News of Tartışma

AVRASYACILIK NEDİR NE DEĞİLDİR?
Soruyu böyle sorduğumuz zaman altından kalkılabilecek bir yanıt verilemeyeceğini belirtmekle başlayabiliriz.
Ancak bu yazı dizimizi tamamladığımız zaman, sağda solda ve ileri-geri dillendirilen ‘Avrasyacilık’ teriminin ‘hangi yönü’ ve ‘ne kadarcık’ından sözedildiğine ilişkin bir değerlendirme yapılabilir diye düşünüyoruz.
Herşeyden önce, ‘Avrasyacılık’ teriminin yüzelli yıldan uzun bir tarihçesi var.
Konunun, kültürel, dilbilimsel, ekonomik, politik, psikolojik, askerî, stratejik, jeopolotik, jeo-stratejik, jeo-sosyolojik ve giderek felsefî, tarihsel, etnolojik, arkeolojik, antroplojik ve antropo-sosyolojik yönleri var.
Ne var ki, ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (XI)
‘Dil’in Gücü
‘Dilin gücü’ derken, ‘Tatlı dil yılanı deliğinden çıkarır’ demek istemiyoruz.
Jordis von Lohusen’in çalışmasının başlığında olduğu gibi, Halk Terimleriyle Düşün(erek): Dilin ve Mekanın, Dünya ve Uygarlıklar Tarihindeki Gücü’nden sözediyoruz.
Daha doğrusu, bundan böyle, ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (X)
Anadil (Créole)
Fransızların ünlü sözlüğü Robert’e gore; Kreol ( Fr: Créole, Ing: creole, Esp: criollo, port: crioulo) “Fransızca, İngilizce, İspanyolca, Portekizce ya da Hollandaca ile karşılaşan yerli halkların dillerinin sözkonusu dillerle karşımından doğan ve o halk kesiminin ‘anadili’ olan bir dilbilimsel sistem (système linguistique)dir.”
Daha çok kolonyalist devletlerin dilleri olan birinciler, sömürge ülkerinde bu tip bir ‘anadil’in doğmasına yol açmış bulunmaktadırlar.
Böylece Güyanca, Luizianca, Guadölopça, Martinikçe, Haitice, Trinidadca, Sentouaca, Dominikçe ... ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (IX)
Dil ve Anlatım
Başından buyana ‘Dil’ (langue) ile ‘Anlatım’ (Langage) arasındaki ayırıma dikkat çekiyoruz.
Örneğin, bir yazarın ‘anlatımı’, onun bildiği ‘dil’ aracılığıyla, ‘anlatmak istediği şey’in dile getirilmesi ya da yazıya dökülmesidir.
Ne ki, örneğin, salt konuşmak yetmez, o konuşmayla ‘anlatılmak istenen şeyin’ dile getirilip getirilemediği daha önemlidir.
Yoksa, akıcı ve müzikal de olsa, bir ses kalabalığı olmanın ötesine geçilememiş olur.
O arada, bizim burada, birşeyler anlatıp anlatamadığımız da örnek alınabilir. Acaba, ...

