News of Tartışma

HALKÇILIK TİPLERİ (10)
Halkçılığın ‘evrensel’ niteliği demek ki bir yandan ‘doğanın amansız gücü’nü yenerek ilerlemesi; öte yandan ‘ırk ve iklim’in ‘tiranik etkisi’ni etkisizleştirmesinden gelmektedir.
Ve insanlığı ‘eşitlikte özgür’ zeferlere taşımasından gelmektedir dedik.
Oysa kapitalizmin gelişmesiyle birlikte ‘Kapitalin tiranik etkisi’ sözkonusu olmayacak mıdır?
Ve daha sonra ‘tekniğin tiranik etkisi’ de olmuştur denilecek olursa kim nasıl itiraz edebilecektir?
Nitekim ‘medyanın tiranik etkisi’ yani ‘medya oligarşisi’ veya ‘médiarşi’ teriminden de sözetmiştik.
Böylece derin bir ‘tipoloji’ arayışına girmeden kendiliğinden ...

HALKÇILIK TİPLERİ (9)
Zaman zaman ‘Halkçılık felsefesi’ dediğimiz de olmuş ve büyük olasılıkla okuyucular için ‘büyük laf’ ettiğimiz düşünülmüş olabilir.
Oysa, örneğin Descartes’ın ‘Düşünüyorum öyleyse varım’ sözünü yineleyerek ‘felsefe’ yaptığını ileri süren okuyucuya, 27, 28 ve 29 Temmuz 1830 tarihinde yapılan ve ‘Şanlı Üç Gün’ (Trois Glorieuses) olarak anılan ‘Temmuz Devrimi’ ertesinde filozof Jules Michelet’nin artık tarih yazmaya karar vermesi üzerine; ‘Kendim olmaya başladım çünkü artık yazmaya başladım’ (J’ai commencé à être, c’est-à-dire à écrire, ...

HALKÇILIK TİPLERİ (8)
‘Popülizm’in Laclau-Mouffe tarafından yorumunun, kendilerini ‘radikal demokrasi’ tanımına götürmekle birlikte, ‘sosyalizm’i de bu radikal demokrasinin bir bileşeni konumuna düşürdüğü ileri sürülmektedir (*).
O nedenle Laclau-Mouffe yaklaşımına üç ana başlıkta eleştiri yöneltilmektedir:
Birincisi, ‘polpülist akıl’ ya da Türkçesiyle ‘ussal bir halkçılık’ın, kapitalist sosyo-ekonomik düzeninin özünde bulunan ‘tatalitarizm eğilimi’nden kopma kapasitesi gösterebileceği varsayılmaktadır.
İkinci olarak, yine Laclau’ya göre, bireylerin ‘şeyleşme’sini yani ‘insanın insan olmaktan çıkma’sına engelleyecek olan ‘popülist akıl’, zaten ‘sınıf savaşı’ sürecinde ulaşılacak ...

HALKÇILIK TİPLERİ (7)
Avrupa’da ‘popülist söylem’e ilişkin son yıllarda ilginin arttığı gözlemleniyor.
Kimi zaman ‘Yükselen Milliyetçilik’ biçiminde sunulan ‘toplumsal dalgalanma’nın nedenleri üzerine çalışılırken, kimi yazarlar da yeni bir ‘tiyatro’nun (dramaturgie) sergilendiği kanısında.
Örneğin Gérard Bras, geçen yazıda sözünü ettiğimiz Federico Tarragoni’nin “Popülizmin demokratik esprisi” başlıklı çalışmasını bu bağlamda eleştirmeyi denemektedir (*)
Gérard Bras’ya göre, nasıl ‘liberal’ tiyatro karşısında ‘sınıf savaşı’ tiyatrosu geliştirilmiş ise, şimdi de bir ‘popülizm’ tiyatrosu gündeme yerleştirilmiş bulunmaktadır.
Başka bir deyişle, bir ...

HALKÇILIK TİPLERİ (6)
Fransız filozof Jacques Rancière’e göre, ‘popülizm’, ne belli bir ‘politik gücü’ karakterize etmeye yetmekte, ne bir ‘ideoloji’ ve ne de ‘tutarlı bir politik tarz’ı tanımlamak için kullanılabilmektedir. Sadece belli bir ‘Halk’ın görünümünü tasvir etmektedir (*).
Gerçekten de, bir ‘Halk’ın durup dururken ne ‘ırkçı’ ve ne de ‘yabancı düşmanlığı’ duygusuna kapıldığı görülmemiştir.
Ancak gerek ‘basın’ ve onların ne yazmalarını isteyen ‘siyasetçi’ler ile kimi ‘elit’ kesimler, iktidarın ‘yozlaşma ve yolsuzluğa bulaşma’sını işlemek yerine, her ...

