News of Tartışma

MARX’TA PARA (22)
Kişisel yoksulluk veya zenginlerin lüks amaçları için ya da kapitalist olmayan, örneğin köylü, zanaatkâr vb’nin kredi alması durumunda, Marx, alınan borcu ödememe ya da ödeyememe konumuna düşebileceklerini söylemektedir (1).
Çünkü faiz (-riba) kapitalist ‘üretimin hücrelerinde’ yaşamını sürdürmektedir.
Fakat bu varlığını sürdürme, sadece Marx’ın kredinin kendi sisteminin ‘parasal baz’ı diye adlandırdığı şeyin varlığını sürdürmesi dolayısıyla olasıdır.
Tıpkı, sermayenin dolanım aşamalarının farklı olmasının, sanayi sermayesi ve finansal sermayenin karşılıklı bağımlılığına uyumlu olması ve ‘parasal ...

MARX’TA PARA (21)
Böylece Orta-Çağ ‘profesyonel faizcisi’nin tüccarla çatışması gibi, sanayi kapitalisti de finansçı kapitalistle çatışacaktır: “Kendisi için biriktirdiği para” (1), tüm sermaye biçimlerine uygulanabilen şemasında, bu kez artı-değer, ‘faiz’ olarak sermayeye dönüşmektedir.
Finans kapitalin, eski ve yeni, bu çifte yönlülüğünü kredinin incelenmesinde de buluyoruz; para çözümlemesindeki aynı yöntemsel sorun, tersine çevrilmiş bir biçimde de olsa, aynı sonucu vermektedir.
Gerçekten de, Marx kapitalizmde paranın rolünü çözümlemeden önce paranın genel kuramını kurmaya yönelmişti: kapitalist ...

MARX’TA PARA (20)
Açıkca söylemek gerekirse, Marx, ‘kredi sistemi’ni para kuramının üçüncü aşaması olarak ele almaktadır. Dahası ounun özgün biçimi, dolanım ve işlemelerinin yanısıra, aynı zamanda para, para-sermaye ve kredi ile olan ilişkilerini, ekonomik ajanlar arasındaki özgün ilişkelere bağımlılığını, artı-değerden hareketle sanayi ve finans kapitalistleri olarak ayrılmalarını ele almaktadır (1).
Kredinin parasal kuramını oluştucak olan ögelerin çoğu, daha Kapital’in II.cilt üçüncü kitabında yeralmaktadır. Hatta I.cilt de bile ‘finansal sermaye’ terimine rastlanmakta idi.
Yani finansal sermaye, ...

MARX’TA PARA (19)
II. KREDİ
Strüktür ve konjonktür
Baştan belirtilmelidir ki, Brunhoff, Marx’ın akılyürütmesine sadık kalınarak, çeşitli yerlerdeki çelişkili açıklamaları üzerinde pek durulmamasından yanadır.
Bu da, kredi çözümlemesinin, Marx tarafından Kapital’deki bilimsel soyutlamaya sadık kalınarak kuramsal bütünlüğün bozulmamasına özen gösterilerek ele alınacağı anlamına gelmektedir.
Bununla birlikte Marx’ın kredi konusunda pek uzun açıklama yapmamış olması kimi zorluklara yol açabilecek niteliktedir.
Nitekim Engels, Kapital’in üçüncü cildini (4 Kasım 1894) kaleme alırken aynı güçlüklerden sözedecektir: “ Yani, elimizde, ...

MARX’TA PARA (18)
Sweezy, malların fiyatlarından hareketle yeniden-üretim şemalarını yorumlayarak Marx’ın para kuramı ve yeniden-üretimin finansal koşullarından uzaklaşmaktadır.
Yani, paranın değeri ile malların değerini veri olarak alarak, yeniden-üretim şemasında malların fiyat sorununu varsayımsal olarak dışarıda bırakan Marx’ın akılyürütme düzenininden ayrılmaktadır.
Eğer para, fiyatı olan bir hesap birimi olarak ele alınırsa, özgüllüğünü kaybedecek ve eğer emek-değere eşit bir fiyatı varsayılacaksa o zaman da ‘nötr’ olacaktır.
Demek ki, fiyat sorunu ile yeniden-üretim koşulları sorunu biribirlerinden ayrı tutulmak ...

