kitapları bulunan Daniel Arpagu’nun, “Demokrasi mi Cumhuriyet mi?” (1) başlıklı makalelerinde, cumhuriyet geleneğine oranla demokratik geleneğin sosyal katılıma (inclusion) daha iyi (ya da daha fazla) elverişli olduğu tezi işlenmektedir. ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (7)
Cumhuriyetin ‘evrensel’ Demokrasinin ise ‘yerel’ olduğunu söylemiştik.
Böylece Cumhuriyet’in ‘soyut’ ve Demokrasi’nin de ‘somut’ olduğu düşünülebilecektir.
Ve eğer ‘Akıl’ başvurulacak en yüce makam olarak kabul edilecek olursa, Cumhuriyet’te Devletin ‘üniter’ ve ‘merkezî’ olması da kaçınılmaz olacaktır.
Çünkü, bu iki özellik, doğası gereği, hemşericilik (yerdeşlik), dar çevrecilik, yerel alışkanlık ve gelenekçilik ve gerekse şeyhlik ve ağalık gibi yerel otoriterciliğe karşı olmayı getirecektir.
Oysa tahmin edileceği üzere, Demokrasi, başta âdem-i merkeziyetçilik olmak üzere ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (6)
Laiklik bakımından Cumhuriyet ve Demokrasi arasındaki farka gelince; Cumhuriyet’te Devlet Dinin tüm etkilerinden bağımsız, Demokrasi’de ise Din Devletin tüm etkilerinden bağımsızdır.
Türkiye Cumhuriyeti’nde, Cumhuriyet, Diyanet İşleri Başkanlığı’nı kurarak Devlet’in din işlerine müdahalesinden çok, ‘Dinin özgürleşmesi’, onun bağnaz kişi ve kurumlar elinde yozlaştırılmaması ve Devlet işlerinden bağımsızlaşmasını amaçlamıştır denilebilir.
Müftü, imam gibi din görevlilerinin Devlet memuru olmaları, memuriyet gereklerini yerine getirmenin ötesinde dinsel herhangi bir zorunluluk dayatmıyordu.
Örneğin müftünün kravat takması abdestini ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (5)
Cumhuriyet’in ‘eğitilmiş insan’larla yaşayabileceğini söylemiştik.
Cumhuriyet okulu sever (ve onurlandırır -l’honore); Demokrasi ise ona kuşkuyla bakar (ve savsaklar-néglige) diyor Régis Debray.
Ancak her ikisi de okulda ‘felsefe’den kaçınır diye ekliyor.
Çünkü, Montesquieu, “Cumhuriyet hükûmeti, eğitimin tüm gücüne gereksinme duymaktadır” diyerek bir yandan ‘eğitimin gücü’ ve ondan kendince ‘yararlanmak’ isteğinin hem Cumhuriyet ve hem de Demokrasi için nasıl yaşamsal olduğunu dillendirmiş olmaktadır.
Bununla birlikte, okuma yazma bilmeyenlerin çoğunlukta olduğu bir Cumhuriyet ya ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (4)
Demokratik hükûmet, temelde ‘insan’a, üretmek ve alış-veriş yapmak üzere yaratılmış üretken bir varlık (animal) olarak bakar, diyor Régis Debray.
Ki, doğrudur.
Her ne kadar, sözde ‘gerçek demokrasi’ taraftarlarının sık sık ‘insan merkezli’, nesnesi ‘insan’ olan diyerek söze başlamalarına karşın, bu savlarını temellendirecek herhangi bir kanıtları yoktur.
Örnekse, ‘ekonomi’ anlayışları ‘homo economicus’la başlar ve ‘ekonomi’ ‘politika’yı yönlendirmenin ‘nesne’sini oluşturur.
Bırakınız yapsınlar/bırakınız geçsinler ile başlayan anlayış, modern zamanlarda gelip ‘iş’e dayanmıştır: İş kadını, ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (3)
Cumhuriyet ve Demokrasinin tarih öncesinin Eski Roma ve Eski Yunan’a kadar gidebileceğini söylemiştik.
Ancak bu sadece ‘köken’lerine bir göz atış olabilirdi.
Nitekim Modern Zamanlarla birlikte; kural ve uygulamalarına göre İngiliz (ya da Anglo-sakson) Demokrasisi ile Fransız Cumhuriyet’inin, dünyanın geri kalanına şu ya da bu biçimde örnek olduğunu görüyoruz.
Bu değişik ve çeşitli (genre et espèce- tarz ve tür) uygulamalara bakarak değerlendirme yapmanın pek kolay olmadığını söyleyebiliriz.
Örneğin, Regis Debray’a göre, bugün ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (2)
Cumhuriyet kavramının 1989 yılında, Fransa’da Devrim’in iki yüzüncü yılı kutlamaları sırasında patlayan ‘Türban’ tartışmasıyla yeni bir boyut kazandığına işaret etmiştik.
‘Türban’a yer verecek değiliz.
Ancak, Türkiye Cumhuriyeti’nin A’dan Z’ye tüm kurum ve kuruluşlarının, o arada Ordu’sunun, büyük küçük tüm mahkemelerinin, tüm eğitim ve öğretim kurumlarının, giderek eğitimsiz tüm katmanlarının başına geçirilmiş; böylece gözlerinin kapatılmış ve vicdanlarının karartılmış olduğunu, bir kez daha, kalın çizgilerle çizmemizde yarar var diyerek geçelim.
Böyle olmadığını savunan ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ
Cumhuriyet’in yüzüncü yılını (sözde) kutladık.
Şimdi ikinci yüzyılını yaşayacağız.
Kuşkusuz gazete ve televizyonlarda Cumhuriyet’in anlamı üzerine çok sözler edildi.
Ancak derinliği olan açıklamalara pek rastlandı denemez.
Kaldı ki, bu, tarihsel, ekonomik, politik, felsefî, psikolojik vb alanlarda ‘yaşamsal’ diyebileceğimiz konuda, yapılacak tartışmalar son hafta ya da en son güne bırakılmak yerine, en azından bir yıl öncesinden başlatılarak halkın büyük çoğunluğunun ‘bilgi ve bilinç’ eksikliğinin giderilmesi gerekiyordu.
Her ne kadar halkın büyük çoğunluğunun ‘bilgi ...