HALKÇILIK TİPLERİ (5)
Bu yazı dizisine başlarken, neden ‘Halkçılık’ değil de ‘Halkçılık Tipleri’ başlığı attığımıza gelince; öncelikle halkçılık anlayışının, her bilimsel kavramın olduğu gibi, zaman içindeki ‘evrim’ine dikkat çekmek istediğimiz içindir diyeceğiz.
Kuşkusuz bilimsel bir ‘tipoloji’ye girişmek çok daha geniş bir çalışmayla mümkün olabilecektir.
Ancak, kavramın oluşum ve değişimine yönelik tarihsel bir kuşbakışından sözedecek olursak; Birinci Dünya Savaşı öncesi ve sonrası, İkinci Dünya Savaşı sonrası ve 1980 sonrası diye üç ana çizgiden sözedilebilir.
Nitekim özellikle ...

HALKÇILIK TİPLERİ (4)
Henüz içinden çıkamadığımız ‘seçim yenilgisi psikolojisi’nin çıkarımlarından biri de ‘tencere-tava tezi’nin geçersizliğini ilan etmek oldu.
Bu kolaycı yaklaşımın anti-tezi ise, kanımızca, ’politik mücadele’nin yeni biçimlerini yeniden düşünmek olabilirdi.
Tam da bu nedenle, dünya genelinde yerilen ‘popülizm’ tanımı veya Türkiye’deki ‘halkçılık’ anlayışının felsefî çözümlemesine girişmiş bulunuyoruz.
Kuşkusuz herkes için değil; çünkü Türkiye’deki ‘halk’ın ve özellikle son AKP iktidarının ‘yetiştidiği gençlik’ ve ‘beslesdiği kesimler’in yüzüncü yılını anmaya hazırlandığımız Cuhuriyet’e ilişkin ya hiçbir şey bilmedikleri ...

HALKÇILIK TİPLERİ (3)
Bütün yeni ‘halkçılık tipleri’nin 1980’li yıllardan itibaren yeniden canlandırıldığını söyleyecek olursak abartmış olmayacağız.
Nitekim daha sonraki yıllarda SSCB’nin dağılması ve ‘ideolojilerin sonu’nun ilan edilmesiyle yeni boyutlar kazandırılmak istendiği de bir gerçekliktir.
Geçerken Türkiye’de 12 Eylül’ün Türkiye’ye özgü ve geçici bir an olarak değerlendirilme girişimlerinin de dünyadan kopuk ‘dar bir pencere’den bakıştan başka bir anlama gelmeyeceğinin altını çizelim.
İşte tüm alanlarda olduğu gibi felsefede de ‘post-modern’ anlayış arayışları bu döneme dek gelecektir.
Ki, ...

HALKÇILIK TİPLERİ (2)
Halkçılık tiplerini ayrı ayrı ele almayı gerektiren yaklaşım, Chantal Mouffe’un Wittgenstein’dan aldığı “bir kuralı izlemenin tek değişmez tarzı olmayabilir” düşüncesinden esinlemesi yoluyla geliştirilmiştir.
Böylece ‘mücadeleyle yola getirme’ diyebileceğimiz agonizmin çoklu yolları olabileceği söylenebilecektir (pluralisme agonistique) (*).
Örneğin ‘demokratik mücadele’de bir ‘başarısızlık’ sözkonusu olduğunda, başka yolları deneminin yanısıra, politik mücadeleden soğuma ve ‘irade koymama’ sonucu da çıkabilir.
Nitekim Türkiye’deki son seçimlerden sonra ‘muhalefet’ genelinde böyle bir ruh halinin egemen olduğu gözlemlenmektedir.
Ancak başka ...

HALKÇILIK TİPLERİ
Sıradan çeviri yoluyla yabacı dillerdeki ‘popülizm’ terimi ‘halkçılık’ olarak çevrilebilir, ki zaten genel olarak böyle çevrilmektedir.
Ancak zamanla ‘popülizm’in ‘halk dalkavukluğu’ biçiminde yorumlanması sözkonusu olmuş ve bugün de ‘popülizm’ çoğunlukla aşağılayıcı bir anlama gelecek biçimde kullanılır olmuştur.
Ta ki, Arjantin kökenli İngiliz Ernesto Laclau ve Belçikalı Chantal Mouffe’un geliştirdikleri ‘popülizm’ ve ‘hegemonya’ kavramlarına kadar...
Öyle ki, onların ‘hegemonya’ kavramı da, kavramın ortaya koyucusu İtalyan Antonio Gramsci’ninken farklıdır.
Ne var ki, Türkiye’de ne kadar ...