News of Tartışma

HASAN BASRİ AYDIN
Malatya/Pötürge/ Bölükkaya köyünde 1932 yılında doğmuş.
Öğretmen olarak 1954 yılında Yeni köyü İlkokuluna (Musalar / Manisa) atanmış.
Öğretmenlik, çiftçilik, marangozluk yapmış.
Öğretmenliği süresince yirmi yedi defa sürülmüş, yedi defa cezaevine girmiş, bir kez de vatandaşlıktan çıkarılmış.
“Devletin manevî şahsiyetini tahkir ve tezyif ettiği” gerekçesiyle kırk ay hapis cezası istemiyle önce Sağmalcılar, ardından Şarköy Cezaevine konulmuş.
Köy öğretmenliğinden daha sonra ‘Edebiyat öğretmenliği’ne geçmiş.
İki kitap yazmış.
Bugün 88 yaşında ve Kovid 19 dahil ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (21)
Devlet-Ulus-Vatan bileşkesi (superposition) öylesine üst/üste, öylesine kat/kat, öylesine düzey/düzey bir karmaşık bütün oluşturmaktadır ki, hangisinin hangisine önceliği hangisinin hangisine üstünlüğü ilk bakışta anlaşılamamaktadır.
Okuyucularım benim Birleşmiş Milletler yerine Birleşmiş Devletler demenin daha doğru olacağına ilişkin değinmelerimi anımsayabilirler.
Ve yine anımsanacaktır ki, böylesi bir çözümlemenin ancak sistem/strüktür/çelişki yaklaşımıyla mümkün olabileceğinden sözetmiştik.
Şöyle de söylenebilir; ‘Devlet’ bu bileşkenin sadece ve ancak ‘üstyapısı’nı oluşturabilir.
Ancak ulusu oluşturan bireylerin ‘Devlet’ denilen bu ‘politik yapı’yla olan ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (20)
Antikitede, yani Cite-Devlet döneminde, vatan ‘ataların toprağı’ olarak görülüyordu.
Zaten başka türlü ‘düşünülmesi’nin olanağı yoktu.
Varsa yoksa, Cite’nin yer aldığı ‘toprak’lar ve geri kalan topraklar da ‘barbar’ların yer aldığı coğrafya...
Orta-Çağ’a gelindiğinde ise Devlet’in yeraldığı topraklar ‘ülke’ (pays) adını alacak, Devlet’e de Ülkesel Devlet (Etat territorial) denilecektir.
‘Ülke’ o arada ataların yaşayageldiği ‘topraklar’ olarak kutsacak, günümüze kadar gelen ‘memleket’ olarak adlandırılacaktı.
Değil mi ki, bugün bile ilk tanıştığımız birine, ‘Memleketin neresi?’ ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (19)
Bütün sorun, ya da bu konudaki tartışmaların ana kaynağı, belli bir coğrafyada kurulmuş olan veya yeni kurulacak olan ‘Devlet’lerin ‘Devlet-Ulus’ olarak mı yoksa ‘Ulus-Devlet’ olarak mı tanımlanacağıdır.
Öyle ya da şöyle olmasının ‘önemi’ nedir diye sorulacak olursa, bunun önemi, hem ‘Devlet’in ve hem de ‘Ulus’un, deyim yerinde ise, ‘bilimsel’ açıklamasını, yani felsefî, tarihsel, toplumsal (sosyolojik), politik ve psikolojik olarak belirlenmesini sıradanlaştırmak ve böylece kimi ‘ideolojik’ yorumlara yol açıp açmamaktır.
‘Milad’cı yazarımız, ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (18)
Şimdi gelelim, Murat Somer’in ‘Milada Dönüş’üne..
“Tekrarlarsak, diyor yazar, hem Türkler hem de Kürtler modernleşme öncesi dönemde etnik grup olmaktan çok etnik kategori konumundaydılar” (abç)(s.84)
Peki bu ‘etnik grup’ olmakla ‘etnik kategori’ olmak arasındaki fark nedir diye sorulacak olursa; “Elbette, diye devam ediyor M.Somer, (birer dilsel, tarihsel ve sosyolojik gerçeklik olarak) Türkler ve Kürtler vardı, ama bu kategoriler insanların kendilerini tanımlarkenki anlam ve önemleri, bugünkünden çok farklıydı.”