MARX’TA PARA (17)
Sabit sermayenin amortismanı için önceden hazırlanan para ile net yatırımın tüm işletmeler tarafından eşzamanlı olarak harcanacağı söylenemez. Çünkü kimi kapitalistler tutum yaparken kimileri paralarını üretim araçları piyasasında dolanıma sokacaklardır. Onların rezerv paralarının, finansal dalgalanmalara yol açmaması da ‘tasarruf’ ve ‘yatrım’ın genel dengesinin oluşması demektir.
Bununla birlikte, tutum ve tutumun çözülmesi (déthésaurisation) arasındaki denkleşme bir ‘belirsizlik ögesi’ olarak düşünülebilir.
Kuşkusuz finansal kararlar, burada yeniden-üretimin bütünsel koşullarına bağlı olup, özerk bir biçimde alınmamaktadırlar: tüm ...

MARX’TA PARA (16)
2° Paranın değeri verili, gerekli altın miktarı da yeterli iken, finansman sorunuyla ilgili Marx’ın açıklamaları, kapitalistlerin para biçiminde tasarruf kararlarının dengesini (ajustement) bulmaya yönelik olmaktadır. |Burada tasarrufun özgün yönü ile yatırım tasarısı (investissement bruts), dönem sonu itibariyle (expost) zorunlu olarak eşittir (1)].
Verili bir anda, finansal dengeyi sadece bu kararların etkilerinin denkleştirilmesi sağlayabilecektir.
Ne var ki, bu, hem paranın dolanım yasaları tarafından, hem sermaye dolanımı yasaları tarafından ve hem de sosyal ürünün ...

MARX’TA PARA (15)
Brunhoff, R.Luxembourg’un neredeyse Marx’tan daha marksist bir tutumla ‘para’ konusuna önem verdiği söylenebilir diyor.
Çünkü, bir dolanım aracı olarak para, kapitalist yeniden-üretimin onsuz olmaz bir aracı olmakla birlikte, dolanım, bir başına kapitalizmden bağımsız olup çok eski bir tarihe sahiptir (1).
O halde, parayı, meta üretiminin bütünlüğü içinde, kapitalist yeniden-üretim şemasından ayrı olarak tüm meta üretiminde, “soyut sosyal emek”in (travail social in abstracto) özgün can bulması (incarnation) olarak ele almak gerekmektedir diyor (2). ...

MARX’TA PARA (14)
Dengenin finansal verileri
1° (Kesim I) ve (Kesim II)’nin kapitalistleri olarak, altın üreticilerinin bilançoları arasındaki ilişki denge koşullarına uymak durumundadır.
Başlangıçta bunun nasıl olacağı görülemeyebilir, çünkü altın üreticilerinin sattıkları altınların miktarı, önemsenmeyecek büyüklükte bir sabit sermaye sermayesi (ca) olmaktadır.
Marx’ın rakamsal olarak verdiği göstergeleri aşağıdaki tablodan izleyebiliriz:
Kesim I Kesim II
Altın üreticileri alt-kesimi Tüketim malları üreten kapitalistler
Kullanım Kaynaklar Kullanım Kaynaklar
5 v¹ 2 c² sanayi altını 2 c² sanayi ...

MARX’TA PARA (13)
Basit dolanım sürecinde finansal açıdan “doğal ve ilkel biçim” olarak bir denge kurulabiliyorsa, asıl soru artı-değerin nereden kaynaklandığı değil ama gerekli ‘para’nın nerden geldiğidir.
Yanlış soruya doğru çözüm, demek ki, artı-değerin dolanımının finansal sorununu çözüp çözememesini teknik düzeyde ele almakla bulunabilecektir.
1° (A-M) çevriminin başında, (M)’i satın almak için gerekli olan paranın nereden geldiğinin yanısıra, asıl ‘artı-değer’e karşılık gelecek paranın (monnayer la plus-value) nereden çıktığı sorusuna yanıt vermek gerekmektedir.
Daha somut bir ...