18 MADDELİK YENİ ANAYSA TASLAĞI
Genç bir ‘Bilim adamı adayı’ndan aldığım mektubu olduğu gibi aşağıda bilgi ve ilginize sunuyorum.
Ahmet Rıza’lar ve Reşat Kaynar’ları rahmetle analım.
Bir de Cumhuriyet’in ‘Cumhuriyet Müddeiumîleri’ni.
Meclis’e dönüldükte, kanımca ‘vekillikleri’ düşmüş bulunan 316 ‘vekil’e de bir ‘heyhat’ yaraşır ancak.
Onlarda ‘Devlet mevhumu’ olmadığı kesinlikle ortaya çıkmıştır.
Bunlar ‘Devlet’i ‘Şirket’ olarak görüyor olmalılar.
Abdulhamit’ten de aşağı.
Bunlar Osmalı’dan da geriler, sadece özeniyorlar.
Vallahi de billahi de çok sıradan insanlar bunlar: basbayağı. ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (VIII)
Kültürel Antroploji
‘Evrimcilik’ düşüncesine karşı çıkıp, tarihsel özgülcülük (pariticularisme) ve dolayısıyla ‘kültürel görelilik’ tezlerini savunan Amerikan Antroplojisi’ne Kültürel Antroploji denildiğine ve kurucusunun Prusya kökenli amerikalı Franz Boas (1858-1942) olduğundan sözetmiştik.
Ancak, biz daha çok ‘Dil’ üzerinde durduğumuza göre, bu Kültürel Görellik ekolünden, Franz Boas’ın öğrencisi Edward Sapir ve onun ‘Dil temmeli antropolojisi’ne değinmemiz çok daha yerinde olacaktır.
O arada, ‘Sapir-Whorf Hipotezi’ adıyla anılan ve ‘Dil Sapması’ (Dérive linguistique) denilen savlara değinmek ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (VII)
Göçebelikten Yerleşikliğe
Vere Gordon Childe (1892-1957) Avustralya’lı bir dilbilimci ama aynı zamanda bir arkeolog olarak, Aryenler : Hint-Avrupa kökenliler Üzerine başlıklı çalışması ve diğer çalışmalaıyla ‘Aryen’ ırkının varlığını kabul etmesine karşın, aryenciliğin Hitler taraftarlarınca ‘yüceltilmesi’ne karşı olacaktır.
Ancak, bugünkü deyişle ‘Barbarlıktan uygarlığa geçiş’ üzerine, bir anlamda ‘Devrim’ niteliğinde görüşler ileri sürecektir. Dahası, ‘Neolitik Devrim’ ve ‘Kentsel Devrim’ kavramlarının ‘genelleşmesi’ni sağlayan da odur denilebilir. ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (VI)
Irkçı yaklaşımlar
Houston Stewart Chamberlain (1855-1927), müzik eleştirmeni ve Wagner (1813-1883) hayranı bir İngiliz olup, daha sonra Alman uyruğuna geçecektir.
Babası bir İngiliz Amiralidir. Ancak kendisi Fransa ve İsviçre’de yetişmiş ve sonunda Nuremberg yakınlarında bulunan Bayreuth’a yerleşerek orada ölmüştür.
Birinci Dünya Savaşı sırasında, İngiltere’nin tutumu aleyhine yazılar yazmış ve Alman uyruğuna geçmiştir (1916).
Ünü, 1899 yılında yayımladığı XIX.yy’ın Türümü (La genèse du XIXe siècle) başlıklı çalışmasından gelir.
Paul de Lagarde [Paul ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (V)
Paleontoloji’de DNA Testleri
“Uygarlıkların ve o arada dillerin yayılmasında, tarımsal tekniklerin, savaşçı fetihlerden çok daha etkin olabileceği savı”ndan sözetmiştik.
İsveç’te yapılan son peleontolojik araştırmalar sonucunda; aralarında 400 km uzaklık bulunan iki toplumsal grubun, 4 500 yıl aynı bölgede yaşamış olmalarına karşın ‘yaşam biçim’lerini korudukları ortaya çıkarılmıştır: biri avcı-toplayıcı diğeri çiftçi-tarımcı.

Gökhem’de bulunan ve 4 900 yıl önce yaşadığı anlaşılan kadın iskeleti
4 500-5 300 yıl önce yaşadıkları, DNA testiyle ortaya çıkarılan ...

DİL ÜZERİNE NOTLAR (IV)
Bütün Dillerin Kaynağı Türkçe Olmasın ?
1935 yılında, Ulus gazetesinde, “Dillerin kökeni sorunu ile ilgili Notlarımız” başlığıyla imzasız makalelerin yayınlandığı görülüyor.
Bu ‘Notlar’ın hazırlanmasında Rus dilci Pekarski, Fransız Hilarie de Barenton ve B. Carra de Vaux'un çalışmalarından yararlanılmış.
Ayrıca, Sırp kökenli Avusturyalı dilbilimci Hermann Kvergić'in Türk Dillerinin Kimi Ögelerinin Psikolojisi (La Psychologie de Quelques Éléments des Langues Turques) başlıklı basılmamış Fransızca çalışmasından da yararlanıldığı belirtilmiştir.
Bu çalışmaya göre, Türkçe’nin coğrafî yayılımı ...