Demek oluyor ki, günümüzdeki ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (17)
‘Zamanın Ruhu’nun bir toplumun belli bir dönemde, kişisel biçem (style) ve tarzları etkileyen atmosfer diye tanımlanmasına karşı olduğumuzu, bunun ancak ‘zamane’ olarak adlandırılabileceğini söyleyegeldik.
Çünkü, ‘zamanın ruhu’nda, belirleyici olan ‘toplumsal istek’ ya da toplumsal haslet (respiration)tir.
Bir döneme damgasını vuran çağdaş beklentiler de denilebilir.
Sözgelimi 20nci yüzyılın başındaki, ‘emperyalizm ve ulusal kurtuluş mücadeleleri’ o dönemin ‘ruh’unu göstermektedir.
Tıpkı ondan öceki dönemde yine ‘ulusal’, ‘genç-türk’, ‘genç-slav’ vb ‘gençlik hareketleri’ birer ‘toplumsal istek’ ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (16)
Gördük ki, ‘zamanın ruhu’ndan (zeitgeist), ‘halkın ruhu’na (volkgeist) ve oradan da ‘dünyanın ruhu’ ya da ‘paradigma’ya (weltgeist) giden karmaşık bir ‘ruh hali’ sözkonusudur.
Hatta Avusturyalı ekonomist Joseph Schumpeter (1883-1950) bu deyimi ‘ekonomik davranış’ların kökenine değin genişletmektedir.
Ki, buradan ‘kapitalizmin ruhu’ ve büyük olasılıkla Schumpeter’ci ‘keşif’lere gidebilmektedir.
Geçerken ‘moda’nın da bu bağlamda ele alınması gerektiğinin altını çizelim.
Ancak, biz bizim ‘Milad’cı ‘sosyal bilimciler’e döner ve ‘Ulusal Devlet’ kavramının kökenlerine inecek olursak, ‘zamanın ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (15)
Bu yazı dizimize, anımsanacaktır, Türkiye’de ‘Sosyal Bilim Ödülü’ kazanmış ‘Milada Dönüş: Ulus-Devletten Devlet-Ulusa’ başlıklı çalışma üzerine başladık.
Ve çok iddialı biçimde, Türkiye’deki ‘sosyal bilimci’lerin, ‘bilim’ şöyle dursun ‘bilimsel’liklerinin de tartışmalı olduğunu ortaya koymaya çalışacağımızı belirttik.
Doğaldır ki, bu yazı dizisi uzun süreli olacaktı ve belli bir ‘plan’ dahilinde olamayacaktı.
Çünkü, günlük ‘köşe yazısı’ biçiminde olacak, ve yeri geldiğinde ‘güncel’e ilişkin göndermelerde bulunacaktı.
Ancak, beklenildiği üzere, yazıların belli bir ‘sistematik’ içermediğine ilişkin ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (XIV)
Yöntem Üzerine
‘Klasik bilim’ her yeni ‘bilim’in öncüsü olmuştur.
Yani her yeni ‘bilim’ bir öncekinin ötesinde, ilerisinde ve üstünde konumlanmaktadır.
Burada Marx’ın her yeni sistemin bir öncekinin ilerisinde ve üstünde yer alacağı tezi anımsatılabilir.
1962’de yazılıp 1970’de yeniden gözden geçirilerek yayımlanan Thomas Samuel Kuhn’un Bilimsel Devrimlerin Yapısı (La Structure des Révolutions Scientifiques) başlıklı çalışması da anımsanmalıdır.
T.S. Khun ile birlikte bilimsel yazına ‘paradigma’ diye bir kavramın yerleştiğini de anımsayalım.
Paradigma değişikliği, ...

BİLİM ve BİLİMSELLİK (XIII)
Edgar Morin, Yöntem (La méthode) başlıklı altı ciltlik denemesinde, “her geçen gün daha iyi görüyorum ki, belli bir zaman dilimi içinde, bilim, politika ve ideoloji üçgeninde, bu üçlüden biri diğer ikisi üzerinde baskın olmaktadır” demekte (*).
Şu koşulla ki, eğer bu ayırım görünmez bir biçim almışsa..
Demek ki, bu üçlüden hangisinin hangi dönemde diğer ikisi üzerinde baskın olduğunun açığa çıkarılması gerekmektedir.
Bu da, ancak denemenin başlığından anlaşılacağı üzere, belli bir ‘yöntem’le ...